به گزارش خبرگزاری اقتصاد ایران , در دوره‌های گرانی و تورم، بازارهای مصرفی به‌خصوص کالاهای غیرضروری و آموزشی به سرعت تحت تأثیر تغییرات قیمت و قدرت خرید خانوار قرار می‌گیرند. این گزارش به تحلیل این اثرات، روندهای جاری و احتمال سناریوهای آتی می‌پردازد.

زمینه‌های عوامل مؤثر در گرانی و تأثیر آن بر بازار نوشت‌افزار

افزایش قیمت مواد اولیه: کاغذ، چاپ، جوهر، جلد و سایر مواد اولیه همواره تحت فشار نرخ ارز، تعرفه‌ها و قیمت‌های جهانی قرار می‌گیرند. در نتیجه هزینه تولید و قیمت‌های نهایی کالاها افزایشی می‌شود.
هزینه‌های حمل‌ونقل و سبد انرژی: جهش قیمت‌های انرژی و هزینه‌های حمل‌و‌نقل محصولات باعث افزایش قیمت تمام‌شده توزیع‌کنندگان می‌شود که در نهایت به مصرف‌کننده منتقل می‌شود.
نرخ دلار و ارز: وابستگی بخش‌هایی از صنعت نوشت‌افزار به واردات مواد اولیه یا قطعات وارداتی می‌تواند تأثیر مستقیم بر قیمت‌ها داشته باشد.
بازار کار و دستمزدها: افزایش دستمزد یا هزینه‌های استخدامی واحدهای تولیدی و خدماتی می‌تواند به قیمت‌گذاری فروشگا‌ه‌ها و کارگاه‌ها آسیب بزند.
نرخ‌های بهره و رکود موقتی تقاضا: اگر گرانی با کاهش قدرت خرید همراه باشد، تقاضای خانوار برای نوشت‌افزار با حساسیت به قیمت افزایش یا کاهش می‌یابد.
رقابت و تغییرات سبد محصولات: برندهای مختلف و کتابفروشی‌ها برای حفظ سهم بازار از ترکیب قیمت، کیفیت و نوآوری بهره می‌برند؛ در شرایط گرانی ممکن است تمرکز بر محصولات پایه و ارزانتراحت کنند.

 اثرات بر عرضه و قیمت‌گذاری

قیمت‌گذاری انعطاف‌پذیر: فروشگاه‌ها سعی می‌کنند با افزایش مداوم قیمت‌ها یا بسته‌های تشویقی (تخفیف‌های محدود، بسته‌های آموزشی) توازن بین سود و تقاضا حفظ کنند.
موجودی و نقدینگی: گرانی ممکن است منجر به تاخیر در خرید مواد اولیه یا کاهش موجودی به‌دلیل نگرانی از افت تقاضا شود.
تنوع سبد محصولات: برای کاهش وابستگی به کالاهای پرهزینه، عرضه‌کنندگان ممکن است به سمت کالاهای با قیمت پایین‌تر یا کالاهای ترکیبی (ست‌های آموزشی با قیمت ثابت) بروند.
کوتاه‌کردن زنجیره تامین: برخی واحدها به سمت تأمین مستقیم از کارگاه‌های داخلی یا تغییر مسیر به تامین‌کنندگان با قیمت‌های پایین‌تر حرکت می‌کنند.

اثرات بر تقاضا و رفتار مصرف‌کننده

کاهش خریدهای غیرضروری: با افزایش قیمت‌ها، خانواده‌ها ممکن است خریدهای غیرضروری مانند لوازم جانبی گران‌تر یا لوازم نادر را به تعویق بیندازند.
خریدهای بزرگتر و بسته‌های آموزشی: ممکن است تقاضا برای بسته‌های آمادگی مدارس و ادوات ابتدایی با قیمت مناسب‌تر افزایش یابد تا از هزینه‌های سالانه جلوگیری شود.
تقاضای ترمیم و استفاده مجدد: گرانی می‌تواند انگیزه‌ای برای تعمیر یا استفاده مجدد از نوشت‌افزار قدیمی ایجاد کند، یا خریدهای دومین دست را افزایش دهد.
رفتار خرید آنلاین در مقابل حضوری: افراد برای یافتن قیمت‌های بهتر و تخفیف‌های آنلاین به سمت فروشگاه‌های اینترنتی می‌روند؛ این پدیده با در دسترس بودن مقایسه قیمت‌ها تقویت می‌شود.

