به گزارش خبرگزاری اقتصاد ایران ، پیامد این وابستگی، شکنندگی بودجه، ناکارآمدی نظام مالی و فقدان تنوع اقتصادی است؛ شرایطی که دیگر پاسخگوی مقتضیات ملی و منطقه‌ای نیست.

دلایل ضرورت کاهش وابستگی به نفت
تحریم‌ها و محدودیت صادرات: تحریم‌های نفتی، بزرگ‌ترین شوک به ساختار اقتصادی و بودجه دولت ایران وارد کرده‌اند.
نوسانات بهای جهانی نفت: هزینه‌های غیرقابل‌پیش‌بینی در بودجه‌ریزی ایجاد می‌کنند.
تشویق رانتیسم و کاهش شفافیت: منابع نفتی انگیزه شفافیت و پاسخگویی را تضعیف می‌کنند.
فرصت‌سوزی در توسعه سایر بخش‌ها: وابستگی به درآمد آسان نفتی، نوآوری و رقابت را مهار می‌کند.

نقاط ضعف اقتصاد نفتی ایران
سهم بالای درآمدهای نفتی در بودجه (۲۵ تا ۴۰ درصد)
وابستگی ارزی و کسری تراز جاری در زمان کاهش قیمت یا تقاضای جهانی
کندی توسعه صنایع غیرنفتی
رشد ناکافی صادرات غیرنفتی و محدودیت بازارها
ساختار دولتی و دیوان‌سالار سنگین با تکیه بر هزینه‌کرد منابع نفتی

چه باید کرد؟ راهبردهای رهایی از اقتصاد نفتی

۱. تقویت و تنوع‌بخشی به تولید و صادرات غیرنفتی

• حمایت هدفمند از صنایع دانش‌بنیان :سرمایه‌گذاری بر فناوری، استارت‌آپ‌ها، زیست‌فناوری، فناوری اطلاعات و صادرات خدمات مهندسی به منطقه و جهان
• توانمندسازی بخش کشاورزی و صنایع تبدیلی:بهره‌وری، صادرات محصولات با ارزش افزوده، و نفوذ در بازارهای منطقه‌ای

۲. اصلاح ساختار مالی و درآمدی دولت

• گسترش پایه مالیاتی (اقتصاد بدون نفت)توسعه نظام مالیاتی عادلانه، کاهش فرار مالیاتی، مالیات بر مجموع درآمد و ثروت
• کاهش تدریجی سهم درآمدهای نفتی در بودجه جاری و سوق دادن آن به صندوق‌های توسعه‌ای
• افزایش درآمدهای پایدار از راه مالیات بر صنایع سودآور و خدمات

۳. توسعه زیرساخت‌های صادراتی و دیپلماسی اقتصادی فعال

• افزایش دسترسی به بازارهای آسیایی، آفریقایی و CIS
• توسعه لجستیک، حمل‌ونقل بین‌المللی و حمایت از پیمان‌های منطقه‌ای
• ایجاد تعرفه ترجیحی و تسهیل تجارت با همسایگان

۴. آزادسازی تدریجی اقتصاد و اصلاح مقررات محیط کسب‌وکار

• کاهش موانع سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی
• اصلاح قوانین کار، بیمه، مالیات و معاملات صادراتی برای رونق تولید

۵. حمایت از سرمایه‌گذاری داخلی و جذب سرمایه ایرانیان خارج از کشور

• مشوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، امنیت حقوقی و ارزی
• ایجاد صندوق‌های سرمایه‌گذاری و کاهش ریسک بخش خصوصی

۶. افزایش شفافیت و مبارزه جدی با فساد اقتصادی

• اصلاح ساختار حکمرانی اقتصادی و انتشار عمومی اطلاعات بودجه‌ای
• تشویق رقابت و ارتقای استانداردهای عملکرد
  
  تجربه بین‌المللی: از نروژ تا مالزی

• نروژ: استفاده از صندوق ذخیره ارزی برای سرمایه‌گذاری بین‌المللی و رهایی بودجه جاری از نفت
• امارات: توسعه صنایع گردشگری، کریدور لجستیکی و تبدیل شدن به هاب مالی و فن‌آوری منطقه
• مالزی: تنوع‌بخشی صادرات از طریق تقویت تولید صنعتی و خدمات فناورانه
  
  به گزارش اکونیوز، رهایی از اقتصاد نفتی، گرچه دشوار، اما ممکن و سرشار از فرصت است. ایران نیروی انسانی پویا، بازار مصرف بزرگ و ظرفیت جغرافیایی کم‌نظیری دارد.
  
  گذار تدریجی به اقتصاد غیرنفتی، رمز پایداری ملی و ابزار بهره‌گیری از فرصـت‌های جهانی آینده خواهد بود.
  
  با برنامه‌ریزی منسجم، مبارزه با فساد و اولویت دادن به نوآوری، ایران می‌تواند از «تهدید نفت» به «فرصت توسعه پایدار» برسد.