بر اساس قانون بودجه سال 1404، سقف وام ازدواج بر هر نفر در 300 میلیون تومان است اما برای زوجینی که داماد زیر 25 سال و عروس زیر 23 سال باشند این رقم به 350 میلیون تومان برای هر نفر (یعنی مجموعاً 700 میلیون تومان) میرسد. 

هرچند بانک مرکزی اخیرا اعلام کرده که از ابتدای اجرای قانون جوانی جمعیت تا کنون 90 درصد متقاضیان موفق به دریافت تسهیلات ازدواج شده اند اما با این حال هم اکنون بیش از 500 هزار نفر در صف وام ازدواج هستند و تا پایان سال قطعا این رقم بیشتر هم خواهد شد.

از آغاز سال 1404 تا امروز 91٬191 فقره وام ازدواج پرداخت شده است. مجموع مبلغ پرداخت‌شده در این مدت بیش از 30 هزار میلیارد ریال (3 هزار میلیارد تومان) بوده است. همچنین، از آغاز اجرای قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت در سال 1400 تاکنون بیش از 3.3 میلیون فقره وام ازدواج پرداخت شده و ارزش این پرداخت‌ها نزدیک به 6 هزار هزار میلیارد ریال (600 همت) بوده است. اما هنوز حدود 10 درصد متقاضیان (یعنی نزدیک به 330 هزار نفر) منتظر دریافت وام هستند.

مشکلات اصلی در صف وام ازدواج/ بانک‌ها: منابع نداریم!

بررسی‌های میدانی و گزارش‌های رسانه‌ای نشان می‌دهد که عمده مشکلات متقاضیان وام ازدواج به نبود منابع در بانک ها برمی گردد؛ بعبارتی می توان گفت که کمبود منابع بانکی و سهمیه محدود هر بانک؛ الزام به معرفی ضامن معتبر و بعضاً دشوار؛ عدم پاسخگویی منسجم در برخی شعب بانکی؛ هم‌زمانی تقاضای بالا و تخصیص قطره‌چکانی منابع و عدم نظارت دقیق بر روند پرداخت بانک‌ها جزو دلایل اصلی طولانی شدن  صف وام ازدواج است.

در این شرایط، بسیاری از جوانان یا ناامید از دریافت وام شده‌اند، یا به دلیل تاخیرهای چندماهه، مراسم ازدواج خود را به تعویق انداخته‌اند.

برخی نیز تلاش کرده‌اند با تغییر بانک عامل، سریع‌تر به تسهیلات برسند، اما این تصمیم ممکن است با بازگشت به انتهای صف همراه باشد و فرآیند دریافت وام را بیش از پیش به تأخیر بیندازد.

ایده بانک مرکزی کمکی به کاهش صف وام ازدواج می‌کند؟/ کارت رفاهی ازدواج مشکل را حل می کند؟

در میانه این بحران، بانک مرکزی از طرحی با عنوان «کارت رفاهی ازدواج» به‌عنوان گزینه‌ای جایگزین رونمایی کرده است. طبق این طرح، به جای پرداخت مستقیم وام نقدی، به زوجین کارت‌هایی ارائه می‌شود که با استفاده از آن‌ها بتوانند کالاهای ایرانی مورد نیاز زندگی مشترک را با نرخ سود پایین‌تر خریداری کنند.

اما تاکنون جزئیات بیشتری از این طرح منتشر نشده است.  بانک مرکزی است که اعلام کرده: «طرح کارت رفاهی ازدواج در حال بررسی در دولت و مجلس است و هنوز نهایی نشده است.»

عدم پیشرفت محسوس این طرح، باعث شده صف وام ازدواج همچنان پابرجا بماند و هیچ راه‌حل عملی جایگزین برای آن ارائه نشود.

دولت و مجلس، هر دو مسئول‌اند

بخش بزرگی از انتقادات کارشناسان به این نکته برمی‌گردد که دولت و مجلس باید به صورت مشترک و هماهنگ برای کاهش صف وام ازدواج اقدام کنند. در حالی‌که بخشی از مشکلات مربوط به عملکرد بانک‌ها و دولت است، عدم تخصیص منابع کافی در بودجه سالانه توسط مجلس نیز در این بحران بی‌تأثیر نبوده است.

در واقع، عدم تصویب به‌موقع منابع مورد نیاز برای پرداخت تسهیلات ازدواج، و نبود نظارت جدی بر عملکرد بانک‌ها، نشان‌دهنده خلأ سیاست‌گذاری و اجرا از سوی هر دو نهاد اصلی کشور است. بعبارت دیگر، نبود هم‌افزایی بین دولت و مجلس باعث شده هیچ‌کدام نتوانند گره از کار جوانان باز کنند.

جوانان در صف وام ازدواج، امروز بیش از هر زمان دیگری نیازمند توجه جدی و اقدام عملی هستند. نه تنها این صف‌ها باید با سرعت و مدیریت بهینه کاهش یابد، بلکه وعده‌هایی مانند کارت رفاهی ازدواج نیز باید از مرحله بررسی عبور کرده و به مرحله اجرا برسد. تا آن زمان، بحران ازدواج در ایران، همچنان یکی از جدی‌ترین معضلات اجتماعی باقی خواهد ماند.