مقایسه عملکرد دولت‌های پس از انقلاب در زمینه اشتغالزایی و کاهش نرخ بیکاری نشان می‌دهد بدترین عملکرد را دولت اصلاحات و بهترین عملکرد را دولت شهید رئیسی داشته است.

نرخ بیکاری در دولت اصلاحات در اوج خود قرار داشت و تمرکز دولت وقت بر شعارهای سیاسی و غفلت از توسعه اقتصادی کشور، سبب شد تا اشتغال جوانان به بحرانی برای کشور تبدیل شود.در دوره اصلاحات، نرخ بیکاری کشور بالاترین سطح خود را تجربه کرد و حتی در دو سال متوالی (1379و 1380) نرخ بیکاری از 14درصد هم بیشتر شد.

وضعیت اشتغال و بیکاری در آن زمان آنقدر بحرانی شد که رهبر معظم انقلاب اسلامی شعار سال 1380را با توجه به ضرورت توجه مسئولان به امر اشتغال‌زایی و کارآفرینی در کشور، سال «اقتدار ملی و اشتغال‌آفرینی» نامیدند.در نهایت متوسط نرخ بیکاری در 8سال دولت اصلاحات به 12.8درصد رسید که بدترین عملکرد در بین دولت‌های پس از دفاع مقدس محسوب می‌شود.

بهترین عملکرد در زمینه نرخ بیکاری را دولت شهید رئیسی داشت که توانست در 3سال عملکرد خود، نرخ بیکاری را تک‌رقمی کند و متوسط 8.1 درصدی را رقم بزند. .تداوم3 سال نرخ بیکاری تک‌رقمی در دولت سیزدهم نشان‌ می‌دهد اشتغال ایجادشده در این دوره، موقتی و گذرا نبوده و اشتغال پایدار ایجاد شده است.

از جمله دلایل دولت سیزدهم برای موفقیت در کاهش نرخ بیکاری می توان به اطلاع یافتن از مشکلات واحدهای تولیدی و رفع آنها، هدایت نقدینگی بانک‌ها به بخش تولید، توجه به تولید داخل، احیای واحدهای راکد و بازگشت کارکنان آنها، رونق و رشد اقتصادی در بخش‌های مختلف، بهبود صادرات، مدیریت واردات کالاهای دارای تولید مشابه داخل، بهبود مستمر فضای کسب‌وکار و تسهیل صدور مجوزها اشاره کرد.

 آخرین بررسی های مرکز آمار ایران حکایت از این دارد که بررسی نرخ بیکاری افراد 15 ساله و بیش‌تر نشان می‌دهد که 7.7 درصد از جمعیت فعال (شاغل و بیکار) در فصل بهار بیکار بوده‌اند که این شاخص، نسبت به فصل مشابه در سال قبل ( بهار 1402) ، 0.5 درصد کاهش یافته است.

دولت پزشکیان بازار کار را در شرایطی تحویل می گیرد که در حال حاضر نرخ بیکاری 7.7 است و دولت سیزدهم در حوزه بیکاری فارغ التحصیلان 15 درصد پیشرفت داشته است و  بیش از 120هزار فارغ التحصیل در سامانه‌های جستجوی شغل ثبت شده است.

مطابق گزارش های معاون اشتغال وزارت کار  در حوزه مشاغل خانگی از 200میلیارد تومان تسهیلات، به 5هزار میلیارد تومان تسهیلات در سال 1402 رسیده است. قبل از دولت سیزدهم مشاغل خانگی بطور کلی مغفول مانده بود و دولت سیزدهم آن را رونق داد. اشتغال ایجادی چند برابر شده و 10 درصدی از اشتغال کشور حاصل شده از مشاغل خانگی است.

وی افزود: وزارت علوم و آموزش و پرورش خودشان مصوبه می‌گذاشتند که در حوزه مشاغل با ما همکاری کنند و بنده از نزدیک شاهد تلاش‌های وزیر ارتباطات برای اجرای تبصره 18و کمک به سکوهای کسب و کار اینترنتی در شورای عالی اشتغال بودم. شرایط محیط کسب و کار رو بهبود است و بازیگران اصلی کار و تولید شرایط بهتری دارند. در دولت شهید رئیسی  2میلیون و 721هزار شغل ایجاد شده است.