نقش بازیگران مختلف بازار

فروشگاه‌های زنجیره‌ای و کتاب‌فروشی‌ها: با قدرت چانه‌زنی بیشتر و ارائه بسته‌های آموزشی، می‌تواند به ثبات قیمت و جلب بیشتر مشتریان کمک کند. اما در شرایط گرانی، محدودیت نقدینگی ممکن است اثر منفی بر سوددهی آنها بگذارد.
فروشگاه‌های مستقل و بنگاه‌های آموزشی محلی: این گروه ممکن است با قیمت‌های پایین‌تر و خدمات تخصصی (مشاوره در خرید لوازم تحریر مناسب با نیاز مدرسه) رقابت را حفظ کنند، اما فشار هزینه‌ها می‌تواند کارشان را دشوار کند.
تولیدکنندگان داخلی و واردکنندگان: وابستگی به واردات در برخی اقلام می‌تواند با نوسانات ارزی، قیمت‌ها را شدیداً تغییر دهد. تولید داخلی با سرمایه‌گذاری در کیفیت و کارایی می‌تواند ثبات‌ساز باشد.
مدارس و مؤسسات آموزشی: تمایل به استفاده از بسته‌های آموزشی مقرون‌به‌صرفه و تشویق به استفاده از ابزار مشترک می‌تواند تقاضای بازار را به سمت قیمت‌های ثابت هدایت کند.

پیامدهای اجتماعی و اقتصادی بلندمدت

تأثیر بر دسترسی به آموزش: گرانی ممکن است به محدودیت دسترسی کودکان به ابزار آموزشی باکیفیت منجر شود و شکاف آموزشی را افزایشی کند.
پایداری شرکت‌های کوچک: واحدهای کوچک و محلی ممکن است با افت حاشیه سود یا کاهش تقاضا مواجه شوند، که نیازمند حمایت نهادی یا سیاست‌های تشویقی است.
تغییر نگرش مصرف‌کننده: با وجود گرانی، مصرف‌کنندگان ممکن است با توجه به کارآیی بیشتر ابزار و استفاده طولانی‌تر از کالا، به صرفه‌جویی روی ابزارها سوق یابد.

راهبردهای پاسخ از سوی عرضه‌کنندگان و فروشگاه‌ها

بهبود کارایی زنجیره تامین: قراردادهای بهتر با تأمین‌کنندگان، مدیریت موجودی دقیق‌تر و برنامه‌های سفارش‌گذاری مبتنی بر داده‌ها.
تنوع‌بخشی به سبد کالا: ارائه بسته‌های آموزشی با قیمت ثابت و افزایش نمایندگی کالاهای ارزان‌تر و باکیفیت.
استفاده از تخفیف‌های هدفمند: ارائه تخفیف‌های دوره‌ای، کارت هدیه یا طرح‌های اقساطی برای کاهش بار مصرف‌کننده در مقطع آغاز سال تحصیلی.
تقویت کانال‌های فروش آنلاین: سرمایه‌گذاری در تجربه کاربری، قیمت‌های دقیق و تبلیغات هدفمند برای جذب مشتریانی که به دنبال قیمت‌های بهتر هستند.
خدمات ارزش‌افزوده: خدمات پس از فروش، مشاوره خرید، گارانتی طولانی‌تر و ضمانت کیفیت می‌تواند ارزش افزوده ایجاد کند و وفاداری مشتری را افزایش دهد.
آموزش و آگاهی‌بخشی: ارائه راهنمایی‌های ساده برای افراد خانواده در انتخاب ابزار مناسب با بودجه محدود، تا از خریدهای ناپایدار جلوگیری شود.

سناریوهای آینده
 (اگر کنترل تورم موفقیت‌آمیز باشد): کاهش نرخ تورم، ثبات قیمت‌ها و افزایش قدرت خرید خانوارها، رونق نسبی بازار نوشت‌افزار، بهبود حاشیه سود و تنوع بیشتر کالاها.
 ثبات قیمت‌های نسبی با نوسانات جزئی، رشد تدریجی تقاضا برای بسته‌های آموزشی مقرون‌به‌صرفه و نزدیکی قیمت‌های آنلاین به قیمت‌های حضوری.
 افزایش بیشتر قیمت‌ها، کاهش شدید تقاضا، فشار بر بازارهای کوچک و کاهش سرمایه‌گذاری در نوشت‌افزارهای باکیفیت و آموزشی، با احتمال کاهش دسترسی به ابزارهای ضروری برای برخی دانش‌آموزان.

به گزارش اکونیوز , گرانی، با اثرات چندجانبه و پیچیده بر بازار نوشت‌افزار همراه است: از بالا رفتن هزینه‌های تولید و توزیع تا تغییر رفتار مصرف‌کننده و ایجاد فرصت‌ها برای بازیگران هوشمند بازار. در این شرایط، شفافیت قیمت، ارائه بسته‌های آموزشی مقرون‌به‌صرفه، و حرکت به سمت کانال‌های فروش کارآمد می‌تواند به حفظ دسترسی کودکان به ابزار آموزشی و پایداری کسب‌وکارهای کوچک کمک کند.