صنعت نوشت‌افزار ایرانی که در یک دهه گذشته توانسته علی‌رغم وجود مشکلات ریز و درشت، سر پا بایستد و به فعالیت خود ادامه دهد، در دهه دوم فعالیت با چالش‌های متعددی روبروست؛ چالش‌هایی که بخشی از آن تنها مختص به این دست از تولیدکنندگان نیست و سال‌هاست چرخ‌های صنعت و تولید کشور را کُند کرده است. اینکه چه کسی راهی پاستور شود، چه برنامه‌ای برای این گره‌های کهنه دارد و با چه برنامه‌ای قرار است امید را به جامعه و واحدهای تولیدی تزریق کند، دغدغه اکثریت تولیدکنندگان در این روزهاست.

سعید برخدا، مدیر عامل و عضو هیئت مدیره شرکت نقش تندیس آریا که بیش از سه دهه سابقه فعالیت در حوزه تولید مدادرنگی و ... را دارد، سیال بودن قوانین کشور را یکی از چالش‌های اصلی تولیدکنندگان در این حوزه می‌داند. او در گفت‌وگو با تسنیم با اشاره به این موضوع گفت: قوانین کشور که مربوط به ارز و تأمین آن و زمان تخصیص ارز هست، همگی باید لااقل برای یک یا دو سال پایدار و ثابت باشد که تولیدکننده بتواند بر اساس آن برنامه‌ریزی کند. تغییر مفاهیم اختصاص یافته برای تولیدکننده در شرایط مختلف دشوار است و تا بخواهند خود را با آن به‌روز کنند، برای آنها زمان‌بر و خسارت‌زاست.

وی با بیان اینکه فقط یک تولیدکننده متوجه این صدمات و خسارات می‌شود، ادامه داد: تولیدکننده برای خود برنامه‌ریزی می‌کند که چه زمانی این سرمایه وارد بازار و چه زمانی تبدیل به پروژه‌های جدید شود و کی قرار است جنس صادراتی را آماده کند، در این میان با تغییر قوانین تخصیص ارز مواجه می‌شود. از سوی دیگر، قیمت ارز هم دست تولیدکننده را می‌بندد. هرچند می‌توان ارز را هم یک محصول در نظر گرفت که هر سال تورمی دارد، اما می‌تواند با یک شاخص مشخصی باشد که تولیدکننده هم وضعیت آن را بداند.

برخدا چالش دیگر تولیدکنندگان را در عدم ارائه تسهیلات مورد نیاز واحدهای تولیدی دانست و اضافه کرد: با سیاست‌های دولت که به منظور کنترل نرخ ارز صورت می‌پذیرد، گاه تسهیلاتی که قرار است به بخش‌های تولیدی اختصاص یابد، مهار می‌شود. بانک‌ها خود بنگاه اقتصادی هستند و به منافع خود توجه دارند، وقتی سیاست‌های بانک مرکزی به این سمت پیش می‌رود که عرضه ریال در بازار را کنترل کند، این سیاست شامل حال تولیدکننده هم می‌شود؛ این در حالی است که تولیدکننده‌ به شریان تزریق ریال برای چرخه تولید و توسعه ماشین‌آلات و ... وابسته است. این کنترل که در واقع باید بیشتر متوجه بخش بازرگانی باشد، به تولیدکننده رسوخ پیدا می‌کند؛ در نتیجه تولیدکننده با کمبود نقدینگی مواجه می‌شود.

به گفته این تولیدکننده؛ در شش ماه گذشته این فشار عدم نقدینگی و اخذ تسهیلات بانکی در کشور سبب شده تا تولیدکنندگان با کمبود نقدینگی شدید برای توسعه فضای کسب و کار خود مواجه باشند.

برخدا حل مسائل بین‌الملل و رفع تحریم‌ها را یکی دیگر از راه‌ها برای رسیدن به اشتغال پایدار عنوان کرد. به گفته وی؛ به دلیل وجود تحریم‌ها و اضافه شدن واسطه‌ها، 20 درصد به قیمت تمام شده محصولات اضافه می‌شود. بخش دیگر صحبت‌های این تولیدکننده به لزوم رتبه‌بندی واحدهای تولیدی اختصاص داشت.

