به گزارش خبرگزاری اقتصاد ایران ، محمد منان رئیسی، نایب رئیس کمیسیون عمران مجلس در یک برنامه تلویزیونی گفت: در بازده ۵ ساله، ٣٣٠ هکتار باید به میزان سکونتگاهی کشور عرضه شود که این میزان سالیانه اش می‌شود در حدود ۶۶ هزار هکتار. الان تقریباً ده ماه از برنامه گذشته که همزمان با شروع دولت هم بوده یعنی باید تا حالا ۵٠ هزار هکتار تحویل داده می‌شده اما عددی که تحویل داده شده بین ۵ تا ۶ هزار هکتار است و این فاصله قابل توجه است یعنی دولت به لحاظ عمل به برنامه از آن چیزی که باید باشد عقب است.

وی افزود: مشکل دوم این است که در برنامه هفتم علاوه در کمیت به کیفیت هم تصریح شده یعنی می‌گوید این اراضی باید اضافه شود با این شاخص‌های کیفی مثل تراکم نفر در هکتار و… که اینها رعایت نشده مثلاً در تیر ١۴٠٣، ١۵ هکتار الحاق شده به شهر جدید پردیس با تراکم ٢۴١ یعنی ۴ برابر آن چیزی که در برنامه اجازه داده شده یا در زنجان و در ١٩ آذر سال گذشته ٣٧٠ هکتار تأمین شده که تراکم آن ١٨٠ نفر بوده یعنی باز هم سه برابر قانون! و این نشان می‌دهد که به لحاظ کمیت و کیفیت با برنامه فاصله داریم و مشکل بزرگ این است که آئین نامه اجرایی هنوز تهیه نشده!

مردم با رویکرد فعلی وزارت راه و شهرسازی موافق نیستند

رئیسی ادامه داد: ما در مجلس تذکر دادیم به دولت و تعداد زیادی از مواد هنوز آئین نامه هم اجرایی ندارد از جمله همین ماده خیلی مهم تراکم و وزارت راه و شهرسازی دارد با همان رویکردهای سابقی که در همه دولت‌ها شاهدش بودیم مرتفع سازی می‌کند با ادله صرفه جویی در هزینه‌ها که ما این را قبول نداریم و دارند با همان دست فرمان سابق الحاق می‌کنند و در بعضی شهرها هم باعث گلایه شدید مردم شده. مثلاً نماینده دامغان هفته پیش از این روند گلایه کرد که در دولت شهید رئیسی ١۴٠٠ قطعه زمین ویلایی در دامغان تهیه شده بود و با وجود اینکه اینها به بانک وصل نشده بودند چون الگو، ویلایی و تک طبقه بود خود مردم شروع کرده بودند به ساخت و حتی تعدادی از آن هم تمام شده یا در شرف ساخت است آن هم بدون تسهیلات بانک اما در دولت جدید بر خلاف آن چیزی که در شورای عالی مسکن در دولت شهید رئیسی تصویب و ابلاغ شده بود آمده اند این را تبدیل کرده اند به سه طبقه و مردم را اجبار کرده اند که بروید سه طبقه بسازید! ٢۴٠٠ واحد در این الگو قرار است تأمین شود به صورت آپارتمانی که از اینها فقط ٣٩٠ نفر متقاضی ثبت نام کرده اند خب در شهرهای کوچک مردم نمی‌پسندند این سبک را ولی ما شاهد تغییر الگو و اجبار آن به مردم هستیم.

