به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از تی‌وی بریکس، روز جهانی حمل‌ونقل پایدار هر سال در ۲۶ نوامبر گرامی داشته می‌شود. این روز سال ۲۰۲۳ توسط مجمع عمومی سازمان ملل تعیین شد تا نقش حمل‌ونقل سازگار با محیط‌زیست در تحقق اهداف توسعه پایدار برجسته شود. این بخش نقشی مهم در شکل‌گیری اقتصاد کشورها و جهان دارد و تحول آن بر حمل‌ونقل کالا و مسافر و همچنین روند تولید و مصرف اثرگذار است. فناوری‌های نوین نیز ایمنی، دسترسی و کارایی شبکه‌های حمل‌ونقل را بهبود می‌دهند و هدف اصلی کاهش انتشار کربن و کم‌کردن فشار بر محیط‌زیست است.

آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل اعلام کرده است که بخش حمل‌ونقل حدود یک‌چهارم کل انتشار گازهای گلخانه‌ای را شامل می‌شود و ۹۱ درصد انرژی مصرفی در حمل‌ونقل زمینی، دریایی و هوایی همچنان از منابع فسیلی تأمین می‌شود. او تأکید کرده است که با وجود دشواری‌ها، بشر قادر است وابستگی خود را به سوخت‌های آسیب‌زننده به اقلیم کاهش دهد و سامانه‌های حمل‌ونقل کم‌کربن و کارآمد ایجاد کند.

بر اساس گزارش سازمان ملل، بیش از نیمی از جمعیت جهان امروز در شهرها زندگی می‌کنند. شهرها و کلان‌شهرها بیش از ۶۰ درصد تولید ناخالص جهان را شکل می‌دهند اما بیش از ۷۰ درصد انتشار جهانی کربن را نیز به خود اختصاص می‌دهند. این چالش در هدف یازدهم توسعه پایدار یعنی «شهرها و جوامع پایدار» مورد توجه قرار گرفته و دولت‌ها برای تحقق آن همکاری‌های بین‌المللی را گسترش داده‌اند.

در سال ۲۰۲۵ و هم‌زمان با ریاست برزیل بر گروه، کارشناسان کشورهای بریکس در نشست‌های کارگروه تخصصی درباره توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل پایدار و بهبود حمل‌ونقل شهری گفت‌وگو کردند. برزیل به‌ویژه استفاده از سوخت‌های پایدار هوایی (SAF) را ترویج کرده و واحد تولید روغن سنتتیک مورد نیاز این سوخت‌ها را راه‌اندازی کرده است. این سوخت از منابع زیستی بازیافتی مانند روغن پخت‌وپز و پسماند کشاورزی تولید می‌شود و بنا بر برآورد کارشناسان، نسبت به سوخت‌های فسیلی تا ۸۰ درصد انتشار کربن را کاهش می‌دهد.

در حوزه حمل‌ونقل عمومی شهری نیز کشورها بر نوسازی و کاهش آلایندگی ناوگان اتوبوسرانی، توسعه خطوط مترو و گسترش خطوط تراموای سریع تأکید کرده‌اند. همچنین موضوع تأمین مالی بین‌المللی برای اجرای این پروژه‌ها از جمله حمایت بانک توسعه جدید بریکس مورد توجه قرار گرفته است.

در بیانیه پایانی اجلاس هفدهم، کشورهای عضو دیدگاه مشترک خود را درباره این مسئله تکرار کردند. در بیانیه ریو دوژانیرو آمده است که اعضا به توسعه زیرساخت‌های مقاوم و پایدار حمل‌ونقل متعهد هستند و حمل‌ونقل شهری کم‌کربن را برای ایجاد محیطی سالم‌تر و قابل‌زیست ضروری می‌دانند. این بیانیه همچنین بر ترویج استفاده از وسایل نقلیه کم‌انتشار تأکید می‌کند.

کارشناسان معتقدند تحقق اهداف توسعه پایدار تنها به دولت‌ها محدود نیست و شهروندان نیز می‌توانند نقش مهمی داشته باشند. استفاده گاه‌به‌گاه از حمل‌ونقل عمومی به‌جای خودروی شخصی، انتخاب خودروهای پاک مانند خودروهای برقی، جایگزینی موتور یا دوچرخه در فصل گرم و پیاده‌روی در مسیرهای کوتاه از جمله این اقدامات است.