معاون وزیر کار تاکید کرد: ما در حوزه فارغ التحصیلان بیکار و اشتغال ایجادی از منظر کمیت شغل چیزی برای دولت چهاردهم کم نگذاشتیم و دولت بعدی باید در حوزه ارتقای کیفیت شغل به ویژه برای فارغ التحصیلان تلاش کند و امسال نیز دولت در این حوزه تلاش کند. برای سال 1403و عملی سازی شعار سال، باز هم محور کار ما بیکاری فارغ‌التحصیلان است.

کریمی بیرانوند تصریح کرد: هیچ توجیهی ندارد که برنامه‌های اشتغالی ما، در دولت چهاردهم متوقف شده و بجای دادن تسهیلات به مشاغل خرد همه را به کارخانه‌های بزرگ بدهیم. قطعاً دولت بعدی در توقف برنامه‌های دولت فعلی ضرر خواهد کرد. در پتروشیمی سرانه هر اشتغال ایجادی 5 میلیارد تومان است ولی در بسیاری از مشاغل خرد بسیار کمتر از این برای ایجاد اشتغال منابع لازم است.

وی تصریح کرد: هر تفکری که مشاغل خرد را کوچک می‌شمرد و تضعیف می‌کند، ضد مردم است. می‌گویند کار بی‌کیفیت، اما مگر می‌شود شغل بی‌کیفیتی باعث افزایش بیمه شدگان کشور و کاهش تعدیل نیروی کار و بیکاری فارغ‌التحصیلان شود؟ نمی‌توان این مشاغل را نادیده گرفت.

کریمی بیرانوند گفت: نرخ بیکاری زنان در سال 1397حدود 18درصد و در سال 1401به کمتر از 15درصد رسید که کاهش حدود 4درصد داشتیم. نرخ مشارکت زنان هم در حوزه اقتصادی افزایش داشته است.

معاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی اظهار کرد: میزان متوسط سرمایه لازم برای ایجاد اشتغال نیز کنترل شده و در رسته‌های خاص شغلی با چند میلیون تومان در سال 1400می‌توانستیم شغل راه اندازی کنیم. در سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای با مهارت یابی مختصری می‌توان شغل ایجاد کرد. اما در شورای عالی اشتغال در برخی مشاغل متوسط 150میلیون تومان اختصاص می‌یابد که در برخی مشاغل به 300تا 350میلیون نیز می‌رسد که تلاش داریم به نفری میانگین 400میلیون تومان افزایشش دهیم.

وی با اشاره به اینکه سهم اشتغال در بخش صنعت افت اندک 0.2 درصد کاهش داشتیم و رشد اشتغال در حوزه خدماتی بیشتر بوده است، گفت: 2 میلیون و 721هزار شغل تاکنون در دولت سیزدهم ایجاد شده است. در سه ساله دولت سیزدهم، جمعیت شاغل و فعال افزایش یافت و جمعیت بیکار کمتر شد. شرایط محیط کسب و کار رو بهبود است و بازیگران اصلی کار و تولید شرایط بهتری دارند. 

معاون وزیر کار با بیان اینکه ابتدای سال 1400نرخ بیکاری 9.6 درصد بود که در پایان سال 1402به 8.1 درصد رسید، گفت: اولین بار در تاریخ انقلاب است که نرخ بیکاری تک رقمی شده است. میانگین نرخ بیکاری جمعیت 19تا 24سال از 23.6 در سال 1400به 21.2 درصد در سال 1402 رسیده است. 

کریمی بیرانوند افزود: نرخ بیکاری فارغ التحصیلان که کیفیت مشاغل را نشان می‌داد در دولت سیزدهم کاهشی و به11.8درصد رسید و فاصله 3.7 با میانگین نرخ بیکاری کل رسید.

وی با اشاره به اینکه بیش از 8هزار واحد تولیدی متوسط و بزرگ در دوره دولت سیزدهم که تعطیل یا راکد بودند، راه‌اندازی شد، تصریح کرد: از محل این اقدام 150هزار فرصت شغلی دوباره به چرخه کار برگشته و حفظ شد.