به گزارش خبرگزاری اقتصاد ایران ، تشدید تغییرات اقلیمی، مدیریت ناکارآمد منابع آب و رشد جمعیت، ابعاد این بحران را گسترده‌تر کرده است. پیامدهای آن از کاهش ذخایر سدها و خشکی زمین‌های کشاورزی تا مهاجرت روستاییان و تهدید امنیت غذایی گسترده شده است. مطالعات نشان می‌دهد که مقابله با خشکسالی دیگر صرفاً تابع افزایش منابع آبی نیست و نیازمند اصلاح رویکردها و سیاست‌گذاری چندوجهی است.

دلایل تشدید خشکسالی در ایران
کاهش بارندگی و افزایش دما: الگوهای اقلیمی کشور نشان‌دهنده کاهش بارش و افزایش تبخیر است.
برداشت بی‌رویه از منابع زیرزمینی: چاه‌زنی‌های بدون کنترل و مصرف بی‌رویه آب زراعی سفره‌های آب زیرزمینی را تخلیه کرده است.
مصرف بالای آب در بخش کشاورزی: حدود ۸۵ تا ۹۰ درصد منابع آبی ایران صرف آبیاری سنتی و غیربهینه می‌شود.
عدم مدیریت علمی و نبود نگاه حوضه‌محور در تخصیص آب
توسعه ناپایدار شهرنشینی و مهاجرت به کلانشهرها

پیامدهای خشکسالی
کاهش تولید محصولات استراتژیک (گندم، جو، برنج)
افزایش مهاجرت و حاشیه‌نشینی روستانشینان
فرسایش خاک و بیابان‌زایی
تنش‌های اجتماعی و تنوعات منطقه‌ای بر سر منابع آب
افزایش قیمت مواد غذایی و تهدید امنیت غذایی کشور

راهکارهای مقابله با خشکسالی (تجربه ایران و جهان)

- اصلاح الگوی مصرف آب در کشاورزی

• ترویج کشاورزی نوین و روش‌های آبیاری قطره‌ای و بارانی
• آموزش و حمایت از کشاورزان برای کشت محصولات کم‌آب‌بر و مقاوم به کم‌آبی
• تشویق به بهره‌وری و بازچرخانی آب در مزارع

- مدیریت منابع آب و تقویت زیرساخت‌ها

• بهسازی شبکه‌های انتقال و کاهش تلفات آب در مسیر انتقال
• تعالی سامانه‌های مانیتورینگ و داده‌محور برای تخصیص منابع آب
• مقابله با چاه‌های غیرمجاز و سامان‌دهی برداشت‌ها

- سیاست‌های کلان و نگاه منطقه‌ای

• تدوین برنامه‌های جامع مدیریت آب مبتنی بر حوضه‌های آبریز (نه مقیاس سیاسی–اداری)
• تشکیل نهادهای قدرتمند میان‌دستگاهی برای هماهنگی سیاست‌های کشاورزی و منابع آب

- استفاده از فناوری و نوآوری

• توسعه آب‌شیرین‌کن‌ها در مناطق جنوبی و استفاده از آب‌های غیرمتعارف
• سرمایه‌گذاری در هوش مصنوعی، تحلیل داده‌های اقلیمی و ابزارهای پیش‌بینی خشکسالی
• حمایت از استارتاپ‌های آب و کشاورزی هوشمند

- فرهنگ‌سازی و آموزش عمومی

• راه‌اندازی کمپین‌های ملی برای آموزش صرفه‌جویی آب در مدارس و رسانه‌ها
• ایجاد انگیزه مادی و معنوی برای مشارکت مردم در حفاظت آب

- اصلاح سیاست قیمت‌گذاری آب

• بازنگری تعرفه‌ها با رعایت ابعاد اجتماعی برای بهبود رفتار مصرف
• حمایت هدفمند از اقشار آسیب‌پذیر و صنعت کشاورزی مدرن

- تنوع‌بخشی به منابع تامین آب

• برداشت آب از منابع زیرسطحی باران و روان‌آب‌ها
• توسعه سدهای کوچک و میکروذخیره‌های محلی متناسب با اقلیم هر منطقه
  
  به گزارش اکونیوز، خشکسالی برای ایران یک بحران گذرا نیست، بلکه تهدیدی دائمی و ملی است. عبور از این بحران، تنها با تغییر رویکرد سنتی، مدیریت علمی، مشارکت مردم و استفاده از فناوری‌های نوین امکان‌پذیر است.
  
  دولت، بخش خصوصی و شهروندان باید با اتخاذ رویکرد راهکارمحور و انعطاف‌پذیر، مدیریت آب را به مساله‌ای ملی و فرابخشی تبدیل کنند؛ در غیر این صورت پیامدهای زیست‌محیطی، اقتصادی و اجتماعی خشکسالی جبران‌ناپذیر خواهد بود.