رئیسی اضافه کرد: به لحاظ کیفیت هم آن چیزی که در مصوبات شورای عالی مسکن دیده ایم در این چند ماه اخیر به هیچ وجه مطابق با برنامه نیست و از این جهت گلایه داریم. خود رئیس جمهور بارها تاکید کرده اند روی این برنامه و هم وزیر راه و شهرسازی متعهد شده اند به مجلس برای اجرا کردن برنامه هفتم و هم مقام معظم رهبری دو هفته پیش در دیدار با مسئولین کشور تذکر جدی دادند روی عدم انحراف از برنامه هفتم که این قانون را باید اجرا کنید ولی چیزی که الان وجود دارد این است که هم به لحاظ کیفیت و هم کمیت، قانون توسعه برنامه هفتم اجرا نمی‌شود. با این وضعیت بالای تراکم در هر هکتار و در شهرهای بزرگ ما شما باید بروید به سمت الحاق نه اینکه دوباره بیایید در شهر تهران که دارد منفجر می‌شود دوباره اراضی داخل محدوده را بارگذاری مسکونی کنید. ما دنبال افزایش تراکم نیستیم ولی عده‌ای اصرار به افزایش تراکم دارند. چرا در کشوری که نرخ تورمش سالیانه ۴٠ درصد است سالی ۴٠ درصد ضریب تعدیل برای ساخت مسکن آپارتمانی و پر تراکم را به مردم تحمیل می‌کنید؟ هیچ شهری در جهان مثل شهرهای پر جمعیت ما تراکم ندارد. قم ما بیشترین رتبه و بعد تهران این تراکم را دارد در ایران و در دنیا! می‌گویند که اولویت ما در ساخت و ساز محدوده شهر است و معلوم است که این روند باز به معضلات شهری دامن می‌زند از تراکم گرفته تا مسائل اجتماعی و دور شدن از سبک زندگی خودمان. الان هم تاکید دارند که سیاست وزارت راه افزایش محدوده شهرها نیست یعنی می‌خواهند در محدوده بارگذاری کنند و هزینه‌های زیرساخت به مراتب بیشتر از آنچه که در الحاق است خواهد شد. مردم امروز آورده‌ای ندارند تا برای خانه سازی هزینه کنند چون معیار خانه دار شدن سه سال پیش که به مردم وعده داده شد با تورم امروز هم خوانی ندارد

چرا عده‌ای جلوی توسعه شهرها در خانه سازی معقول را گرفته اند؟

در بخش دیگری از ثریا، دکتر سعید شعرباف از کارشناسان مدیریت شهری نیز با ارائه توضیحاتی گفت: وضعیت اجرای قانون این است که میزان عملکرد چه از لحاظ کمی و چه کیفی تناسبی با خود قانون ندارد علتش هم یک خواست فکری ست. جریانی در شهرسازی ما شکل گرفته که حتی جلوی گسترش افقی معقول هم ایستاده و هنوز دارد به صورت افراطی از تراکم بالا در ساخت دفاع می‌کند و متأسفانه این را دارد در تمام سطوح کشور ابلاغ می‌کند. یک نگرشی دارد این تفکر را از تهران به همه جای کشور می‌برد. وقتی این تفکر می‌آید پای کار اتفاقاً مجبور می‌شویم به تن دادن به توسعه افقی شهرها و حتی غیر برنامه ریزی شده. اینها نتیجه اش این می‌شود که حداقل ۴٠٠ هزار هکتار از ١ میلیون و ٨٠٠ هزار فقط در استان کرمان با توزیع نامناسب روبرو می‌شود. آیا یک درصد این زمین‌ها یا به عنوان منبع تأمین مالی و یا محل سکونت گاهی در چند سال اخیر در خدمت سکونت مردم قرار گرفته؟ آیا به اندازه کافی یک درصد از ظرفیت زمین‌ها را به کار گرفته ایم؟ همین حالا دولت به جای اینکه تمرکز کند بر اجرای برنامه می‌آید اعلام می‌کند که می‌خواهد ٧۵ هزار واحد بسازم، شاید نزدیک ٢۵ هزار واحد هم بخواهند بخرند خب با یک حساب سرانگشتی حداقل ٢٠٠ تا ٢۵٠ همت باید وزارت راه و شهرسازی زمین بفروشد تا بتواند نزدیک ١٠٠ هزار خانه را متعلق به خودش کند برای طرح اجاره. خب این را چطور می‌خواهد بخرد و توزیع کند؟ حداقل ۵٠٠ هزار قطعه زمین با کیفیت بالا را با این میزان می‌تواند بسازد با بالاترین کیفیت زیر بنایی و روبنایی.

وی ادامه داد: وقتی ما می‌گوئیم هنوز تراکم نفر در هر هکتار تهران اصلاً زیاد نیست خب معلوم است که ظرفیت‌های زمین در کشور را آنطور که باید عرضه نمی‌کنیم. تجربه‌های موفق ما در خواف، فریمان، گرمسار، میرجاوه و ماهان و.... باید در همه شهرهای ما تکرار شود تا مردم خودشان مسکن مورد نظرشان را بسازند.

