به گزارش خبرگزاری اقتصاد ایران،  این سازمان که از پتانسیل‌های عظیم اقتصادی و ژئوپلیتیکی برخوردار است، می‌تواند نقشی کلیدی در تعدیل آثار تحریم‌ها و ایجاد مسیرهای جدید برای توسعه اقتصادی ایران ایفا کند. اما این تأثیرگذاری تا چه اندازه واقع‌بینانه و قابل تحقق است؟

شانگهای؛ ائتلافی از قدرت‌های شرقی

سازمان همکاری شانگهای در سال ۲۰۰۱ با حضور چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان تأسیس شد و سپس هند و پاکستان نیز به آن پیوستند. ایران پس از سال‌ها عضویت ناظر، در سال ۲۰۲۱ به عضویت دائم این سازمان درآمد. شانگهای یک بلوک قدرتمند اقتصادی و امنیتی است که بیش از ۴۰ درصد جمعیت جهان، حدود یک چهارم تولید ناخالص داخلی (GDP) جهانی و بخش قابل توجهی از ذخایر انرژی و منابع طبیعی را در خود جای داده است. این وسعت و عمق، ظرفیت‌های بی‌نظیری را برای همکاری‌های چندجانبه فراهم می‌آورد.

پتانسیل‌های شانگهای برای مقابله با تحریم‌ها
 شانگهای می‌تواند بازارهای جایگزین بزرگی را برای صادرات نفت و غیرنفتی ایران فراهم کند. کشورهای عضو مانند چین و هند، از بزرگترین مصرف‌کنندگان انرژی و کالا در جهان هستند. گسترش همکاری‌های تجاری با این کشورها می‌تواند وابستگی ایران به بازارهای غربی را کاهش داده و درآمدهای ارزی جدیدی را ایجاد کند.

سازمان شانگهای بر توسعه کریدورهای حمل‌ونقل بین‌المللی (مانند کریدور شمال-جنوب) تأکید دارد. موقعیت ژئوپلیتیکی ایران به عنوان پل ارتباطی بین شرق و غرب و شمال و جنوب، می‌تواند به این کشور اجازه دهد تا نقش محوری در این کریدورها ایفا کند و از طریق درآمدهای ترانزیتی، بخشی از فشارهای تحریمی را جبران کند.

یکی از اهداف شانگهای، کاهش وابستگی به دلار آمریکا و توسعه مبادلات تجاری با ارزهای ملی است. این رویکرد می‌تواند چالش‌های ناشی از تحریم‌های بانکی و مالی را برای ایران کاهش داده و راه را برای تهاتر کالا و خدمات هموار سازد.

سرمایه‌گذاری و توسعه زیرساخت‌ها:
عضویت ایران در شانگهای می‌تواند راه را برای جذب سرمایه‌گذاری از سوی کشورهای عضو، به ویژه چین و روسیه، در بخش‌های حیاتی مانند نفت و گاز، پتروشیمی، حمل‌ونقل و زیرساخت‌ها هموار کند. این سرمایه‌گذاری‌ها می‌توانند به روزآمدسازی صنایع ایران و افزایش ظرفیت تولیدی کشور کمک کنند.

 همکاری‌های درون شانگهای می‌تواند فرصت‌هایی برای انتقال تکنولوژی و دانش فنی به ایران فراهم آورد، که در بلندمدت به افزایش خودکفایی و کاهش آسیب‌پذیری اقتصاد کشور در برابر تحریم‌ها کمک می‌کند.

حمایت‌های سیاسی و امنیتی:

شانگهای بستری برای همگرایی سیاسی و امنیتی در منطقه اوراسیا فراهم می‌آورد. این همگرایی می‌تواند به ایران در تقویت موضع خود در برابر فشارهای خارجی کمک کند و از انزوای سیاسی کشور بکاهد.

 اعضای اصلی شانگهای، مانند چین و روسیه، به طور سنتی مخالف تحریم‌های یکجانبه و فراسرزمینی هستند. این مخالفت، می‌تواند در مجامع بین‌المللی به نفع ایران تمام شود و به کاهش مشروعیت تحریم‌ها کمک کند.

با وجود پتانسیل‌های فراوان، نباید از چالش‌ها و محدودیت‌ها غافل شد:

 هر یک از اعضای شانگهای منافع ملی خاص خود را دنبال می‌کنند. برخی از این کشورها، مانند هند، روابط اقتصادی گسترده‌ای با غرب دارند و ممکن است تمایلی به ریسک‌پذیری بالا برای حمایت از ایران در برابر تحریم‌ها نداشته باشند.

 تحریم‌های ثانویه آمریکا، شرکت‌ها و بانک‌هایی را که با ایران همکاری می‌کنند، هدف قرار می‌دهد. این موضوع می‌تواند مانعی جدی برای همکاری‌های گسترده‌تر با ایران، حتی در چارچوب شانگهای، ایجاد کند.

 برای بهره‌برداری کامل از فرصت‌های شانگهای، ایران نیازمند اصلاحات داخلی، بهبود فضای کسب‌وکار، شفافیت اقتصادی و ظرفیت‌سازی برای جذب و مدیریت سرمایه‌گذاری‌ها و توسعه تجارت است.

در داخل شانگهای نیز رقابت‌هایی بین قدرت‌های بزرگ وجود دارد. ایران باید با هوشمندی این توازن را مدیریت کند تا حداکثر بهره را از عضویت خود ببرد.

به گزارش اکونیوز، عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای یک فرصت راهبردی و حیاتی برای تعدیل فشارهای تحریمی و گشایش افق‌های جدید اقتصادی و سیاسی است. شانگهای می‌تواند نقش یک “سوپاپ اطمینان” را در برابر انزوای اقتصادی ایفا کند و با فراهم آوردن بازارهای جایگزین، مسیرهای مالی نوین و حمایت‌های سیاسی، به تقویت تاب‌آوری اقتصاد ایران کمک کند. با این حال، تحقق کامل این پتانسیل‌ها مستلزم تدبیر، برنامه‌ریزی جامع، اصلاحات ساختاری در داخل و دیپلماسی فعال و هوشمندانه در راستای منافع ملی کشور است. ایران باید با بهره‌گیری از تمامی ابزارهای موجود، از این فرصت تاریخی برای خنثی‌سازی تحریم‌ها و پیشبرد اهداف توسعه‌ای خود نهایت استفاده را ببرد.