نخستین نام این شهرستان مامطیر بود. نام این شهر در روزگاران کهن مه میترا بوده‌ است. در زبان‌های هند و اروپایی قدیم کلمه دیو به معنای خدا است. مازندرانی‌ها در زمان گسترش آئین زرتشتی از پذیرش این آئین سر باز می‌زدند و در بخشهایی از آن که مردمش پیرو آئین «دیو یسنا» بودند و در برابر آئین جدید مقاومت می کردند.

گفته می شود در محله برج بن که در مرکز شهر بابل است، برج بزرگی وجود داشته که در بالای آن ۲ مجسمه و ۲ آتشکده قرار داشت که آتش آن همیشه در روز و شب برای دید مردم روشن بود.

آتشکده دیگری به شکل هشت ضلعی در روستای روشن آباد وجود داشته که بقایای آن در محل به جای مانده است.
محله هایی در بابل با نامهایی وجود دارد که نشان از وجود آیین مهر و مهر پرستی است. محل هایی مانند خورشید کلا، روشن آباد، برج بن و غیره از این دست محله ها هستند.
در قرن دهم هجری بارفروش ده در محل مامطیر بنا شد و هنگامی که محمدخالد حاکم آن بود بازار و عمارتی در آن بنا کرد. درسال ۱۶۰ هجری قمری مازیار بن قارن مسجد جامع آن رابنا نهاد که شامل مساجد، عمارت، مدارس، دکاکین، سراها، بیوتات و سایه بود.

بارفروش به عنوان مرکز تجاری به ویژه در دوره صفوی از رونق، آبادی، وسعت و گستردگی برخوردار شد. شاه عباس اول فرمان داد باغ ارم را در قسمت جنوبی شهر بنا کنند. بابل در زمان فتحعلی شاه قاجار نیز اهمیت قابل توجهی پیدا کرد. قبل از انقلاب اکتبر روسیه، بابل از طریق بندر مشهدسر (بابلسر) با کشور روسیه ارتباط تجاری داشت و به یکی از مراکز مهم بازرگانی استان مازندران تبدیل شده بود.

بابل که به شهربهارنارنج نیز معروف است، عطر شکوفه های بهارنارنج در خیابان های این شهر در اواخر فروردین و اردیبهشت هر رهگذری را سرمست می کند.

این شهرستان از جمله شهرهای مهم در زمینه های پزشکی، علمی، تجاری، فرهنگی، صنعتی و کشاورزی است که دارای قابلیت ها و مواهب طبیعی جنگلی و کوهستانی است.

بابل که در حد فاصل دریای خزر و رشته کوه البرز قرار گرفته از شمال به شهرستان بابلسر و از جنوب به ارتفاعات شمالی استان سمنان و شهرستان سوادکوه و از طرف شرق به شهرستان های قائمشهر و کیاکلا و از سمت غرب به شهرستان آمل متصل است.

این شهرستان با دارا بودن ۸۰ اثر ثبتی و ۱۱۱ اثر غیر ثبتی شامل بناهای تاریخی، مذهبی، آرامگاهی و پل با قدمت چند صد ساله مانند نگین درخشانی با جلوه ای از هنر و زیبایی آماده پذیرایی از گردشگران نوروزی است.

پل تاریخی محمد حسن خان، امامزاده قاسم(ع)، امامزاده علی(ع) بابلکنار، امامزاده ابوالحسن روستای ابوالحسن کلا، هادی و مهدی تاج الدوله، امامزاده هفت تن بابل، بنای تاریخی شیخ موسی و برج دیدبانی از جمله آثار و بناهای تاریخی شهرستان بابل است که سالانه میزبان هزاران نفر از مسافران و گردشگران از اقصی نقاط کشور است.

۲ موزه در زمینه های باستان شناسی، مردم شناسی و اسناد خطی، متون قدیمی و گالری در شهرستان بابل فعال است که گنجینه بابل در مرکز شهر و موزه مکرمه قنبری در روستای دریکنده این شهرستان آماده حضور سبز مسافران و گردشگران از اقصی نقاط کشور است.

همچنین وجود آبشار های مختلف درروستای تیرکن، درازکش و بندپی بابل از یک سو و جنگل های انبوه و سربه فلک کشیده در جنوب بابل چشم هر بیننده ای را نوازش می دهد.

