به گزارش خبرگزاری اقتصاد ایران ،ابزارها، اهداف و سازوکارهای سیاست پولی به شدت متحول شده و سیاستگذاران برای پاسخ به چالش‌های نوین، خلاقیت و نوآوری را در دستور کار قرار داده‌اند.

مهم‌ترین تحولات سیاست پولی در قرن جدید

پس از بحران مالی ۲۰۰۸ و همه‌گیری کرونا، بانک‌های مرکزی ابزارهایی فراتر از نرخ بهره همچون «تسهیل کمی»، خرید گسترده اوراق قرضه دولتی و حتی حمایت عملیاتی از بازارهای مالی را به کار گرفتند.

سیاست‌گذاران بانکی، هدف‌گذاری تورم را سیال‌تر کرده‌اند تا در شرایط خاص اجازه دهند نرخ تورم از سقف‌های سنتی عبور کند و بازارها تحت فشار سیاست‌های انقباضی غیرضروری قرار نگیرند (تورم متوسط).

به‌ویژه پس از فروپاشی مؤسسات مالی بزرگ، بانک‌های مرکزی مأموریت یافته‌اند نه تنها تورم بلکه ثبات سیستم مالی و جلوگیری از ریسک‌های سیستمی را هدف‌گذاری کنند .

با رشد فناوری و کاربرد رمزارزها، بسیاری از بانک‌های مرکزی به دنبال طراحی «ارز دیجیتال ملی» (CBDC) برای حفظ کنترل بر نظام پولی و افزایش شفافیت هستند.

برنامه‌های حمایتی ویژه خانوارها، بنگاه‌ها یا بخش‌های حساس در بحران‌ها (نظیر حمایت از اشتغال یا خطوط اعتباری خاص) نیز از نوآوری‌های مهم سیاست پولی مدرن است.

برخی بانک‌های مرکزی، سیاست پولی را همسو با اهداف زیست‌محیطی و توسعه پایدار کرده‌اند؛ برای نمونه، اعطای اعتبار ارزان به طرح‌های سبز یا کاهش خرید اوراق آلاینده.

مزایا و پیامدهای این تغییرات
انعطاف‌پذیری بیشتر در مقابله با شوک‌ها و بحران‌ها
کاهش ریسک رکودهای عمیق یا تورم افسارگسیخته در شرایط خاص
تقویت توان مداخله در بازارهای مالی و واقعی
ایجاد چالش‌های جدید: پیچیده‌تر شدن سیاستگذاری، افزایش ریسک وابستگی دولت به سیاست پولی، و نگرانی از تورم پنهان یا تبعات بلندمدت تزریق پول

چالش‌های پیش‌روی بانک‌های مرکزی
ریسک تداخل سیاست پولی و مالی: مرز میان سیاست استقلال بانک مرکزی و حمایت از دولت‌ها مبهم‌تر شده است.
افزایش فشارهای سیاسی و اجتماعی بر بانک‌های مرکزی
تهدید سلطه بانک‌های مرکزی توسط رمزارزهای خصوصی و جهانی
برقراری تعادل میان ثبات قیمت، رشد اقتصادی و توسعه پایدار

نتیجه‌گیری و افق آینده

بانک‌های مرکزی در قرن ۲۱ با ابزارهای نوین و نگاه چندبعدی به اقتصاد مواجه‌اند. حفظ استقلال حرفه‌ای، چابکی در تصمیم‌گیری، نوآوری فناورانه و بازآفرینی اعتماد عمومی، کلید موفقیت سیاست پولی در دهه‌های پیش‌رو خواهد بود.