به گزارش خبرگزاری اقتصادایران ، فاز نخست طرح ۵۵۰ هزار هکتاری احیای اراضی دشت‌های خوزستان و ایلام، در سطح ۲۹۵ هزار هکتار در سال ۱۳۹۳ کلید خورد و در سال ۱۳۹۷ به اتمام رسید. اجرای مرحله دوم این طرح به عنوان یکی از مطالبات جدی مردم خوزستان مطرح است که اشتغالزایی فراوانی به همراه خواهد داشت.

طرحی که قرار بود تسطیح و احیای کانالهای زهکشی زمین های کشاورزی خوزستان را به ۵۵۰ هزار هکتار افزایش دهد و بررسی چالش‌هایی اجرایی این طرح همواره یکی از موضوعات ثابت در نشست شورای کشاورزی استان بحساب می آید.

مشاور عالی استاندار خوزستان در حوزه کشاورزی در این خصوص گفت: طرح ۵۵۰ هزار هکتاری مقام معظم رهبری که اجرای آن از سال ۷۶ آغاز شده دچار انحرافاتی شده به طوری که اصل طرح را با چالش‌های جدی مواجه کرده و منابع بسیاری را به هدر داده است.

کم لطفی سازمان برنامه و بودجه به طرح ۵۵۰ هزار هکتاری خوزستان در دهه ۹۰

سیدنظام الدین سجادی با تاکید بر اینکه سازمان برنامه و بودجه کشور باید در راستای اجرای این طرح توجه بیشتری می کرد ادامه داد: سال ۱۳۹۲ با اجاره مقام معظم رهبری ۱.۵ میلیارد دلار برای اجرای این طرح از صندوق توسعه ملی اختصاص یافت که موجب پیشرفت طرح شد؛ در واقع سازمان برنامه و بودجه هیچ بودجه‌ای برای اجرای این طرح اختصاص نداده است.

به گفته وی، این طرح بر اساس ظرفیت تولیدی استان با دستور مقام معظم رهبری برنامه‌ریزی شد و نام اولیه آن توان توسعه کشاورزی خوزستان بوده و کمیته پنج نفره‌ای از وزرای مربوطه بر اساس ظرفیت استان این طرح را تصویب کردند.

به گفته مشاور عالی استاندار خوزستان در حوزه کشاورزی، از ابتدا قرار بود ۵۰۰ هزار هکتار زمین در قالب این طرح تحت پوشش قرار گیرند و ۵۰۰ هزار هکتار زمین جدید به ظرفیت کشاورزی تبدیل شود.

انحراف در طرح ۵۵۰ هزار هکتاری خوزستان

سجادی توضیح داد: قرار بود وزارت نیرو آب این زمین‌ها را تامین و سالی ۸۰۰ هکتار به زمین‌های کشاورزی اضافه شود ولی یکی از انحرافات ایجاد شده این بود که وزارت نیرو به مرور زمان مجوز آب برای ۵۰۰ هزار هکتاری که خودشان حقابه داشتند را صادر کرد این در حالی بود که قرار بر این بود سال ۷۶ غیر از اراضی آبی، ۵۰۰ هزار هکتار زمین جدید اضافه شود.

به گفته مشاور استاندار خوزستان، قرار بود در کنار زمین‌هایی که به زراعت و باغبانی اختصاص می‌یابند، صنایع تبدیلی آن نیز اجرا شوند به همین منظور در راستای این طرح کشاورزی، هفت طرح از جمله زراعت و باغبانی، منابع طبیعی و آبخیزداری، شیلات و آبزیان، دام و طیور، صنایع تبدیلی، دیده شد و قرار بود ۱۱۶ کارخانه صنایع تبدیلی در استان راه اندازی شود که برای چنین اقدامی باید زیرساختها فراهم و تسهیلاتی ارایه شود.

اجازه مقام معظم رهبری برای اختصاص ۱.۵ میلیارد دلار به طرح

سجادی گفت: ۱.۵ میلیارد دلاری که توسط مقام معظم رهبری برای اجرای این طرح اختصاص داده شد فقط به آب و خاک پرداخته اما ارزش افزوده‌ای که موردانتظار بود از این طرح حاصل نشد و مشکلات زیادی در پی داشت.

