عصر ایران: وزارت برق عراق روز سه‌شنبه اعلام کرد که ایران به‌طور کامل صادرات گاز به این کشور را متوقف کرده است؛ اقدامی که به از کار افتادن بخش بزرگی از شبکه برق عراق انجامیده و بین ۴ هزار تا ۴ هزار و ۵۰۰ مگاوات از ظرفیت تولید برق این کشور را از مدار خارج کرده است.

به گزارش یورو نیوز، این توقف ناگهانی که تهران آن را به «شرایط نامساعد» نسبت داده، به بحران مزمن برق در عراق دامن زده و بار دیگر وابستگی شدید این کشور به همسایه شرقی خود را که تحت تحریم‌های سخت آمریکا قرار دارد، برجسته کرده است. عراق بخش بزرگی از برقش را در نیروگاه‌های گازی تولید می‌کند.

این نیروگاه‌ها با گاز طبیعی کار می‌کنند و به همین دلیل قطع گاز مشکلاتی در تامین برق برای این کشور ایجاد می‌کند.

چه اتفاقی افتاده است؟

بر اساس بیانیه رسمی وزارت برق عراق، ایران به‌طور کامل ارسال گاز به نیروگاه‌های این کشور را قطع کرده است. به گفته این وزارتخانه، این اقدام باعث کاهش ۴ هزار تا ۴ هزار و ۵۰۰ مگاواتی ظرفیت شبکه برق ملی عراق شده و کمبودهای پیشین برق را تشدید کرده است.

ایران دلیل این اقدام را «شرایط نامساعد» عنوان کرده، اما هیچ توضیح فنی یا سیاسی مشخصی ارائه نداده است. این قطع صادرات در حالی رخ داده که چند ماه پیش، ایالات متحده معافیت تحریمی‌ای را که به عراق اجازه می‌داد هزینه واردات برق از ایران را پرداخت کند، لغو کرده بود.

چرا این موضوع اهمیت دارد؟ 

ایران بین ۳۵ تا ۴۰ درصد از برق و گاز مورد نیاز عراق را تامین می‌کند و توقف این جریان، ضربه‌ای جدی به ثبات عراق و تامین خدمات پایه در این کشور محسوب می‌شود. زمان‌بندی این اقدام، گمانه‌زنی‌ها درباره فشار سیاسی و اقتصادی را تقویت کرده است؛ فشاری که می‌تواند به اجرای تحریم‌های آمریکا، تنش‌های منطقه‌ای یا اختلافات دوجانبه بر سر بدهی‌های پرداخت‌نشده مرتبط باشد.

این بحران بار دیگر ناکامی دولت‌های پیاپی عراق را در متنوع‌سازی منابع انرژی و ایجاد زیرساخت‌های مستقل تولید برق آشکار می‌کند؛ آن هم در کشوری که با وجود درآمدهای عظیم نفتی، همچنان به واردات انرژی وابسته مانده است. قطع برق گسترده، خطر ناآرامی‌های اجتماعی را به‌ویژه در دوره‌های اوج مصرف افزایش می‌دهد و می‌تواند شکنندگی ساختار سیاسی و اجتماعی عراق را تشدید کند.

پیامدهای احتمالی

عراق ممکن است با خاموشی‌های طولانی‌مدت روبه‌رو شود؛ وضعیتی که فعالیت‌های اقتصادی، خدمات درمانی و زندگی روزمره مردم را مختل می‌کند و می‌تواند اعتراض‌هایی مشابه تظاهرات گسترده برق در سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۱ را رقم بزند.

این بحران ممکن است بغداد را ناچار کند به‌دنبال تامین‌کنندگان جایگزین برود یا مذاکرات خود با کشورهای عربی حوزه خلیج فارس را تسریع کند؛ هرچند محدودیت‌های زیرساختی، راه‌حل‌های کوتاه‌مدت را دشوار کرده است.

برخی ناظران معتقدند ایران ممکن است از انرژی به‌عنوان اهرم فشار برای بازنگری در شرایط پرداخت یا برای ابراز نارضایتی از همسویی عراق با سیاست تحریمی آمریکا استفاده کند

در همین حال، تصمیم واشنگتن برای لغو معافیت تحریمی، عملا وابستگی انرژی عراق را به یک ابزار فشار سیاسی تبدیل کرده و نفوذ تهران بر ثبات داخلی بغداد را افزایش داده است.