شعرباف با اشاره به اینکه دولت طبق قانون جهش رسماً وظیفه دارد سالی یک میلیون واحد بسازد اضافه کرد: ما وظیفه داریم که نیاز قطعی کشور را اجرایی کنیم. این شکاف بین عرضه و تقاضا و میزان نیاز مردم و مستاجرها را دولت باید به نحوی جبران کند. ما نمی‌توانیم این شکاف را فقط با الحاق بافت فرسوده پر کنیم چون مقیاسش اصلاً به این شکاف نمی‌خورد. ما فقط در ١٨ کلان شهر ایران قریب به ۴۵ هزار میلیارد تومان، داریم تقاطع غیر هم سطح می‌سازیم چون آن هزینه‌ای که بابت فشرده سازی که برخی از آن دفاع می‌کردند ایجاد شده و اصلاً منطقی نیست که توسعه شهرهای ما عمودی باشد. پروژه شهر سازی ما شکست خورده و موفق نبوده. بافت فرسوده مردم را مجبور به حاشیه نشینی و توسعه افقی غیر برنامه ریزی شده کرده است. امروز میزان استفاده از الحاق زمین به شهرهای ما حبس شده و باید این حصار شکسته شود

غلامرضا کاظمیان، معاون شهرسازی و معماری وزارت راه و شهرسازی نیز در بخش دیگری از این قسمت از ثریا گفت: وزارت راه و شهرسازی طبق قانون ملکف است که ٣٣٠ هزار هکتار را به ظرفیت سکونتگاهی کشور با تراکم ۶٠ نفر در هکتار در روستاها، شهرهای کوچک، مناطق مرزی و شهرک سازی با چند ملاحظه و رعایت سند آمایش سرزمین، قانون حفظ کاربری زمین و تبصره ٢ ماده قانون جهش تولید مسکن، برنامه ریزی و اقدام کند و همینطور برای تسهیل مهاجرت معکوس هم شرایطی را ایجاد کند یعنی ٣٠ درصد به مجموع ظرفیت سکونتگاهی کشور اضافه شود.

وی در این باره اشاره کرد: اگر بگوییم که این مقدار در ایران حدود ١ میلیون هکتار است در حال حاضر، این قانون می‌تواند یک تحول اساسی باشد هم به لحاظ کمی و هم کیفی اما این ٣٣٠ هزار هکتار بخش کمی است و اینکه ما تا به حال چه کار کرده ایم و از این به بعد چه برنامه‌ای داریم و چگونه می‌خواهیم این تکلیف قانونی را اجرا کنیم به نظر می‌آید که در بحث سیاست گذاری زمین، زمین یکی از نهاده‌های تولید مسکن است بنابراین بقیه نهاده‌ها هم باید تأمین شود آن هم به صورت متوازن تا بتوانیم به نتیجه برسیم. دوم اینکه ما در سیاست گذاری زمین به جز تأمین کمی، باید بتوانیم طوری سیاست‌ها را در قانون اجرا کنیم که این مؤلفه‌ها حتماً اجرا بشود مثل عدالت اجتماعی در تأمین زمین.

کاظمیان افزود: وقتی صحبت از خانه دار شدن مردم می‌کنیم این خانه دار شدن باید طوری باشد که مردم بتوانند در آنجا احساس راحتی کنند چون خانه در فرهنگ ما فقط محل سکونت نیست. بحث‌های تولیدی و اقتصادی و مسکن شایسته هم جزو اولویت‌های ما در ساخت است که اصول اصلی ست و در عین حال وقتی حرف از برنامه ریزی برای ساخت مسکن می‌شود باید فرایندی طی شود که هم زمین تأمین شود و هم قابلیت عرضه به فروش فراهم شود و مردم و جامعه هدف بتواند آن را خریداری کنند و نهایتاً قابلیت یک سکونت دراز مدت در آن را داشته باشند.

در قانون جهش تولید مسکن تکلیفی که بر عهده دولت و وزارت راه و شهرسازی گذاشته شده تحت عنوان "طرح جامع مسکن" است. توجه به مسکن تا به الان عملیاتی نشده و باید دو اقدام در وزارت راه و شهرسازی برای شروع آن انجام شود اول مرحله نیاز سنجی کمی در سطح ملی، منطقه‌ای، استانی و شهری و دوم برنامه ریزی عملیاتی برای تأمین زمین از مسیرهای مختلف تأمین زمین در سطح تأمین ملی، استانی که همه اینها در حال انجام و مطالعه است اما در عین حال ما معطل این نشدیم که برنامه به نتیجه برسد و بعد کارهای عملیاتی و اجرایی را شروع کنیم.