حمل‌ونقل دوچرخه‌ای یا موتوری در کلان‌شهرهایی که شرایط آب‌وهوایی اجازه می‌دهد می‌تواند ترافیک و انتشار آلاینده‌ها را کاهش دهد و زمان سفر را کمتر کند. در بسیاری از شهرهای کوچک جهان نیز ایستگاه‌های شارژ عمومی برای موتورسیکلت‌های برقی، اسکوترها و موتورسیکلت‌های سبک در حال گسترش است.

بازار جهانی موتورسیکلت نیز طی سال‌های اخیر رشد چشمگیری داشته است. تحلیلگران اعلام کرده‌اند که فروش جهانی موتورسیکلت در سال ۲۰۲۴ به ۶۱.۸ میلیون دستگاه رسیده و این رقم یک رکورد جدید محسوب می‌شود. ژاپن، آلمان، هند، چین و آمریکا از تولیدکنندگان اصلی این حوزه هستند.

در عین حال علاقه‌مندان صنعت موتورسیکلت گذشته را نیز فراموش نکرده‌اند و مجموعه‌داران در نقاط مختلف جهان به جمع‌آوری نمونه‌های کمیاب روی آورده‌اند. یکی از این مجموعه‌های منحصربه‌فرد در شهر چلیابینسک روسیه قرار دارد و ۱۱۵ دستگاه از انواع موتورسیکلت‌ها و وسایل دوچرخ که همگی در وضعیت عملیاتی هستند در آن نگهداری می‌شود. برخی از این نمونه‌ها تنها مدل باقی‌مانده از نوع خود هستند.

از جمله این موتورسیکلت‌ها «مالیوْتکا» است که در سال ۱۹۶۱ توسط ولادیمیر شارابین سازنده خودآموخته اهل چوواشیا با قطعات ابتدایی ساخته شد و به دلیل طراحی موفق خود به شهرت ملی رسید. گفته می‌شود این موتورسیکلت که در نمایشگاه دستاوردهای ملی در مسکو به نمایش درآمده بود، یک بار توسط نیکیتا خروشچف دبیر اول حزب کمونیست شوروی نیز هدایت شده است.

در سال ۱۹۶۳ نیز مهندسان لنینگراد نمونه تاشوی جذابی طراحی کردند که ۲۲.۳ کیلوگرم وزن داشت و سرعت آن به ۳۵ کیلومتر در ساعت می‌رسید. این وسیله برای زمین‌شناسان ساخته شده بود و امکان حمل آن در یک کیف کوچک وجود داشت.

در این موزه، مجموعه بزرگی از موتورسیکلت‌های دوره شوروی و وسایل موتوری کوچک از کشورهای مختلف نیز به نمایش درآمده است. به عنوان نمونه، مدل «راجا» محصول هند در دهه ۱۹۷۰ که بر اساس یک نمونه ژاپنی بازطراحی شد و امکان حمل دو سرنشین و بار را فراهم می‌کرد، یکی از این نمونه‌هاست.

بنیان‌گذار این موزه نیکلای آودیف، از دوران مدرسه جمع‌آوری موتورسیکلت را آغاز کرده و اکنون همراه گروهی از علاقه‌مندان rare موتورسیکلت‌ها، اسکوترها و دوچرخه‌های موتوری را با کمک عکس‌ها، نقشه‌ها و اسناد آرشیوی مرمت می‌کند. قطعات فرسوده بازسازی یا با نمونه جدید جایگزین می‌شود و در موارد خاص حتی با چاپ سه‌بعدی تولید می‌شود.

یکی از دشوارترین پروژه‌های این گروه احیای یک موتورسیکلت باری پستی بود که تنها چهار نمونه آزمایشی از آن ساخته شده و فقط یکی از آنها باقی مانده است. این موتورسیکلت دو سرعته با دنده عقب برای حمل مرسولات تا ۶۰ کیلوگرم طراحی شده بود اما هرگز تولید انبوه نشد.

موتورسیکلت‌های ورزشی نیز جایگاه مهمی در این موزه دارند. از جمله مدل‌هایی که ویژه بازی فوتبال موتوری طراحی شده‌اند؛ در این بازی چهار بازیکن بر روی موتورسیکلت و یک دروازه‌بان پیاده حضور دارند و توپ بزرگ مسابقه با محافظی در چرخ جلو کنترل می‌شود.

با وجود تغییرات گسترده در صنعت موتورسیکلت و استفاده از فناوری‌های جدید، کارشناسان معتقدند ایده‌های گذشته همچنان می‌تواند الهام‌بخش نسل جدید مخترعان باشد. علاقه‌مندان چلیابینسک نیز قصد دارند مجموعه خود را گسترش دهند و احتمال می‌رود در آینده نزدیک یک وسیله دونفره سازگار با محیط‌زیست نیز توسط آنها ساخته شود.