به گفته وی، طرحهای وزارت نیرو، شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی از این اعتبارات مستثنی هستند و در فاز دوم تامین منابع باید پیگیری شود؛ هشت کارگروه تخصصی شامل نخبگان کشاورزی در این خصوص تشکیل و همه ظرفیت های علمی، فنی و تجربی استان را در این راستا به کار گرفته شدند.

بر اساس سند آمایش سرزمینی، مناطق ۹ گانه استان مشخص و با توجه به ظرفیت های هر شهرستانها، پروژه‌هایی متناسب با توان تولیدی آنها طراحی شد.

وی به پیگیری استاندار خوزستان در راستای اجرای این طرح مهم کشاورزی اشاره کرد و گفت: باید اولویت‌ها مشخص شود ولی نمی توان اولویت را فقط مطالعات آب و خاک تعیین کرد بلکه باید عدالت اجتماعی را در توزیع اعتبارات رعایت و ارزش افزوده کار به حداکثر برسد که برای تحقق این امر باید همه حوزه‌ها دیده شوند.

اجرای فاز دوم طرح ۵۵۰ هزار هکتاری در ۲۲۰ هزار هکتار از زمین‌های خوزستان

رییس سازمان برنامه و بودجه خوزستان نیز در این راستا گفت: حدود ۲۲۰ هکتار از فاز اول این طرح باقی مانده که یکی از مطالبات جدی مردم خوزستان مطرح است.

مهرداد نیکو به بیان پیگیری‌های انجام شده اشاره و افزود: یکی از این چالش‌های این طرح، مجوز آب بود که با پیگیری‌های زیاد حل شد؛ مشکل دوم نیز تامین منابع مالی بود و به دلیل اینکه امکان تامین مالی این طرح در یک مرحله وجود نداشت مرحله‌بندی کردن طرح در دستور کار قرار گرفت.

وی به برگزاری نشست‌های مختلف با مسوولان مربوطه اشاره و گفت: مقرر شد در مرحله اول به مطالعات آب و خاک پرداخته شود تا بتوانیم از منابع عمومی استفاده کنیم.

نیکو با تاکید بر اینکه عملیات هفت گانه طرح جامع در دستور کار سازمان برنامه و بودجه قرار ندارد تصریح کرد: در مرحله اول، اجرای ۹۱ هزار هکتار زمین کشاورزی هدفگذاری شد که از این میزان، ۱۷ هزار هکتار مربوط به فاز یک و بقیه آن جدید است.

رییس سازمان برنامه و بودجه خوزستان بر ضرورت توسعه و ارتقای بهره‌وری این طرح تاکید و بیان کرد: چند برنامه مدنظر است که باید توسط کارشناسان و مسوولان مربوطه به اجماع برسد.

وی توازن منطقه‌ای در راستای اجرای این طرح را مهم دانست و گفت: فاز یک در جنوب استان کار شد و انتظار می‌رود در فاز ۲ انتظار به شمال خوزستان پرداخته شود ضمن اینکه باید به مواردی پرداخته شود که مجوز توسعه دارند.

نیکو برخورداری از مطالعات شبکه اصلی و فرعی را ضروری دانست و ادامه داد: این طرح باید در نقاطی اجرا شود که عملکرد در هکتار را ارتقا و هزینه‌ها به حداقل برسند.

به گفته رییس سازمان برنامه و بودجه خوزستان، اجرای ۱۴۵ هزار هکتار در فاز ۲ این طرح دراولویت است که قرار بود با هماهنگی وزارت نیرو و جهادکشاورزی ۸۸ هزار هکتار آن در مرحله اول اجرا شود؛ از این میزان ۷۱ هزار هکتار مربوط به فاز ۲ و ۱۷ هزار هکتار مربوط به فاز یک است.

