به گزارش خبرگزاری اقتصادایران ، آیا شما هم هنگام استفاده از شبکه‌های اجتماعی دچار اضطراب شده و احساس افسردگی می‌کنید؟ اگر جوابتان به این پرسش مثبت است باید بگوییم که تنها نیستید. درمورد شبکه‌های اجتماعی همواره نظرات ضدونقیضی مطرح می‌شود. در این مقاله حول چهار گزاره‌ی کلی پیرامون شبکه‌های اجتماعی دقیق‌تر خواهیم شد:

• پیگیری اخبار منفی در شبکه‌های اجتماعی باعث ایجاد احساس اضطراب و افسردگی در افراد می‌شود.
• همه‌گیری کرونا باعث تشدید این احساسات در بسیاری از افراد شده است.
• محققان می‌گویند دوری از شبکه‌های اجتماعی می‌تواند شدت احساسات منفی را کاهش دهد.
• نتایج تحقیقات حاکی از این است که دوری یک هفته‌ای از شبکه‌های اجتماعی باعث تغییر حالات روحی افراد می‌شود.

ادعاهای فوق تا چه حد درست هستند؟ درواقع به‌باور کارشناسان امر، افراد به‌راحتی ممکن است دچار یک نوع الگوی رفتاری مخرب به‌شکل رصد اخبار منفی یا پیگیری وسواس‌گونه‌ی اخبار بد در وب‌سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی شوند، به‌خصوص در شرایطی که الگوریتم‌های شبکه‌های اجتماعی به‌دنبال ارائه‌ی محتوای مشابه با مطالبی هستند که کاربران به تعامل با آن‌ها تمایل بیشتری دارند.

بااین‌حال محققان دانشگاه باث در انگلستان معتقدند یکی از بهترین راه‌ها برای خلاصی از وضعیت روحی نامساعد و مراقبت از سلامت روان عدم‌ استفاده از شبکه‌های اجتماعی برای یک مدت مشخص است. آن‌ها می‌گویند دوری یک‌هفته‌ای از شبکه‌های اجتماعی مانند فیسبوک، توئیتر و اینستاگرام می‌تواند باعث تسکین علائم پریشانی و تقویت احساس تندرستی شود. همچنین این کار باعث می‌شود از زمان اختصاص‌یافته برای گشت‌وگذار در شبکه‌های اجتماعی برای انجام فعالیت‌های مفید استفاده شود. در واقع برخی از شرکت‌کنندگان در این مطالعه‌ی جدید بیان کردند که بعد از کنار گذاشتن یک‌هفته‌ای شبک‌های اجتماعی تا ۹ ساعت زمان آزاد بیشتری دراختیار داشتند.

دوری از شبکه‌های اجتماعی باعث بهبود سلامت روان می‌شود

دکتر جف لمبرت و تیم تحقیقاتی او به‌منظور مطالعه‌ی تأثیر دوری از شبکه‌های اجتماعی بر سلامت روان اشخاص، ۱۵۴ شخص شرکت‌کننده در این تحقیق را به‌طور تصادفی به دو گروه تقسیم کردند. این افراد که بین ۱۸ تا ۷۲ سال سن داشتند به‌صورت روزانه از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کردند. از افراد گروه اول خواسته شد تا به‌مدت یک هفته از استفاده از شبکه‌های اجتماعی خودداری کنند؛ اما به افراد گروه دوم اجازه داده شد تا همانند سابق از این شبکه‌ها استفاده کنند.

در ابتدای کار محققان به‌منظور در دست داشتن معیاری برای سنجش سلامت روان افراد از شماری امتیازات مبنا برای توصیف افسردگی، اضطراب و احساس تندرستی در افراد شرکت‌کننده استفاده کردند. پیش از شروع مطالعه، شرکت‌کنندگان به‌طور میانگین هشت ساعت در هفته برای گشت‌وگذار در شبکه‌های اجتماعی وقت می‌گذاشتند. محققان در طول مطالعه برای اطمینان از پرهیز افراد گروه اول از استفاده از شبکه‌های اجتماعی به جمع‌آوری داده‌های آماری از میزان استفاده آن‌ها از وسایل دیجیتال پرداختند. آن‌ها دریافتند که اعضای گروه اول در کل یک هفته به‌طور میانگین تنها ۲۱ دقیقه در شبکه‌های اجتماعی سپری کرده‌اند در حالی‌که این عدد برای اعضای گروه دوم به‌طور میانگین هفت ساعت در هفته بوده است.

بعد از گذشت یک هفته، علائم اضطراب و افسردگی در افرادی که استفاده از شبکه‌های اجتماعی را کنار گذاشته بودند، بهبودی چشم‌گیر پیدا کرد. همچنین این افراد گزارش دادند که در این مدت به‌طور کلی احساس سرخوشی و تندرستی بیشتری می‌کردند.

تیم تحقیقاتی لمبرت در گزارش مطالعه‌ی خود نوشته‌اند که برای بررسی ماندگاری تأثیرات مثبت دوری از شبکه‌های اجتماعی به انجام تحقیقات بیشتری در آینده نیاز است. نتایج پژوهش‌های آتی ممکن است باعث معرفی راه‌کارهای جدید برای مدیریت سلامت روان افراد شود.

