به گزرش سلامت نیوز به نقل از وری ول مایند در فرهنگ معاصر، بهره‌وری به یکی از مهم‌ترین معیارهای ارزش‌گذاری فردی تبدیل شده است؛ معیاری که باعث می‌شود بسیاری از افراد، در زمان استراحت یا کاهش فعالیت کاری، دچار احساس گناه و بی‌ارزشی شوند. این احساس به‌ویژه در میان افرادی که سال‌ها تحت فشار «موفق بودن» زندگی کرده‌اند، عمیق‌تر است.

استراحت به‌عنوان بازیابی سازنده

متخصصان سلامت روان بر این باورند که استراحت باید به‌عنوان بخشی از فرآیند بازیابی و نه اتلاف وقت در نظر گرفته شود. سوفی الکینز، روان‌درمانگر دارای مجوز در لس‌آنجلس، می‌گوید:
«همان‌طور که انتظار نداریم تلفن با باتری خالی کار کند، نمی‌توانیم از خودمان انتظار عملکرد مطلوب داشته باشیم وقتی از نظر روانی و جسمی تحلیل رفته‌ایم.»

به گفته او، نادیده گرفتن نیاز به استراحت، افراد را وارد «تله بهره‌وری» می‌کند؛ چرخه‌ای که در نهایت به فرسودگی شغلی، افت سلامت روان و حتی کاهش عملکرد کاری منجر می‌شود. پژوهش‌ها نیز نشان می‌دهد فرسودگی عاطفی رابطه مستقیمی با کاهش بهره‌وری دارد.

تعریف دوباره بهره‌وری

کارشناسان تأکید می‌کنند که بهره‌وری نباید صرفاً به خروجی‌های قابل اندازه‌گیری مانند درآمد یا تعداد پروژه‌ها محدود شود. آلیزا شاپیرو، درمانگر و مددکار اجتماعی در نیویورک، می‌گوید:
«بازتعریف بهره‌وری یعنی ارزش قائل شدن برای روابط، سلامت روان، ذهن‌آگاهی و لحظات “بودن”، نه فقط “انجام دادن”.»

فعالیت‌هایی مانند ورزش، معاشرت با دوستان، خواندن کتاب یا بازدید از موزه‌ها، اگرچه بازده مالی مستقیم ندارند، اما نقش مهمی در حفظ تعادل روانی و افزایش خلاقیت ایفا می‌کنند؛ عواملی که در نهایت به عملکرد شغلی بهتر منجر می‌شوند.

جداسازی عزت نفس از شغل

یکی از ریشه‌های اصلی احساس گناه، گره خوردن عزت نفس به کار و دستاوردهاست. امیلی سوتیریادیس، درمانگر خانواده، این وضعیت را «خودارزشمندی مشروط» می‌نامد؛ حالتی که فرد تنها در صورت موفقیت یا تحسین بیرونی، احساس ارزشمندی می‌کند.

در مقابل، الکینز تأکید می‌کند: «انسان‌ها صرفاً به این دلیل که وجود دارند، شایسته احترام و شفقت هستند، نه به‌خاطر میزان تولیدشان.»

اعتراف به احساس گناه و تشخیص مرز آن

متخصصان توصیه می‌کنند که به‌جای سرکوب احساس گناه، باید آن را شناسایی و درباره‌اش صحبت کرد. گفت‌وگوی صادقانه با یک فرد مورد اعتماد، می‌تواند از تشدید خودسرزنشی و افت عزت نفس جلوگیری کند.

در عین حال، تشخیص این نکته اهمیت دارد که آیا احساس گناه ریشه در ارزش‌های شخصی دارد یا حاصل فشارهای یک سیستم بهره‌وری‌محور است. به گفته شاپیرو، اگر احساس گناه از ارزش‌های درونی فرد جدا باشد، نه‌تنها سازنده نیست، بلکه می‌تواند آسیب‌زا باشد.

کارشناسان سلامت روان بر این نکته تأکید دارند که استراحت، بخشی ضروری از زندگی سالم است. حتی اگر از بیرون «بی‌ثمر» به نظر برسد، در واقع سرمایه‌گذاری‌ای حیاتی برای سلامت فردی، خلاقیت و بهره‌وری بلندمدت محسوب می‌شود؛ پیامی که در دنیای امروز، بیش از هر زمان دیگری به شنیده شدن نیاز دارد.