برای اجرای شبکه‌های اصلی و فرعی فاز ۲ طرح ۵۵۰ هزار هکتاری در خوزستان ۵۴ همت نیاز است

به گفته نیکو، برای اجرای شبکه‌های اصلی و فرعی فاز دوم این طرح، ۵۴ همت اعتبار نیاز است که تامین آن باید در دستور کار قرار گیرد؛ از ۷۱ هزار هکتاری که در مرحله اول در اولویت هستند ۱۴ هزار هکتار مربوط به حوزه کارون شمالی و ۲۸ هزار هکتار مربوط به حوزه کارون، دز و کارون بزرگ است. همچنین هشت هزار و ۸۰۰ هکتار به حوزه کرخه، ۱۰ هزار هکتار به حوضه مارون و ۱۰ هزار هکتار دیگر به حوزه زهره مربوط می‌شود.

ضرورت بهره‌مندی از اعتبارات ملی برای تکمیل طرح ۵۵۰ هزار هکتاری

مدیر آب و خاک و امور فنی و زیر بنایی سازمان جهاد کشاورزی خوزستان نیز ضمن انتقاد از برخی تصمیم‌گیری‌های صورت گرفته در راستای اجرای این طرح گفت: دستورالعمل‌های هفت گانه‌ای مطرح است که مجزا شده‌اند در حالی که باید یکپارچه به آنها پرداخته شود.

عباس ساکی با بیان اینکه در فاز ۲ حدود ۵۰ هزار هکتار به اراضی دیم اختصاص یافته و بقیه اراضی آبی هستند گفت: توسعه دیم باید در نقاطی که منابع آبی آن فراهم است اجرا شود.

وی با بیان اینکه شمال خوزستان دراین طرح مظلوم واقع شده ادامه داد: باید برای صرفه جویی آب نیز برنامه داشته باشیم.

مدیر آب و خاک و امور فنی و زیربنایی سازمان جهاد کشاورزی خوزستان تاکید کرد: باید دغدغه این را داشته باشیم که منابع مالی از کجا تامین شوند زیرا از سال ۹۷ تاکنون ریالی بابت عملیات آب و خاک از محل اعتبارات ملی به خوزستان داده نشده است.

ساکی از مسوولان مربوطه تقاضا کرد از محل اعتبارات ملی برای اجرای این طرح استفاده شود تا با اجرای آن بخشی از مشکلات استان حل شود.

وی معتقد است: اگر این طرح به طور کامل اجرا شود حدود ۳۶۰ هزار هکتار از اراضی آبی استان باقی می‌ماند که هیچ برنامه ای برای آن نداریم و هیچ دورنمایی از طرف وزارت کشاورزی و نیرو برای آنها ندارند.

چرا ابتدا عملیات آب و خاک در طرح مقام معظم رهبری اجرا شد؟

نماینده استاندار خوزستان در طرح ۵۵۰ هزار هکتاری مقام معظم رهبری در خوزستان نیز گفت: علت این که هیات دولت تصمیم گرفت ابتدا عملیات آب و خاک را اجرا کنند این بود که سرمایه‌گذاری در شبکه‌های اصلی انجام شده و در تکمیل آن باید شبکه‌های فرعی اجرا شوند که تصمیمی منطقی بود.
احمد مطیعی ادامه داد: به همین استدلال، ضمن تداوم عملیات آب و خاک باید روی بخش‌های دیگر نیز سرمایه‌گذاری شود.

وی به پیگیری‌های انجام شده برای تکمیل مطالعات آب و خاک اشاره و بیان کرد: یک میلیون و ۴۳۰ هزار هکتار اراضی کشاورزی در خوزستان وجود دارد که ازاین میزان، یک میلیون و ۱۳۱ هزار هکتار آبی است.

مطیعی با بیان اینکه تجهیزات شبکه‌های اصلی و فرعی ۵۳۴ هزار هکتار انجام شده گفت: این میزان معادل ۳۷ درصد کل اراضی است و با اجرای فاز دوم پیش‌بینی می‌شود این میزان به حدود ۶۷ درصد برسد.

نماینده استاندار خوزستان در طرح ۵۵۰ هزار هکتاری میزان اعتباری که برای امور زیربنایی آب و خاک پیش‌بینی شده را حدود ۸۲۱ هزار و ۷۶۲ میلیارد ریال یا ۸۲ همت اعلام کرد که حدود ۹۲ هزار نفر اشتغالزایی به همراه خواهد داشت.

مطیعی به انجام تقسیم‌بندی مناطق اشاره و اظهارکرد: سه پروژه آب و خاک شامل تجهیز شبکه، های فرعی، نوسازی و زهکشی در همه شهرستان‌ها توزیع شده است.