یافته‌های این تحقیق باتوجه به ظهور همه‌گیری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است

دکتر تونیا کراس هنسل، مدیر برنامه‌ی دکترای مددکاری اجتماعی (DSW) از دانشکده‌ی خدمات اجتماعی دانشگاه تولین توضیح می‌دهد که نتایج این پژوهش باتوجه به تجربه‌ی همه‌گیری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. او می‌گوید:

سلامت روان مردم و احساس تندرستی آن‌ها در سال‌های گذشته افت پیدا کرده است. افراد دارای سابقه‌ی اختلالات روانی، افراد سوگواری که نزدیکان خود را از دست داده‌اند و نیروی کار سیستم بهداشتی درمعرض آسیب بیشتر قرار دارند.

شبکه‌های اجتماعی در دوران همه‌گیری ازطریق مهیاکردن بستری برای برقراری ارتباط بین افراد و کمک به آن‌ها در انجام کارهای خودمراقبتی نقش مثبتی در زندگی بسیاری از مردم ایفا کردند. اما هنسل می‌گوید شبکه‌های اجتماعی باعث وخیم‌تر شدن برخی از جنبه‌های منفی نیز شده‌اند. او در این‌مورد می‌گوید:

برای مثال همه‌ی ما با معضل هویت دیجیتال ساختگی آشنا هستیم. مقایسه مستمر با تصاویر غیرواقعی از زندگی‌های دیگران باعث ایجاد احساس اندوه در افراد می‌شود.

هنسل همچنین معتقد است که خشونت در محیط شبکه‌های اجتماعی (به‌شکل زورگویی، تهدید و...) و استفاده‌ی بیش از اندازه از این شبکه‌ها می‌تواند منجر به آسیب به سلامت روان شود.

راهکار‌هایی برای داشتن دوره‌ی موفقیت‌آمیز دوری از شبکه‌های اجتماعی

هنسل می‌گوید اگر احساس می‌کنید شبکه‌های اجتماعی برای شما مفید نیستند یا پس از استفاده از آن‌ها روحیه‌‌تان بدتر می‌شود، بهتر است به فکر شروع دوره‌ی پرهیز از استفاده از آن‌ها باشید. او می‌گوید:

به‌طور مشابه اگر پس از استفاده از شبکه‌های اجتماعی احساس شادی، آرامش یا لذت نمی‌کنید باید به‌دنبال پیدا کردن راه‌های دیگری برای سرمایه‌گذاری روی وقت خود باشید.

هنسل همچنین به این موضوع اشاره می‌کند که اختلالات خواب می‌تواند نشانگر فرارسیدن زمان کنار گذاشتن شبکه‌های اجتماعی باشد، به‌خصوص اگر عادت دارید پیش از خواب از آن‌ها استفاده کنید. الیسون هلمن استاد دانشکده‌ی پرستاری در دانشگاه کالیفرنیا پیشنهاد می‌کند که برای بررسی تأثیر استفاده از شبکه‌های اجتماعی بهتر است به علائم فیزیکی بدن دقت کنیم.

او توضیح می‌دهد که اگر احساس تنش، درد یا مشکل در تنفس عمیق دارید باید گوشی را کنار بگذارید. هلمن می‌گوید به‌جای استفاده از شبکه‌های اجتماعی به انجام فعالیت‌هایی بپردازید که احساس خوبی در شما ایجاد می‌کنند، کارهایی مانند گوش دادن به آهنگ مورد علاقه یا بازی کردن با حیوانات خانگی.

هنسل در مورد تنظیم یک برنامه‌ی بلند‌مدت برای مدیریت احساسات منفی ناشی از استفاده از شبکه‌های اجتماعی می‌گوید اولین قدم این است که هر شخص باید بداند چه مدت زمانی برای استفاده از این ابزارها برای او مناسب است. او اضافه می‌کند:

باید از خود بپرسید استفاده از آن‌ها برای شما چه لذتی دارد و چه چیزی را در قبال انجام این کار از دست می‌دهید؟

وقتی به این سؤالات پاسخ دادید با استفاده از تایمر یا هر ابراز دیگری برای استفاده از شبکه‌های اجتماعی محدودیت زمانی تعیین کنید. به‌باور هنسل، پس از انجام این کار باید به‌دنبال جایگزینی برای شبکه‌های اجتماعی بگردید. برای مثال می‌توانید خبرها را از منابع دیگر پیگیری کنید. اگر از شبکه‌های اجتماعی برای ارتباط با دیگران استفاده می‌کنید، در این دوره‌ می‌توانید با دوستان و خانواده‌ی خود تماس بگیرید و جویای حال آن‌ها شوید. اگر با هدف خودمراقبتی از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کردید، می‌توانید به سراغ جایگزین‌های دیگر مانند ورزش یا پیدا کردن یک سرگرمی جدید بروید.

هنسل در انتها می‌گوید:

باید به‌ فکر شروع دوره‌ی پرهیز از شبکه‌های اجتماعی باشید. گاهی اوقات دوری کامل و فاصله‌ گرفتن از آن‌ها بهترین روش برای پی بردن به این موضوع است که استفاده از این ابرازها چطور باعث ایجاد یک تجربه‌ی لذت‌بخش شده و روی سلامت روان شما تأثیر می‌گذارند.