پل ۳۰۰ ساله
پل تاریخی محمد حسن خان، در اوایل حکمرانی کریم خان زند در سال ۱۱۴۶ به امر محمد حسن خان جد آقا محمدخان قاجار، که در آشفته بازار سیاسی آن عهد حکومت مستقلی برای خود در مازندران ساخته بود و بعدها به دست کریم خان زند کشته شد با صرف دوازده هزار تومان پل با شکوهی بر سر راه قدیم بارفروش و آمل بنا کرد که ۱۴۰ متر درازا و ۵ تا ۶ متر پهنا و ۸ متر ارتفاع و ۸ چشمه (طاق) دارد، ۶ چشمه اصلی آن بزرگتر و دهانه هر یک ۷۵۵ سانتیمتر است و دو چشمه فرعی آن در طرف این شش چشمه قرار دارد که کوچکتر است و پهنای هر یک از آن دو ۴۱۰ سانتیمتر است. پل محمدحسن خان در زمان رضاخان تعمیر شد.
پل محمدحسن خان از یادگارهای مهم تاریخ عهد زندیه است و هنوز هم یکی از مهمترین پلهای استان مازندران از نظر مسایل اقتصادی، اجتماعی و ارتباطی به شمار می‌رود.

بناهای فاخر
کاخ بابل یکی دیگر از بناهای تاریخی شهر بهار نارنج است ساختمان این کاخ که به دوره پهلوی مربوط است، در باغ مصفایی در جنوب بابل قرار دارد و محل فعلی دانشگاه علوم پزشکی بابل و کتابخانه این دانشگاه است.
بنای کاخ دو طبقه با اتاق ها و سالن های متعدد و مزین به گچبری های بسیار زیبا است. مصالح عمده ساختمان کاخ را سنگ تشکیل می دهد ونمای خارجی کاخ، ویژگی های خاص و منحصر به فردی دارد که مشابه آن در کاخ های دیگر این دوره کمتر دیده می شود.

حمام تاریخی میرزا یوسف از جمله بنای دیدنی بابل است این حمام در زمان حکومت فتحعلی شاه توسط میرزا یوسف در ۱۲۱۷ قمری ساخته شد. این حمام از بزرگترین حمام های شمال کشور است با سر بنیه و رختکن بزرگ که هنوز هم پابرجاست.
حمام میرزایوسف در کوچه باریکی بین خیابان بازار چهارسو و میدان سرحمام واقع است.

کاخ شاهپور یکی دیگر از بنای دیدنی شهر بهار بابل است که در دوره صفویه عمارت زیبایی در محل این کاخ، بنا شدودر اطراف این عمارت را آب پوشانده بود و این عمارت مجلل در جزیره قرار داشت. این عمارت مجلل تفرجگاه شاهان صفوی و قاجار بود. در دوره رضاشاه این کاخ توسعه یافت. پس از پیروزی انقلاب اسلامی این کاخ به ساختمان مرکزی دانشگاه علوم پزشکی مازندران و سپس به دانشگاه علوم پزشکی بابل تغییر کاربری داد.

گنجینه بابل(موزه بابل) به عنوان تنها موزه مردم‌شناسی مازندران در ساختمان شهرداری سابق شهر بابل واقع شده است. ساختمان این موزه در سال ۱۳۰۷ به عنوان بلدیه یا شهرداری بنا شده بود. این ساختمان در سال ۱۳۷۴با کاربری فرهنگی در اختیار میراث فرهنگی مازندران قرار گرفت.

بابل بعنوان یک مرکز تجاری که دارای کارونسراها و دکان های معتبر بوده است. این شهر توجه ناصرالدین شاه رادر ۱۲۹۲ ه. ق هنگامی که وی در حال انجام دومین سفر خودبه مازندران بود، جلب کرده، طوری که وی در سفرنامه خود نوشته است: «شهر بارفروش از بلاد معظمه مازندران و پرجمعیت و مرکز تجارت شده است وکاروانسرا دکاکین معتبره دارد».
کاروانسراهایی چون شاه عباس، امین الملک، ملک، معتمد، سه راه چال، حضرت، قیصریه، حاج محمدحسن، ارس، لعلی، داداش پور، حاجی طالبیان و مفتخرالممالک از بنام ترین کاروانسراهای این شهرستان به شمار می روند که البته از برخی از آنان هیچ اثری وجود ندارد.

