به گزارش بخش بین‌الملل خبرگزاری اقتصاد ایران به نقل از Shafaq، با وجود ذخایر عظیم نفت، عراق در تولید برق به اندازه کافی مشکل دارد که به دلیل ناکارآمدی‌ها در تولید و انتقال انرژی است.

 نفت همچنان منبع اصلی انرژی عراق است و بیشترین سهم را در صادرات و مصرف داخلی دارد، به طوری که این کشور در سال ۲۰۲۳ حدود ۴.۵ میلیون بشکه در روز تولید کرد و به عنوان یکی از تولیدکنندگان برتر اوپک شناخته می‌شود.

گاز طبیعی به عنوان منبع ثانویه انرژی برای تولید برق عمل می‌کند، اما عراق بخش قابل توجهی از گاز را به دلیل زیرساخت‌های ناکافی از دست می‌دهد. در سال ۲۰۲۲، عراق بیش از ۶۳۰ میلیارد فوت مکعب گاز مشعل کرد، که این کشور را به دومین کشور بزرگ در زمینه مشعل‌کردن گاز در جهان تبدیل کرد و به اتلاف منابع و آلودگی محیط زیست کمک کرد.

این ناکارآمدی منجر به وابستگی شدید عراق به واردات انرژی، به ویژه از ایران شده است، که کشور را در برابر تنش‌های ژئوپلیتیکی و تحریم‌های بین‌المللی آسیب‌پذیر می‌کند. علاوه بر این، عراق به دنبال واردات محدود انرژی از اردن است که روزانه حدود ۱۵۰ مگاوات برق تامین می‌کند، در حالی که قطر به عنوان یک منبع احتمالی برای صادرات گاز طبیعی مایع (LNG) شناسایی شده است، هرچند که زیرساخت‌های لازم برای واردات هنوز در حال توسعه است.

عوامل ژئوپلیتیکی هم به پیچیدگی چشم‌انداز انرژی عراق افزوده‌اند. تحریم‌های ایالات متحده علیه ایران، گاهی اوقات توانایی عراق برای پرداخت هزینه‌های واردات انرژی را مختل کرده و منجر به عدم قطعیت در تأمین انرژی شده است. علاوه بر این، تنش‌های منطقه‌ای و دینامیک‌های سیاسی داخلی می‌تواند جریان مداوم انرژی را مختل کند، همانطور که در مواردی که مسائل تعمیر و نگهداری یا مشکلات زیرساختی در کشورهای تأمین کننده منجر به قطع ناگهانی انرژی شده است.

تلاش برای تنوع بخشی انرژی

برای مقابله با این آسیب‌پذیری‌ها، عراق در حال پیاده‌سازی یک استراتژی جامع برای تنوع، افزایش تولید داخلی و ادغام منابع تجدیدپذیر در شبکه ملی است.

همکاری با شرکت‌هایی مانند باکر هیوز و شرکت نفت ملی عراق نیز در حال انجام است که بر روی جمع‌آوری و پردازش گاز متمرکز هستند. عراق هدفی تعیین کرده که تا سال ۲۰۲۷ به صفر مشعل‌کردن گاز رسیده و این هدف می‌تواند ۳.۵ گیگاوات برق اضافی را آزاد کند.

یک مقام وزارت نفت عراق گفت: “کاهش مشعل‌کردن گاز تنها به معنای بهبود کارایی انرژی نیست، بلکه درباره حفاظت از محیط زیست و به حداکثر رساندن منابع ماست.”

در عین حال، عراق در حال سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های LNG برای برآوردن نیازهای فوری انرژی و همزمان کاهش ریسک‌های تأمین است. برنامه‌ریزی‌ها برای ایجاد یک پایانه ثابت offshore LNG در فاو به همراه یک پلتفرم LNG شناور در حال انجام است که هر دو انتظار می‌رود تا سال ۲۰۲۶ به بهره‌برداری برسند. با تنوع بخشی به منابع واردات، عراق به دنبال کاهش وابستگی به تأمین انرژی وابسته به خطوط لوله است و در تلاش است تا منظره‌ای امن و انعطاف‌پذیرتر از انرژی ایجاد کند.

کمک از منطقه برای جبران کمبود انرژی

همکاری‌های منطقه‌ای همچنان یکی از ارکان کلیدی استراتژی عراق می‌باشد. در مارس ۲۰۲۴، عراق توافقنامه‌ای پنج ساله با شرکت ملی گاز ایران امضا کرد تا روزانه ۵۰ میلیون متر مکعب گاز طبیعی وارد کند و تأمین برق ثابتی را تضمین کند. علاوه بر این، عراق به ادغام در شبکه برق شورای همکاری خلیج فارس (GCC) برای تقویت امنیت انرژی بلندمدت خود نیز می‌پردازد.

در عین حال، عراق به عنوان یک شریک انرژی جایگزین، به ترکمنستان روی آورده است. در اوت ۲۰۲۳، عراق یک یادداشت تفاهم برای واردات ۲۰ میلیون متر مکعب گاز ترکمنستان امضا کرد تا به تأمین سوخت نیروگاه‌های خود کمک کند. با این حال، از آنجا که گاز باید از طریق ایران عبور کند، این توافق به تحریم‌های ایالات متحده آسیب‌پذیر است و نگرانی‌هایی درباره اعتمادپذیری بلندمدت آن به وجود می‌آورد. حتی اگر به طور کامل اجرا شود، فقط ۳,۰۰۰ تا ۴,۰۰۰ مگاوات برق تولید می‌کند که برای برآورده کردن نیازهای انرژی رو به رشد عراق کافی نیست.

نیروی هیدروالکتریکی نیز یک جزء اساسی از استراتژی انرژی تجدیدپذیر عراق است. تا سال ۲۰۲۳، عراق ظرفیت هیدروالکتریکی نصب شده‌ای به میزان ۲.۵ گیگاوات داشته و سدهای مهم مانند موصل (۱,۰۶۲ مگاوات)، حدیثة (۶۶۰ مگاوات) و دکان (۴۰۰ مگاوات) در تولید انرژی و مدیریت آب مؤثر هستند. پروژه‌های دیگری مانند سد درلاوک در کردستان نیز انتظار می‌رود که ظرفیت را بیشتر افزایش دهند.

برای تسریع در پذیرش انرژی‌های تجدیدپذیر، عراق مشوق‌های مالی ارائه می‌دهد. بانک مرکزی عراق یک تریلیون دینار (معادل ۶۸۵ میلیون دلار) وام بدون بهره را برای حمایت از نصب پنل‌های خورشیدی در خانه‌ها و ساختمان‌های عمومی اختصاص داده است. این تلاش‌ها هدف دارند تا تولید انرژی را غیرمتمرکز کرده، فشار بر شبکه ملی را کاهش داده و هزینه‌های انرژی را برای مصرف‌کنندگان پایین بیاورند.

با وجود چالش‌های ناشی از بی‌ثباتی سیاسی و محدودیت‌های زیرساختی، تغییر عراق به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر، با حمایت از شراکت‌های بین‌المللی و سرمایه‌گذاری‌های استراتژیک، کشور را برای پایایی بلندمدت آماده می‌کند. همانطور که باسم ال‌غُرَیباوی، عضو کمیته نفت و گاز پارلمان، اشاره کرد، عراق در تلاش است تا پرتفوی انرژی خود را متنوع کند در حالی که همچنان به تولید نفت وابسته است.