وی در ادامه به تشریح وضعیت منابع طبیعی خوزستان اشاره و افزود: خوزستان ۹۸۰ هزار هکتار مرتع و بیشه زار دارد و اراضی بیابانی این استان یک میلیون و ۲۷۰ هزار هکتار است.

۶.۸ جنگل‌های زاگرس در خوزستان واقع شده است

نماینده استاندار خوزستان در طرح ۵۵۰ هزار هکتاری به واقع شدن ۶.۸ جنگل های زاگرسی کشور در محدوده استان خوزستان اشاره کرده و ادامه داد: سه درصد مراتع کشور در خوزستان واقع شده است.

۱۲.۷ همت برای اجرای ۱۸ پروژه منابع طبیعی خوزستان درخواست شده است

مطیعی اظهارکرد: بر اساس اولویت‌هایی که منابع طبیعی اعلام کرده در راستای این طرح، ۱۸ طرح منابع طبیعی دیده شده که حدود ۱۲.۷ همت برای اجرای آنها درخواست شده است و با اجرای آنها برای ۱۷۴ هزار نفر اشتغالزایی خواهد شد.

وی با بیان اینکه میزان علوفه در مرتع در حال حاضر ۵۰ کیلوگرم در هکتار است اظهار امیدواری کرد بعد از اجرای چهار ساله طرح ۵۵۰ هزار هکتاری این میزان به ۸۵ کیلوگرم در هکتار برسد.

همچنین تقویت پوشش گیاهی خوزستان در حال حاضر بین پنج تا ۲۵ درصد است که بعد از اجرای این طرح بزرگ به ۲۵ تا ۵۰ درصد خواهد رسید.

مطیعی گفت: پوشش جنگل در خوزستان در حال حاضر بین ۲۵ تا ۵۰ درصد است که با اجرای این طرح امیدواریم به ۵۰ تا ۷۰ درصد برسد.

نماینده استاندار خوزستان در طرح ۵۵۰ هزار هکتاری اظهارکرد: میزان تولید محصولات زراعی در خوزستان در حال حاضر ۱۴ میلیون و ۱۶۰ هزار تن است که بعد از اجرا به ۲۰ میلیون تن می رسد، میزان تولید محصولات باغی نیز در حال حاضر ۵۶ هزار هکتار است که با اجرای این طرح امیدواریم به ۶۴ هزار هکتار برسد.

وی به وجود هفت میلیون واحد دامی شامل ۴.۵ میلیون راس دام سبک و ۶۱۱ راس دام سنگین در ۳۰ شهرستان خوزستان اشاره کرد و گفت: حدود ۸۰ درصد از این واحدها در بخش سنتی و ۲۰ درصد در بخش صنعتی فعالیت دارند.

نماینده استاندار خوزستان در طرح ۵۵۰ هزار هکتاری، تعداد واحدهای دامداری خوزستان را افزون بر ۲۴ هزار و ۶۰۰ باب دانست که در زمینه‌های پرورش گاوشیری، گاومیشداری، گوساله، پرواربندی بره، پرورش شتر و اسب فعالیت دارند.

وجود ۱۰۰ هزار راس گاومیش در خوزستان

شاخص ترین دام خوزستان گاومیش بوده که بیشتر در حوزه های آبی کرخه، کارون و دز پرورش داده می شوند، جمعیت گاومیش‌های خوزستان حدود ۱۰۰ هزار راس است که ۵۰ درصد از کل جمعیت گاومیش‌های کشور را شامل می‌شوند.

به گفته مطیعی، با توجه به اینکه عمده علوفه مورد استفاده گاومیش از بقایای نیشکر بوده و با توجه به سطح بزرگ تولید نیشکر در استان خوزستان، توسعه پرورش گاومیش می‌تواند یکی از اهداف اصلی در دامپروری استان و کشور تلقی شود.

