به گزارش خبرگزاری اقتصاد ایران ،این رویکرد، چالشی جدی علیه نظام مالی مبتنی بر دلار محسوب می‌شود و پیامدهای گسترده اقتصادی و ژئوپلتیکی دارد.

 اهمیت موضوع
وابستگی اقتصاد جهانی به دلار: تاکنون، دلار آمریکا ابزار غالب مبادلات تجاری و ذخایر ارزی جهان بوده است.
ابزار تحریم: کنترل جریان دلار در سیستم مالی جهانی، اهرمی قدرتمند برای اعمال تحریم‌های اقتصادی علیه کشورها بوده است.
جایگزین‌سازی: کشورهای بریکس، به دنبال «ارز زدایی از دلار» و ارتقای نقش ارزهای ملی در تبادلات دوجانبه و چندجانبه هستند.

 ابزارها و ابتکارات بریکس برای تحقق هدف
افزایش تسویه با ارزهای ملی: توافقات بین دولت‌ها و بانک‌های مرکزی برای انجام بخش قابل توجهی از تجارت با روبل، یوان، روپیه و سایر ارزها، به جای دلار.
سامانه‌های مالی جایگزین سوئیفت: توسعه پیام‌رسان‌های مالی اختصاصی و پیمان‌های بانکی (SPFS روسیه، CIPS چین و…).
ایجاد صندوق یا سبد پولی مشترک: گفتگوها برای راه‌اندازی ارزی جدید یا سبد ارزی مطمئن مبتنی بر طلا و سایر دارایی‌ها ادامه دارد.
قراردادهای تهاتری: افزایش توافقات کالا در برابر کالا و تبادل خدمات بدون نیاز به ارز ثالث.

 شواهد و دستاوردهای عملی بریکس
افزایش سهم تجاری با ارزهای غیر دلاری: سهم یوان در مبادلات روسیه و چین به بیش از ۵۰٪ افزایش یافت. امارات، هند و چین بخش چشمگیری از مبادلات انرژی و کالا را با ارزهای ملی انجام می‌دهند.
نمونه موفق تهاتر کالا: قراردادهای نفتی ایران با چین، هند و روسیه، با استفاده از ارزهای ملی یا تهاتر کالا، نمونه موثری از دور زدن دلار و تحریم‌های بانکی است.
استفاده از سامانه‌های مالی جایگزین: پس از قطع دسترسی روسیه به سوئیفت، بانک‌های روس و چین برای تسویه بدهی‌ها از SPFS و CIPS استفاده کردند.

 مزایا و فرصت‌ها
کاهش آسیب‌پذیری از تحریم‌های دلاری: کشورها دیگر قربانی «سلاح مالی» دلار نخواهند بود و مبادلات آنها قابل ردیابی و کنترل آمریکا نیست.
افزایش آزادی عمل اقتصادی: کاهش نیاز به ذخایر دلاری و وابستگی به نظام غربی.
پشتیبانی از رشد تجارت منطقه‌ای: با ساده‌سازی پرداخت‌ها و کاهش هزینه‌های ارزی، تجارت غیرغربی تقویت می‌شود.

چالش‌ها و محدودیت‌ها
نقدشوندگی و پذیرش جهانی کمتر ارزهای ملی: ارزهایی مثل روبل، یوان یا روپیه هنوز در سطح دلار نقدشوندگی و پذیرش بین‌المللی ندارند.
نوسانات اقتصادی و ارزی بالا: ثبات ارزهای ملی برخی کشورهای بریکس ضعیف‌تر از دلار است و ممکن است ریسک مبادله را بالا ببرد.
عدم یکپارچگی زیرساخت‌های بانکی: هنوز پیام‌رسان‌های مالی بریکس به اندازه سوئیفت گستردگی و امنیت ندارند.
مقاومت ساختارهای مالی جهانی: بسیاری از مبادلات بین‌المللی (کالاهای اساسی، بیمه، حمل و نقل) هنوز به نحوی به دلار و سیستم‌های غربی وابسته‌اند.

آینده؛ آیا دلار واقعاً تضعیف می‌شود؟
شواهد حکایت از آغاز روند «کاهش سلطه دلار» و افزایش سهم ارزهای غیردلاری در تجارت جهانی دارد.
اما دلار همچنان از اطمینان، پشتوانه و نقدشوندگی بالایی برخوردار است و کنار گذاشتن کامل آن در کوتاه‌مدت ممکن نیست.
مسیر بریکس برای عبور از دلار گام به گام و تدریجی خواهد بود؛ موفقیت کامل نیازمند تقویت زیرساخت‌های بانکی، مدیریت ریسک ارزی، افزایش همکاری‌های پولی و همگرایی مالی داخلی اعضا است.

نتیجه‌گیری و سناریوهای پیش‌رو
سناریوی فرصت: با تقویت زیرساخت‌ها و پیمان‌های دوجانبه، سهم دلار در تجارت بریکس به مرور کاهش یافته و کشورهای تحریم‌شده آزادی عمل بیشتری خواهند یافت.
سناریوی چالش: مقاومت بازارهای جهانی، کندی اصلاحات در نظام مالی بریکس و بی‌اعتمادی به ثبات ارزهای ملی، پیشرفت پروژه را کند یا محدود می‌کند.
به گزارش اکونیوز، ارزهای ملی بریکس ظرفیتی جدی برای دور زدن تحریم‌ها و تضعیف تدریجی دلار دارند، اما نیازمند تقویت عملیاتی و اعتمادسازی مضاعف هستند تا به جریان غالب معاملات جهانی تبدیل شوند.