لازم به ذکر است طی حدود دو سال اخیر به خصوص در سال 1402، اخبار متعددی درباره واردات کالاهایی همچون شمش طلا و تلفن‌های همراه لوکس آمریکایی از محل ارز حاصل از صادرات کالا به گوش می‌رسید. یکی از اقلام صادراتی که ظاهراً از بخشی از ارز حاصل از صادرات آن برای واردات آیفون‌های آمریکایی استفاده شده «مس» بوده است. مس که از دیرباز به‌عنوان یک کالای استراتژیک و حیاتی در صنایع داخلی ایران شناخته می‌شود، با رشد قیمت‌های جهانی، تأثیرات مستقیمی بر بازارهای داخلی، به‌ویژه بازار مسکن، برجای گذاشته است.

ابلاغ تدریجی تعرفه های مشمول بازگشت ارز، راهی برای واردات آیفون

اما یکی از اشکالاتی که در فرایند بازگشت ارز صارداتی دیده شد، ابلاغ تدریجی ردیف تعرفه های مشمول بازگشت 100 درصدی ارز به سامانه رسمی بوده اند. به عبارت دیگر در طی 2 سال از ابلاغ مصوبه هیئت وزیران در آذرماه 1401 از مصوبه بازگشت ارز های صادراتی در حوزه ی فولاد و فلزات رنگین شاهد بودیم در سه یا چهار مقطع مختلف زمانی ردیف تعرفه های مشمول 100 درصدی ارز به سامانه رسمی،  به صورت تدریجی و پراکنده  به لیست اولیه اضافه شدند.

در واقع امکان واردات کالاهای غیر مرتبط زنجیره ارزش از محل صادرات خود فلزات رنگی برای کالاهای مشمول این لیست وجود نداشت، اما با ابلاغ تدریجی و پراکنده ردیف تعرفه های مشمول زمینه برای سود جویی برخی فعالان اقتصادی برای بازی با تعرفه ها جهت صادرات فلزات رنگی و واردات کالاهای غیر مرتبط با زنجیره ارزش فراهم شد.

به عنوان مثال در تیرماه 1402، کاتد مس از مجموعه فلزات رنگین مشمول بازگشت 100 درصدی ارز به سامانه رسمی شد و در همان مقطع صادرکنندگان با صادرات مفتول مسی اقدام به واردات تلفن همراه کردند. مدتی بعد مفتول های مسی 8 میلی متری نیز مشمول بازگشت 100 درصدی ارز به سامانه رسمی شد، در آبان 1403 نیز برخی ردیف تعرفه های مرتبط با مفتول مس به لیست اولیه اضافه شدند. این در حالی است که هم اکنون با صادرات کالاهایی مثل میله مسی فرایند واردات تلفن همراه ادامه دارد.

دهنوی: سیاست های تجاری و سیاست های ارزی هماهنگ نیستند

دهقان دهنوی، رئیس سازمان توسعه تجارت در پاسخ به سوال خبرنگار تسنیم در خصوص اینکه چرا ردیف تعرفه های کالاهای زیرمجموعه فلزات رنگین به تدریج به لیست ردیف تعرفه های مشمول بازگشت ارز 100 درصدی اضافه می شوند که فرصت سودجویی را برای برخی فراهم کند، گفت: متاسفانه سیاست گذاری ارزی در سیاست گذاری تجاری مداخله می کند و این موضوع دست ما نیست.

وی افزود: متاسفانه مداخله بانک مرکزی در تجارت این مشکلات را ایجاد می کند.