این نشست می تواند نقطه عطفی در روند همکاری های کشورهای منطقه برای رسیدن به صلح در دوره بعد از جنگ قره باغ در سال 2020 بین ارمنستان و آذربایجان باشد. در این خصوص گفتگویی با پروفسور حسن اوکتای رئیس "مرکز تحقیقات قفقاز و آسیای مرکزی" ترکیه درباره تاثیر این پلتفرم بر صلح منطقه داشتیم که از نظر خوانندگان می گذرد.

تسنیم: بعد از جنگ قره باغ می بینیم که کشورهای منطقه به سمت نوعی همگرایی پیش می روند. در حالی که ایران پیشنهاد همکاری منطقه ای را مطرح کرد، آقای اردوغان نیز پلتفرم 6 جانبه را پیشنهاد کرد. به نظر شما آیا روند مثبتی در این روند وجود خواهد داشت؟

اوکتای: همه جنگ ها برای صلح انجام می شود و دیپلمات ها صلح را می سازند. از این نظر، توافقنامه صلحی که در 10 نوامبر پس از جنگ 44 روزه قره باغ در مسکو امضا شد، نتوانست انتظارات را برآورده کند. در این صورت، تماس های دیپلماتیک آغاز شد تا ابتدا آتش بس برقرار شود و سپس صلح دائمی در منطقه برقرار شود.

این کاملاً طبیعی است که کشورهایی که انتظارات فعالی در منطقه دارند و مستقیماً به تحولات منطقه علاقه مند هستند، در مناسبت های مختلف دور هم جمع شوند و در مورد این موضوع بحث کنند.

در این زمینه، ترکیه پیشنهاد جلسه ای را با نام پلتفرم 6 جانبه داد که اولین جلسه آن در مسکو برگزار شد. ارمنستان، آذربایجان، ایران، روسیه و ترکیه برای مسئله قره باغ و صلح که مهمترین مشکل منطقه است گرد هم آمدند اما گرجستان به دلیل روابط خود با روسیه در این نشست شرکت نکرد.

از آنجایی که امکان موفقیت این پلتفرم در مدت زمان کوتاه وجود ندارد، جایگزین های مختلفی مطرح شده است.

تسنیم: به نظر شما تنش بین گرجستان و روسیه تاثیری بر پلتفرم 6 جانبه خواهد داشت؟

اوکتای: از آنجایی که روابط گرجستان و روسیه در فضایی پرتنش بود، روسیه به دخالت گرجستان در این گونه نهادها علاقه ای نشان نداد و موقعیت گرجستان به یک معنا برای حل مشکلات منطقه ای نادیده گرفته شد.

با این حال، عادی سازی و حسن نیت در روابط ارمنستان- گرجستان و آذربایجان- گرجستان به ناچار گرجستان را به سمت ایفای نقش و وظیفه در این پلتفرم صلح سوق می دهد. اگرچه روابط روسیه و گرجستان همچنان تنش آلود است، با توجه به بحران اوکراین، گرجستان کمی محتاط تر به نظر می رسد و در این روند احتمالاً عقب نشینی خواهد کرد.

تسنیم: آیا به نظر شما امکان نظارت سیستماتیک بر فعالیت های این پلتفرم از طریق سازمان های منطقه ای مانند اکو یا سارک وجود دارد؟

اوکتای: برای برقراری صلح منطقه ای باید همه احتمالات ممکن را در نظر گرفت زیرا احتمال ادامه جنگ، روابط ارمنستان و آذربایجان را تحت تاثیر قرار می دهد. کاهش جمعیت و مهاجرت در ارمنستان وجود دارد. صلح بیش از هر زمان دیگری برای جلوگیری از جنگ در منطقه مورد نیاز است. به همین دلیل است که فرمول های جدید امتحان می شوند.

تسنیم: ایران با همه کشورهای این منطقه (قفقاز جنوبی) روابط خوبی دارد و پتانسیل اتصال این پلتفرم را به خلیج فارس دارد. نقش ایران را در این روند چگونه ارزیابی می کنید؟

اوکتای: ایران پیوسته در حال مذاکره با ارمنستان برای اتصال خلیج فارس به باتومی است. انتظار طرف آذربایجانی از کریدور زنگزور در توافقنامه صلح مسکو باعث ایجاد نگرانی هایی در ایران شد. چون معلوم نبود این خط اتصالی در چه قالبی افتتاح می شود.

با این حال، تحولات نشان داده است که این کریدور باز نخواهد شد و خطوط انتقال قدیمی شوروی وارد عمل می شود. این اتفاق چندان مثبتی برای آذربایجان نیست. جاده باتومی ایران و جاده مورد تقاضای آذربایجان در یک نقطه تلاقی می کنند. بنابراین ایران باید در چارچوب تماس های دیپلماتیک با آذربایجان با در نظر گرفتن تحولات منطقه برای رفع این سوء تفاهم گام بردارد.

پلتفرم آذربایجان- ایران- ترکیه نیز می تواند به عنوان روشی موثر برای حل مشکل قفقاز جنوبی در آینده نزدیک مورد توجه قرار گیرد.

تسنیم: برای عملکرد موفق این پلتفرم چه پیشنهادی دارید؟

اوکتای: برقراری صلح در قفقاز جنوبی با آزمودن همه روش ها در همه بسترها ضروری است. ثبات در قفقاز جنوبی به نفع همه کشورهای منطقه است. به همین دلیل دیپلمات ها وارد عمل شدند، همانطور که می گویند هر جنگی برای صلح انجام می شود.