کاظمیان با این توضیح که ۶ مسیر تأمین زمین وجود دارد گفت: تأمین زمین برای نهضت ملی فقط الحاق نیست. بازنگری در طرح‌های جامع در حال انجام است به علاوه الحاق از طریق تغییر کاربری زمین و بازآفرینی شهری هم صورت می‌گیرد که باید همه اینها در الحاق در نظر گرفته شود. ما مجموعاً از مهر ١۴٠٠ که نهضت ملی مسکن را شروع کردیم تا فروردین ١۴٠۴، ١٢١ هزار و ۵٠٠ هکتار زمین تأمین کردیم که از این مقدار ٣۵ هزار و ۵٠٠ هکتار الحاق به محدوده یا شهرک و شهر جدید بوده و از سازمان ملی زمین و مسکن تحویل داده شده. ١۵ هکتار هم در محدوده شهرها در طرح جامع افزوده شده و ۴٠ هزار هم الحاق به روستاها بوده. شورای عالی شهرسازی از منظم ترین شوراهای کشور است. ما ۴ سال از طرح جامع مسکن عقب هستیم و باید این طرح ۴ سال پیش تهیه می‌شده. ما نمی‌توانیم الگوی ساز و ساخت را تحمیل کنیم مخصوصاً آنچه را که در تهران انجام داده ایم مناسب ما بقی اراضی کشور نیست. ما مکلف به اجرای قانون هستیم اما وقتی از سطح طرح به سمت اجرا برده می‌شود معلوم است که مشکلات اجرایی اتفاق می‌افتد. ما باید دقت کنیم که تأمین زمین منجر به تولید رانت نشود و به گروه هدف ما ضرری نرسد. نمی‌شود که یک زمانی اصرار کنیم که چند طبقه بسازیم یا ویلایی چون هر شهر اقتضای خودش را دارد. یک تفکری است که چون زمین کم عرضه شده این گرانی خانه را داشته ایم اما واقعیت این است که چه بخواهیم و چه نه زمین نسبت به افزایش جمعیت بیشتر عرضه شده است حداقل در ٣٠ سال گذشته. ما وقتی حرف از تأمین زمین میزنیم باید داخل و هم خارج شهر را در نظر بگیریم و حتماً باید به مکان یابی برای حداکثر خدمات رسانی به مردم توجه کنیم.

تقی رضایی عضو هیئت مدیره سازمان ملی زمین و مسکن نیز با ارائه توضیحاتی گفت: در رسانه و فضای مجازی بحث‌هایی می‌شود که ما به عنوان سازمان زمین و مسکن این عبارات را قبول نداریم مثل اینکه می‌گویند شما همان دست فرمان دولت‌های قبل هستید.

وی افزود: در دهه ٨٠ که اوج ساختن مسکن مهر بود، سازمان زمین و مسکن ۵ هزار زمین تحویل داد. از زمان ابلاغ قانون جهش تولید مسکن ما به غیر از شهرک سازی ها که ورود کردیم بالغ بر ۴۶ هزار هکتار زمین سازمان را آورده ایم برای عرضه. در فضای مجازی از ١٨ میلیارد متر مربع صحبت می‌شود که عدد واقعی این به استناد قانون، ٩١ درصد داخل اراضی شهرهای ما هستند. دولت و سازمان زمین و مسکن الان بالغ بر ۶٠ هزار میلیارد تومان برای روبناها و هزینه‌های آماده سازی نهضت ملی مسکن و اتمام مسکن مهر امسال تکلیف درآمد دارد. ١۴ هزار هکتار از اراضی که مورد بحث ماست در تصرفات سکونتگاه‌های غیر رسمی ست هر چند که سند آن برای سازمان و دولت باشد یعنی یک میلیون و ۶٠٠ هزار هکتار. ما در رابطه با موضوع زمین بحث‌های زیادی داریم مثل استثنائات قانونی. قانون جهش تولید مسکن تصریح کرده که اراضی ۴ گانه محیط زیست را نمی‌توانیم بسازیم و اراضی ١ و ٢ کشاورزی را. ما ۴۶ هزار هکتار زمین مستعد برای ساخت داریم که آن را آورده ایم برای طرح. ما در دهه ٧٠ آمدیم اراضی را پیش فروش کردیم ولی هنوز خیلی از آن ساخته نشده! چرا؟ چون موقعیت شهری نداشته و جاذبه‌ای برای سکونت نداشته. ما صندوق بیت المال هستیم در حوزه زمین و این ثروت بین نسلی ست و اصلاً نگهداشت زمین نداریم و هر چه زمین مستعد داشتیم همه را در اختیار نهضت ساخت قرار دادیم و تلاش می‌کنیم در توافق با مالکین بخش خصوصی این را افزایش دهیم و در حال حاضر هم ۴۶ هزار هکتار را تحویل داده ایم.