برخدا ضمن تأکید بر این موضوع ادامه داد: پایداری هر واحد تولیدی دلیلی بر موفقیت آن است؛ به همین دلیل باید رتبه‌بندی شکل بگیرد تا شرکت‌هایی که ظرف سال‌های گذشته خوب فعالیت کرده و در عرصه تولید منضبط بوده‌اند، از منظر مراکز و سازمان‌های مختلف مانند تأمین اجتماعی، صمت، دارایی و ... از اعتبار برخوردار باشند تا این اعتبار در مراحل مختلف از جمله تخصیص ارز، تسریع در کارها و ... بتواند به کمک تولیدکننده بیاید.

تأمین مواد اولیه همواره دغدغه تولیدکنندگان بوده است. دغدغه تأمین این مواد وقتی تبدیل به نگرانی می‌شود که با نوسانات ارز همراه می‌شود و بازار در شرایطی قرار می‌گیرد که گاه برخی از این اقلام، حکم کیمیا می‌شوند و نایاب. رمضان‌پور، تولیدکننده دفاتر تحریر، در گفت‌وگو با تسنیم، با اشاره به همین موضوع به تسنیم گفت: مهمترین دغدغه تولیدکننده تأمین مواد اولیه و قیمت تمام شده آن است. مواد اولیه‌ای که ما استفاده می‌کنیم، عموماً وارداتی است، با اضافه شدن دلال‌ها به چرخه رسیدن این مواد به دست تولیدکننده، قیمت تمام شده افزایش می‌یابد، در نتیجه کالای تولید شده با هزینه بالاتری در اختیار مصرف‌کننده قرار می‌گیرد.

او با بیان اینکه اگر دلال‌ها و واسطه‌ها به نوعی حذف شوند و این اقلام بی‌واسطه به دست تولیدکننده برسد، به معضل قاچاق در بازار نوشت‌افزار اشاره و اضافه کرد: شخصاً معتقدم اگر اقلام خارجی هم در بازار وجود داشته باشد، رقابت بهتری صورت می‌گیرد، مهم این است که مواد اولیه مستقیم و با قیمت بهتر به دست تولیدکننده برسد؛ در این صورت است که توان رقابت به واحدهای تولیدی داخل تزریق می‌شود. جلوگیری از واردات یک سری از اقلام نوشت‌افزار در سال‌های گذشته سبب رانتخواری عده‌ای شده است.

این تولیدکننده بخش دیگر دغدغه‌های تولیدکنندگان نوشت‌افزار را معطوف به محتوای این اقلام دانست. تأمین محتوا و به روز کردن آن در اقلام مختلف نوشت‌افزار، چالشی است که این صنعت از ابتدای فعالیت تا امروز با آن مواجه است. نواقص موجود در این زمینه سبب شده تا محتوای انیمیشن غربی جای خالی کاراکترهای ایرانی را پر کنند و وارد سبد خانوار شوند. بنا بر بررسی‌های صورت گرفته، از میان 10 کاراکتر محبوب کودکان ایران، هر 10 کاراکتر خارجی و از میان انیمیشن‌هایی است که عموماً در آمریکا تولید شده است. رمضان‌پور با اشاره به همین امر گفت: وظیفه و توان تولیدکننده خلق محتوا و کاراکتر نیست، این امر جزو وظایف رسانه ملی است. شرکت‌های انیمیشن‌سازی جهان سال‌هاست دارند روی کاراکترهای خود کار می‌کنند، الآن پس از 10 سال همچنان مرد عنکبوتی محبوبیت دارد. اما کاراکترهای ایرانی یک سال پس از خلق شدن از دور خارج شده و دیگر مورد اقبال قرار نمی‌گیرند.

تکمیل نبودن حلقه‌های صنایع فرهنگی از جمله معضلاتی است که در این حوزه دیده می‌شود. در حالی که صنعت نوشت‌افزار توانسته با توان داخلی، کیفیت و تعدد اقلام خود را افزایش دهد و طبق نظرسنجی‌ها، 80 درصد رضایت خانواده‌های ایرانی را جلب کند، دیگر حلقه‌های این چرخه اعم از انیمیشن، محصولات جانبی کودکان و نوجوانان و ... نتوانسته‌اند چندان که باید و شاید پا به پای تولیدکننده داخلی حرکت کنند. در کنار این امر، باید جدی نگرفتن اهمیت صنایع فرهنگی در بخش فرهنگ و اقتصاد از سوی مسئولان را نیز یادآور شویم؛ امری که سبب شده تا ظرفیت‌های این بخش نادیده گرفته شود.