به گزارش خبرگزاری اقتصاد ایران شواهد آماری حاکی از آن است که بخش قابل توجهی از فارغ‌التحصیلان ممتاز دانشگاهی و نخبگان علمی و فناوری، برای ادامه مسیر حرفه‌ای به خارج از کشور مهاجرت می‌کنند؛ روندی که پیامدهای منفی مهمی برای توسعه علمی، اقتصادی و صنعتی کشور به دنبال دارد.

دلایل اصلی مهاجرت نخبگان؛ از نگرانی معیشت تا نبود فرصت رشد

بررسی کارشناسان نشان می‌دهد مهم‌ترین دلایل گرایش نخبگان به مهاجرت، شامل نبود فرصت شغلی مناسب متناسب با تخصص، ضعف حمایت‌های مالی و اعتباری، دشواری در راه‌اندازی کسب‌وکار دانش‌بنیان، موانع اداری، عدم امنیت شغلی، محدودیت‌های پژوهشی و دغدغه تأمین معیشت است. بازار کار محدود برای تخصص‌های پیشرفته و فرصت‌های شغلی اندک در بخش تحقیق و توسعه نیز بر تصمیم این افراد تأثیرگذار بوده است.

راهکارهای حمایت دولت از نخبگان

متخصصان معتقدند مجموعه‌ای از سیاست‌های حمایتی، معیشتی، پژوهشی و زیرساختی می‌تواند به میل ماندگاری نخبگان در داخل کشور کمک کند. مهم‌ترین رویکردها عبارتند از:

افزایش حمایت‌های مالی و معیشتی:
پرداخت تسهیلات ویژه، اعطای وام مسکن و فراهم کردن امکانات رفاهی برای نخبگان و خانواده‌های آنان می‌تواند دغدغه معیشت و امنیت آینده را تا حد زیادی کاهش دهد.

ایجاد فرصت‌های شغلی متناسب با تخصص:
گسترش بازار کار تخصصی و برقراری ارتباط موثر میان دانشگاه و صنعت، امکان جذب نخبگان در طرح‌های فناورانه، استارتاپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان را فراهم می‌کند.

تسهیل مسیر کارآفرینی و حمایت از استارتاپ‌های نخبه‌محور:
اعطای تسهیلات راه‌اندازی کسب‌وکار، کاهش کاغذبازی اداری، فراهم کردن دسترسی به سرمایه اولیه و ایجاد مراکز رشد و پارک‌های علم و فناوری از دیگر راهکارهاست.

تقویت زیرساخت‌های پژوهشی و حمایت از طرح‌های نوآورانه:
افزایش بودجه پژوهشی، ایجاد امکان دسترسی به تجهیزات و منابع علمی روزآمد و حمایت از ثبت اختراع و پتنت‌گذاری، محیط لازم برای فعالیت‌های علمی نخبگان را فراهم می‌کند.

بهبود قوانین مهاجرت معکوس و جذب نخبگان ایرانی خارج کشور:
سیاست‌های موثر برای بازگرداندن متخصصین و فراهم‌کردن زمینه بازگشت آسان آنان به کشور، به افزایش ظرفیت علمی و تحول در حوزه فناوری کمک می‌کند.

توجه ویژه به نخبه‌پروری در مدارس و دانشگاه‌ها:
شناسایی، هدایت و پرورش استعدادهای برتر از سنین دانش‌آموزی تا مراحل بعدی تحصیل و اشتغال، ضامن پایداری جریان نخبگی خواهد بود.

تجربیات کشورهای موفق و الگوهای جهانی

کشورهایی مانند چین، هند، و کره جنوبی، با اعطای امتیازات ویژه و تضمین موقعیت‌های شغلی برای نخبگان، موفق به کاهش فرار مغزها شده‌اند. ایجاد فضای امید، جذب صنایع پیشرفته و حضور فعال نخبگان در پروژه‌های ملی از جمله این تجارب است.

به گزارش اکونیوز، صاحبنظران بر این باورند که دولت باید با تدوین و اجرای بسته‌های حمایتی چندوجهی، ضمن ارتقای منزلت اجتماعی و رفاهی نخبگان، مسیر مناسبی برای فرصت‌های شغلی و پژوهشی این سرمایه‌های انسانی فراهم کند. موفقیت در این حوزه، سهم چشمگیری در توسعه پایدار کشور و تقویت اقتصاد دانش‌بنیان خواهد داشت.