در این راستا، جمهوری اسلامی ایران نیز به‌منظور گسترش حضور گردشگران بین‌المللی و تقویت درآمدهای ارزی ناشی از گردشگری، اقدام به لغو یک‌طرفه روادید برای 28 کشور جهان کرده است.

لغو روادید یک‌طرفه به این معناست که شهروندان کشورهای مشخص شده بدون نیاز به اخذ ویزا می‌توانند به ایران سفر کنند، در حالی که این سیاست در جهت معکوس ممکن است اعمال نشود. این اقدام نه‌تنها به عنوان یکی از ابزارهای تشویقی برای سفر گردشگران به ایران مطرح است، بلکه می‌تواند نقش مؤثری در تقویت روابط دیپلماتیک و فرهنگی با سایر کشورها نیز ایفا کند. با توجه به تنوع فرهنگی، تاریخی و طبیعی ایران و پتانسیل‌های بالقوه‌ای که در حوزه‌های مختلف گردشگری دارد، برداشتن موانع ویزا می‌تواند یکی از راهبردهای کلیدی در توسعه پایدار این صنعت به شمار آید.

تأثیر لغو روادید در افزایش گردشگران خارجی

اگرچه که همواره ایراداتی به این لغو روادید یک‌طرفه وارد است اما این اقدام می‌تواند به طرز قابل‌توجهی تعداد گردشگران ورودی به کشور را افزایش دهد. در واقع، یکی از موانع اصلی که بسیاری از گردشگران را از سفر به کشورها باز می‌دارد، فرآیند پیچیده و زمان‌بر اخذ ویزا است. با حذف این مانع، سفر به ایران برای تعداد بیشتری از گردشگران به گزینه‌ای قابل دسترس‌تر و جذاب‌تر تبدیل می‌شود.

یکی از تأثیرات مهم لغو روادید یک‌طرفه، رشد سریع در تعداد گردشگران از کشورهای هدف است. این امر می‌تواند به افزایش تقاضا برای خدمات گردشگری منجر شود و زمینه‌ساز توسعه بیشتر زیرساخت‌های گردشگری از جمله هتل‌ها، حمل‌ونقل، مراکز تفریحی و فرهنگی باشد. علاوه بر این، افزایش تعداد گردشگران باعث ایجاد اشتغال در بخش‌های مختلف مرتبط با صنعت گردشگری می‌شود، که این خود به کاهش نرخ بیکاری و بهبود وضعیت اقتصادی در بسیاری از مناطق گردشگرپذیر کمک می‌کند.

از طرف دیگر، حضور گردشگران خارجی بیشتر می‌تواند به تقویت روابط فرهنگی و دیپلماتیک بین ایران و کشورهای مبدأ گردشگران منجر شود. تعاملات فرهنگی از طریق گردشگری به بهبود تصویر جهانی ایران کمک کرده و می‌تواند برداشت‌های مثبت‌تری از کشور را در سطح بین‌المللی ایجاد کند. همچنین این اقدام می‌تواند فرصتی برای معرفی بهتر فرهنگ، هنر و میراث تاریخی ایران به جهانیان فراهم آورد.

در بخش اقتصادی نیز لغو روادید یک‌طرفه تأثیرات مثبتی دارد. ورود تعداد بیشتر گردشگران خارجی به معنای افزایش مصرف داخلی در بخش‌های مختلف از جمله اقامتگاه‌ها، رستوران‌ها، مراکز خرید و صنایع دستی است. این مسئله به طور مستقیم موجب ورود ارز به کشور و تقویت ارزش پول ملی می‌شود. همچنین افزایش درآمدهای گردشگری می‌تواند در کاهش وابستگی اقتصاد ایران به منابع طبیعی، به ویژه نفت، نقش‌آفرین باشد.

لغو روادید و توسعه گردشگری تخصصی

از سوی دیگر، لغو روادید می‌تواند به توسعه گردشگری‌های تخصصی مانند گردشگری پزشکی، فرهنگی و طبیعت‌گردی کمک کند. با توجه به اینکه ایران در این حوزه‌ها دارای مزیت‌های رقابتی است، تسهیل ورود گردشگران می‌تواند منجر به تقویت بیشتر این بخش‌ها و ایجاد فرصت‌های جدید برای کشور شود. برای مثال، ایران با داشتن تعداد زیادی از مراکز درمانی پیشرفته و پزشکان متخصص، می‌تواند به مقصدی جذاب برای گردشگری پزشکی تبدیل شود.

با این حال، لغو روادید تنها یکی از ابزارهای جذب گردشگر است و به تنهایی نمی‌تواند مشکلات موجود در صنعت گردشگری را حل کند. بهبود زیرساخت‌های گردشگری، ارتقا کیفیت خدمات و تبلیغات مؤثر بین‌المللی از جمله عوامل دیگری هستند که باید همزمان با این اقدام مدنظر قرار گیرند. به‌طور کلی، لغو روادید یک‌طرفه می‌تواند گامی مؤثر در راستای توسعه گردشگری و تقویت جایگاه ایران در بازار جهانی گردشگری باشد، اما برای دستیابی به موفقیت‌های بیشتر در این حوزه نیازمند یک رویکرد جامع و هماهنگ در تمام سطوح مدیریتی و اجرایی است.

لغو روادید یک‌طرفه و کاهش ایران‌هراسی

در رابطه با این موضوع، مسلم شجاعی؛ مدیرکل بازاریابی و توسعه گردشگری خارجی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی  می‌گوید: در ارتباط با موضوع لغو روادید برای شهروندان کشورهای مختلف دو نوع رویکرد اصلی وجود دارد. اول اینکه برخی به نوع لغو روادید توجه می‌کنند که آیا یک‌طرفه است یا دوطرفه، چرا که باور دارند در این بین باید مسئله عزت ملی ما حفظ شود و باید اطمینان حاصل شود که این تصمیم به نفع شهروندان ما نیز باشد. در این رویکرد ما با کشوری لغو روادید می‌کنیم که او نیز عمل متقابل برای شهروندان ما انجام دهد.

