به گزارش خبرگزاری اقتصاد ایران ،ایران نیز با وجود چالش‌های زیرساختی و محدودیت‌های بین‌المللی، شاهد رشد خیره‌کننده کسب‌وکارهای نوآورانه و تکنولوژیک بوده که سهم قابل‌توجهی در ایجاد اشتغال مستقیم و غیرمستقیم داشته‌اند.

تعریف و ابعاد اقتصاد دیجیتال و استارتاپ‌ها

اقتصاد دیجیتال چیست؟

اقتصاد دیجیتال به کلیه فعالیت‌های اقتصادی گفته می‌شود که بر بستر فناوری‌های ارتباطی و اطلاعاتی (ICT) انجام می‌گیرد؛ این حوزه شامل تجارت الکترونیک، خدمات مالی دیجیتال، گردشگری آنلاین، آموزش و سلامت دیجیتال، تولید محتوای دیجیتال، حمل‌ونقل هوشمند و سایر صنایع وابسته به زیرساخت‌های پلتفرمی است.

استارتاپ‌ها چه نقشی دارند؟

استارتاپ‌ها شرکت‌های نوپایی هستند که با اتکا به فناوری، مدل‌های نوین کسب‌وکار و ارزش‌آفرینی در کوتاه‌مدت و مقیاس‌پذیری بالا، تحولات قابل‌توجهی در بازار کار و خدمات ایجاد می‌کنند.

 جایگاه اقتصاد دیجیتال و استارتاپ‌ها در بازار کار ایران

ایران با جمعیت جوان و تحصیل‌کرده، ظرفیت بالایی برای توسعه اقتصاد دیجیتال دارد.

طبق آمارهای وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، سهم اقتصاد دیجیتال در تولید ناخالص داخلی کشور از ۳.۵ درصد در سال ۱۳۹۷، به بیش از ۶ درصد در سال ۱۴۰۲ رسیده است.

اشتغال مستقیم و غیرمستقیم:

کسب‌وکارهای دیجیتال و استارتاپی به‌طور مستقیم ده‌ها هزار نفر را استخدام کرده‌اند، و به واسطه سرویس‌های مکمل، واسطه‌گری، خدمات سفارش آنلاین، فریلنسرها و… صدها هزار شغل غیرمستقیم ایجاد شده است.

پراکندگی هوشمند اشتغال:

با توسعه استارتاپ‌ها در حوزه‌هایی مثل حمل‌ونقل (اسنپ، تپسی)، خرید اینترنتی (دیجی‌کالا، باسلام)، خدمات مالی (فین‌تک‌ها)، آموزش مجازی و فریلنسینگ، امکان اشتغال افراد فارغ از جنسیت، سن، محل جغرافیایی و حتی معلولیت ممکن شده است.

مزایای کلیدی اقتصاد دیجیتال و استارتاپ‌ها در اشتغال‌زایی
کاهش موانع ورود به بازار کار

استارتاپ‌ها و اقتصاد پلتفرمی امکان کارآفرینی با کمترین سرمایه، بدون نیاز به حضور فیزیکی یا مجوزهای پیچیده را فراهم کرده‌اند.
افزایش کیفیت شغل‌ها و مهارت‌آموزی

فعالیت در کار تیمی، حل مساله، ارتباطات جهانی و آشنایی با فناوری، شاغلان حوزه دیجیتال را برای بازار کار قرن ۲۱ آماده می‌کند.
توانمندسازی زنان و اقشار کم‌برخوردار

اقتصاد دیجیتال توانسته سهم زنان و حتی ساکنان شهرستان‌ها و مناطق محروم را در بازار کار افزایش دهد.
رشد شغل‌های مکمل و جدید

از شغل‌های سمت فناوری (برنامه‌نویس، طراح، مهندس دیتا، دیجیتال مارکتر، پشتیبان مشتری و…) گرفته تا حرفه‌های خلاق (تولید محتوا، گرافیست، فروش تلفنی آنلاین، مدرس مجازی و…) به واسطه این اکوسیستم رشد کرده است.
مقابله با بیکاری تحصیل‌کردگان

شغل‌یابی آنلاین، پروژه‌ای و فریلنسری توانسته نرخ اشتغال فارغ‌التحصیلان رشته‌های کامپیوتر، MBA، برق، صنایع، بازاریابی و هنر را بهبود دهد.

۴.چالش‌ها و محدودیت‌های اقتصاد دیجیتال ایران در ایجاد اشتغال
عدم توسعه زیرساخت ارتباطی و اینترنت پرسرعت سراسری، به‌ویژه در مناطق روستایی و مرزی
چالش‌های مقرراتی و سیاست‌گذاری ناپایدار (فیلترینگ، محدودیت‌های بین‌المللی، عدم حمایت از نوآوری و سرمایه‌گذاری خطرپذیر)
کمبود سرمایه و منابع مالی برای استارتاپ‌های نوپا
ضعف فرهنگ کار تیمی و مدیریت دانش
ناپایداری ارتباطات با بازارهای جهانی و فقدان صادرات فناوری

۵. راهکارها و فرصت‌ها برای توسعه اشتغال از مسیر اقتصاد دیجیتال

• سرمایه‌گذاری در زیرساخت اینترنت و ابزارهای ارتباطی
• تقویت صندوق‌های جسورانه (VC) و شتابدهنده‌ها
• حمایت مقرراتی؛ ساده‌سازی مجوزها و ایجاد قوانین حمایتی از استارتاپ‌ها
• آموزش مهارت‌های دیجیتال و بازآموزی نیروی انسانی
• ایجاد اکوسیستم همکاری بین دانشگاه، صنعت و دولت
• تسهیل ورود استارتاپ‌ها به بازارهای جهانی و صادرات خدمات دیجیتال
  
  ۶. نمونه‌ها و تجربیات موفق
  استارتاپ‌های موفق ایرانی:

مانند اسنپ، دیجی‌کالا، کافه‌بازار، علی‌بابا، شتاب‌دهنده‌ها و پلتفرم‌های فریلنسری (پونیشا، کارلنسر) که در مجموع صدها هزار شغل مستقیم و غیرمستقیم ایجاد کرده‌اند.
نقش اقتصاد دیجیتال در بحران‌ها:

در دوران کرونا، بخش زیادی از اشتغال و معیشت فعالان بازار از طریق کسب‌وکارهای بر بستر آنلاین حفظ شد.
تحول در محورهای شغلی بومی:

پلتفرم‌هایی چون باسلام، دیوار و شیپور، اشتغال در حوزه مشاغل محلی و خرده‌فروشی را نیز احیا کرده‌اند.

جمع‌بندی و چشم‌انداز

به گزارش اکونیوز، اقتصاد دیجیتال و استارتاپ‌ها یکی از موتورهای اصلی ایجاد اشتغال پایدار و کیفی در ایران و جهان محسوب می‌شوند. توسعه این بخش، ضمن بهبود نرخ مشارکت نیروی کار، می‌تواند منجر به خلق ارزش افزوده، بهبود رفاه اجتماعی و مقابله با بحران بیکاری تحصیل‌کردگان شود. حمایت هوشمندانه، بهبود زیرساخت‌ها و تقویت مهارت‌های دیجیتال، مسیر شکوفایی اشتغال‌آفرینی دیجیتال در ایران را هموارتر خواهد کرد.