۸۵۰ واحد تولیدی مرغ گوشتی در خوزستان فعال است

وی با بیان اینکه بیش از ۹۵ درصد تولیدات گوشت مرغ و تخم مرغ استان به صورت صنعتی است گفت: ظرفیت پرورش مرغ گوشتی در خوزستان با بیش از ۸۵۰ واحد تولیدی، حدود ۲۰ میلیون قطعه در هر دوره و ۸۰ میلیون قطعه در سال است که با توجه به وجود برخی مشکلات برای تولید کنندگان، بیشتر از ۶۹ درصد این ظرفیت حدود ۶۰ میلیون قطعه در سال استفاده شده و در صورت مرتفع شدن این مشکلات علاوه بر تامین نیاز استان مازاد تولید برای سایر استانها و صادرات مورد استفاده قرار گیرد.

مطیعی بیان کرد: تنها یک واحد مرغ مادر گوشتی با ظرفیت ۲۵۰ هزار قطعه و در قالب زنجیره تولید در خوزستان فعالیت دارد که سالانه ۱۸ هزار میلیون قطعه جوجه یکروزه تولید می‌کند لذا با توجه به ظرفیت بالای پرورش مرغ گوشتی تسهیل در تامین جوجه یکروزه مرغداران امری ضروری است.

در صورت تحقق پروژه‌های پیشنهادی، تولید ۳۲ میلیون قطعه جوجه یکروزه به تولیدات استان اضافه خواهد شد.

۴۰ همت برای توسعه شیلات خوزستان نیاز است

نماینده استاندار خوزستان درخصوص تولیدات آبزیان نیز گفت: تولیدات آبزیان در حوزه های مختلف در حال حاضر ۱۱۸ هزار و ۶۵۵ تن است که امیدواریم با اجرای طرح به ۱۸۴ هزار تن برسد.

وی تصریح کرد: میزان اعتبار موردنیاز بخش شیلات در خوزستان ۴۰ همت است که با اجرای آنها برای ۲۱ هزار نفر اشتغالزایی خواهد شد.

وضعیت تولید فعلی صنایع خوزستان نیز در حال حاضر حدود ۲ میلیون و ۴۰ هزار تن است که امیدواریم با اجرای طرح ۵۵۰ هزار هکتاری به ۲ میلیون و ۴۴۰ هزار تن برسد.

برای توسعه صنایع تبدیلی در خوزستان ۲۸ همت نیاز است

مطیعی خاطرنشان کرد: برای توسعه صنایع تبدیلی در طرح ۵۵۰ هزار هکتاری خوزستان ۲۸ همت نیاز است البته علاوه بر تولید، توسعه خدمات نیز مدنظر است که سیاست‌های دامپزشکی نیز در این حوزه گنجانده شده است.

۲۴۵ همت برای اجرای فاز ۲ طرح ۵۵۰ هزار هکتاری خوزستان نیاز است

وی اعتبار مورد نیاز برای اجرای فاز ۲ طرح ۵۵۰ هزار هکتاری را ۲۴۵ همت دانست که از این میزان ۱۰۸ همت مربوط به اعتبارات عمرانی و ۱۳۶ همت مربوط به تسهیلات بانکی است که در صورت اجرای آن زمینه اشتغال برای ۴۲۱ هزار نفر فراهم می‌شود.

استاندار خوزستان نیز بر ضرورت اجرای این طرح بزرگ کشاورزی تاکید کرد و گفت: این طرح در هفت مرحله از جمله آب وخاک، باغات، صنایع تبدیلی، شیلات، دامداری، مرغ گوشتی تدوین شده که اگر اجرا شوند شاهد رشد خوبی در تولید محصولات کشاورزی و دامی خواهیم بود.

علی اکبر حسینی محراب بر ضرورت پیگیری این طرح مطالعاتی تاکید کرد و گفت: حق السهم دولت از نیشکر حدود ۳۶۰ هزار میلیارد ریال است که در تلاش هستیم این اعتبار به کمک طرح ۵۵۰ هزار هکتاری برسد و تولید به بالای ۲۰ میلیون تن برسد.

با توجه به تاکید مقام معظم رهبری برای اجرای این طرح و نامگذاری امسال به نام سال تولید با مشارکت مردم انتظار می‌رود پیگیری و اجرای فاز ۲ این طرح به سرعت در دستور کار قرار گیرد و موانع برداشته شوند تا شاهد مشارکت بیش از پیش بهره‌برداران کشاورزی در تولید باشیم.