وی ادامه داد: در موضوع لغو روادید با 28 کشور دنیا رویکرد دوم مدنظر بود؛ جایی که ما به این مسئله از منظر گردشگری نگاه کرده‌ایم. نگاهی که باور دارد در شرایط فعلی به دلایل مختلف مانند تحریم‌ها و پدیده ایران‌هراسی، تصمیم‌های استراتژیکی باید بگیریم. ما درها را به روی ملت‌ها باز کرده‌ایم و فرهنگ غنی خود را برای معرفی به دیگر کشورها در معرض نمایش قرار داده‌ایم. از این زاویه، لغو روادید یک اقدام مثبت در راستای خنثی‌سازی ایران‌هراسی و ارسال پیام دوستی به سایر کشورهاست.

مدیرکل بازاریابی و توسعه گردشگری خارجی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کشور اظهار کرد: پیش از اینکه لغو یک‌طرفه روادید با این 28 کشور انجام شود، ما تنها با حدود 10 کشور لغو روادید دوطرفه داشتیم که از آن میان عمان از جمله کشورهایی بود که پس از لغو یک‌طرفه، اقدام به لغو روادید متقابل کرد. همچنین، کشورهای دیگری مانند قزاقستان و تونس نیز پس از لغو یک‌طرفه از سوی ایران، به لغو دوطرفه روادید با ما اقدام کردند. نحوه تعامل با تاجیکستان نیز در همین زمره است.

شجاعی تأکید کرد: پیام این است که ما این اقدام لغو یک‌طرفه را به عنوان گام نهایی در نظر نمی‌گیریم که اگر رخ داد، دیگر سیل گردشگران آن بازار است که وارد ایران می‌شوند بلکه باید آن را تنها به عنوان یک گام مقدماتی و اولیه در نظر بگیریم و برای آن باید برنامه‌های مکمل نیز داشت. برای مثال، رویدادهای معرفی ظرفیت‌های گردشگری ایران در کشورهای هدف، تولید محتوای مناسب به زبان آن کشورها، و مشارکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی از جمله اقدامات مکمل برای جذب گردشگر بیشتر است.

رشد 25 درصدی ورود گردشگرخارجی به دنبال لغو روادیدها

وی درباره اثرات مثبت این لغو روادید نیز توضیح داد: براساس آمارهای هفت‌ماهه ما از اسفند 1402 تا پایان شهریور 1403 گردشگران ورودی از این 28 کشور حدود 25 درصد رشد داشته است. برخی کشورها مانند عربستان سعودی با رشد 98 درصدی و ازبکستان با رشد 52 درصدی روبه‌رو بوده‌اند. این در حالی است که تعداد گردشگران از کشورهایی مثل هند، کویت، و بحرین نیز رشدهای قابل‌توجهی داشته‌اند. باید توجه داشت که هر گردشگر ارز وارد کشور می‌کند و این می‌تواند به تقویت اقتصاد کشور کمک شایانی کند.

مدیرکل بازاریابی و توسعه گردشگری خارجی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کشور گفت: ما در حال انجام مذاکراتی برای لغو دوطرفه روادید با کشورهای دیگر هستیم، اما باید توجه داشت که این موضوع به عوامل مختلفی مانند ثبات اقتصادی، اجتماعی و امنیتی کشورها، عدم رسوب در کشور مقصد و میزان تمایل آن‌ها به گردشگری وابسته است. به‌عنوان مثال، لغو روادید دوطرفه با برخی از کشورهای همسایه به دلیل مسائل امنیتی و اقتصادی در حال حاضر ممکن نیست.

لزوم توسعه زیرساخت‌ها برای تحقق جذب 15 میلیون گردشگر خارجی

شجاعی در رابطه با هدف جذب 15 میلیون گردشگر خارجی نیز توضیح داد: در نهایت، ما هدف جذب 15 میلیون گردشگر خارجی را تا پایان برنامه هفتم داریم که تحقق آن به شروطی امکان‌پذیر است؛ با این حال، چالش‌هایی در زیرساخت‌های گردشگری مانند پروازها و ظرفیت هتل‌ها وجود دارد که باید به آن‌ها رسیدگی شود. همچنین، تصویری که از ایران در رسانه‌های بین‌المللی به‌واسطه تحریم‌ها و ایران‌هراسی القا می‌شود، نیاز به تغییر دارد. برای حل این مشکلات، نیاز به برنامه‌ریزی‌های دقیق‌تر و اقدامات زیرساختی در حوزه‌های مختلف مانند صنعت هوانوردی و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های اقامتی و هم چنین بازاریابی و تبلیغات داریم.

وی در پایان گفت: مشکلاتی نیز در زمینه جذب سرمایه‌گذاری خصوصی در این حوزه وجود دارد؛ دلیل این امر، بازگشت سرمایه پایین‌تر در مقایسه با دیگر حوزه‌ها مانند ساخت‌وساز مسکن است. ساخت هتل پروژه‌ای با بازگشت سرمایه و سودآوری در بلندمدت است که هزینه‌های اولیه آن بالاست لذا شاید در مقایسه با سایر صنایع، سرمایه‌گذاران خصوصی و عمومی کم‌تر مشتاق باشند؛ لذا پیشنهاد می‌شود که دولت در این زمینه نقش تسهیل‌گر را ایفا کند و مشوق‌هایی برای سرمایه‌گذاری در صنعت هتلداری ایجاد کند تا سرمایه‌گذاران به این حوزه جذب شوند.