جاذبه های طبیعی
بابلرود: این رود از رودهای پر آب استان، در شهرستان بابل است که از کوه‌های سواد کوه سرچشمه می‌گیرد و شاخه مهم آن سجادرود است. ۷۸ کیلومتر طول دارد که پس از گذر از غرب شهرستان بابل و آبیاری شالیزارهای بابل، در بابلسر به دریای خزر (مازندران) می‌ریزد. مسیر این رود محل خوبی برای تفریحات آبی است. عمق این رود در قسمت‌های مرکزی بسیار کم و در هنگام ریختن به دریا بسیار زیاد است.
جنگل ‌های (بزچفت) بابلکنار: این پارک جنگلی حفاظت شده در بخش بابل کنار شهرستان بابل و در روستای درونکلا شرقی و بزچفت قرار دارد که دارای امکانات رفاهی تفریحی برای مسافران و گردشگران است.
جنگل شیاده: این جنگل زیبا در بخش بندپی شرقی شهرستان بابل قرار دارد که به دلیل مرتفع بودن سد شیاده را می‌توان از بالای آن مشاهده کرد.
جنگل های نارنجلو، ویوج و لفوراز دیگر جنگل های این شهرستان به شمار می آیند.
آبشار های حاجی شیخ موسی، تیرکن (هفت آبشار)، کیمون، کلیره، درازکش و گزو از زیباترین آبشارهای منطقه هستند که برخی از آنان با آبشارهای سوادکوه مشترک است.
چشمه آب گرم اَزرو: این چشمهٔ آب گرم در روستای آری از توابع بندپی شرقی شهرستان بابل قرار دارد که دارای جاذبه‌های توریستی فراوانی است.

مساجد قدیمی
شهرستان بابل دارای مساجدی با قدمت چند صدساله است که مسجد جامع، محدثین و کاظم بیک از معروفترین این مسجدها هستند.
مسجد جامع: این مسجد در محله مسجد جامع واقع شده است و به گفته ابن اسفندیار این مسجد را ابتدا مازیار بن قارن بنا کرد (سال ۱۶۰ ق). این مسجد در عهد فتحعلی شاه قاجار بر اثر زلزله خراب شد و در سال ۱۲۲۵ ق به فرمان این شاه قاجار و به مباشرت میرزا محمد شفیع بندپی‌ای صدر اعظم توسط میر محمد حسین متولیان دوباره ساخته شد.
مسجد کاظم بیک: این مسجد در محله سرحمام بابل قرار دارد که در سال ۱۰۹۲ ه. ق توسط کاظم بیگ ساخته گردید.
مسجد محدثین: در ۱۱۳۶ توسط ملا نصیرا ساخته شدو مقبره وی نیز در آن قرار دارد و در پشت طوق داربن بابل واقع است. این مسجد را جمکران ثانی نیز نامیده اند.
شهرستان بابل نیز مانند دیگر شهرستانهای استان مازندران امسال نیز همانند سالهای دیگر آماده میزبانی و پذیرایی از مسافران و گردشگران نوروزی است.

شهرستان ۶۰۰ هزار نفری بابل داری ۶ بخش و هفت شهر است.

 مازندران علاوه بر جنگل های انبوه هیرکانی که در دل خود دارد و مسافران را مدهوش خود می کند، ‌سواحل نیلگون دریای خزر مامنی برای حضور خیل عظیمی از مسافران است به طوریکه سواحل بیش از ۴۰۰ کیلومتری این دریا در طول سال بویژه نوروز پذیرای حجم بالایی از مسافران نوروزی است.

علاوه بر این داشته های طبیعی گردشگری، مازندران به داشتن فضای دل انگیز در روستاهایی که در دلِ نقاط کوهستانی و ییلاقی قرار دارد می بالد و مقاصد بخش عمده ای از مسافران به این روستاها است به طوریکه بنا به آمار سالهای گذشته مقاصد حدود ۳۰ درصد مسافران در مازندران روستاها است.

مازندران بیش از سه هزار روستا دارد که طی سالهای اخیر امکانات و زیرساخت های لازم برای خدماتدهی به جمعیت ساکن و نیز مسافران در آنها ایجاد شده است همین وجود امکانات و نیز فضای مفرح آن باعث شده تا مسافرت به روستاهای مازندران رونق بگیرد.

زیبایی های مازندران تنها به جاذبه های طبیعی خلاصه نمی شود و این خطه از شمال کشور فراتر از داشته های طبیعی جاذبه های تاریخی را در نقاط مختلف خود جای داده است.

۲ هزار و ۸۰۰ اثر تاریخی که با دیدن آنها هر انسانی را به عبور از دالال تاریخ استان مازندران می برد تا ببیند اجداد طبری این خطه از شمال کشور چه سرگذشتی و چه تاریخی داشته اند.

همه این عوامل طبیعی و تاریخی به همراه آب و هوای معتدل باعث شده تا مازندران طی سالهای متمادی رکوردار میزبانی از مسافران در طول سال باشد و باز هم بنا به آمار و داده های موجود این استان در طول سال میزبان میلیون ها مسافر است.