هر برند، فراتر از محصولی که عرضه می‌کند، حامل تصویری اجتماعی است که می‌تواند مسیر موفقیت یا شکست آن را تعیین کند. بازار جهانی خودروهای برقی با سرعتی بی‌سابقه در حال گسترش است و رقابت میان شرکت‌ها دیگر صرفا بر سر ظرفیت باتری یا فناوری خودران خلاصه نمی‌شود. اکنون برداشت عمومی از رفتار مدیران، مواضع سیاسی و حتی کشور سازنده خودروها، نقشی تعیین‌کننده در انتخاب مصرف‌کنندگان ایفا می‌کند.

این تغییر پارادایم، خودروسازان را با چالشی تازه روبه‌رو کرده است؛ این‌که چگونه می‌توان میان نوآوری فنی و مدیریت تصویر عمومی تعادل برقرار کرد. در شرایطی که مشتریان در بازارهای پیشرفته حساسیت بیشتری نسبت به منشأ تولید و هویت اجتماعی برندها نشان می‌دهند، بازارهای نوظهور همچنان بر معیارهای اقتصادی و قیمت تمرکز دارند. همین تفاوت‌ها باعث شده است که راهبردهای فروش جهانی نیازمند بازنگری جدی باشند.

برای صنعت‌خودرو ایران نیز این تحولات آموزنده است. آینده رقابت در عرصه برقی‌سازی نه‌تنها به توانایی فنی وابسته است، بلکه به هوشمندی در مدیریت برند و پرهیز از حواشی غیرضروری گره خورده است. این درس جهانی می‌تواند مسیر تازه‌ای برای خودروسازان داخلی ترسیم کند.

نتیجه سیاست‌زدگی در صنعت خودرو

نظرسنجی بین‌امللی جدیدی نشان می‌دهد که تسلا اکنون به منفورترین برند خودرو برقی در جهان تبدیل شده است. این مطالعه فاش می‌کند که دلیل اصلی این رویگردانی، نه کیفیت محصولات، بلکه مواضع سیاسی و حواشی تمام‌نشدنی مدیرعامل آن، ایلان ماسک است.

این یافته‌ها حاصل نظرسنجی «اتحادیه جهانی خودروهای برقی» از بیش از ۲۶ هزار مالک خودرو برقی در ۳۰ کشور جهان است. نتایج به‌طور واضح نشان می‌دهد که سیاست به‌یک عامل تعیین‌کننده در انتخاب یا عدم‌انتخاب یک برند خودرو تبدیل شده است. در میان کسانی که به‌دلایل سیاسی از برندهای خاصی دوری می‌کنند، ۴۱ درصد به‌طور مشخص از تسلا نام برده‌اند. اگرچه این مطالعه به‌طور مستقیم به‌مسائل سیاسی خاصی اشاره نکرده اما نمی‌توان جنجال‌های اخیر ایلان ماسک را نادیده گرفت.

فعالیت‌های او در شبکه‌های اجتماعی، درگیری‌های آنلاین و اظهارنظرهای بحث‌برانگیز، بسیاری از طرفداران سابق این برند را دل‌زده کرده است. درحالی ‌که برخی مالکان می‌توانند میان خودرو و مدیرعامل آن تمایز قائل شوند، برای بسیاری دیگر، شخصیت ماسک به عاملی بازدارنده برای خرید محصولات تسلا تبدیل شده است. این احساسات در مناطق مختلف جهان متفاوت است. برای مثال، در کشورهایی مانند آمریکا، آلمان، بریتانیا و نروژ، بیش از ۴۵ درصد از رانندگان خودروهای برقی اعلام کرده‌اند که از تسلا دوری می‌کنند.

این آمار نشان می‌دهد که حتی در بازار خانگی تسلا و بزرگ‌ترین بازارهای خودرو برقی، این برند با چالش جدی روبه‌رو است. در مقابل، در کشورهایی مانند هند و مجارستان، این رقم به‌ترتیب تنها ۲ و ۶ درصد است. علاوه‌بر برندها، کشور سازنده نیز به یک فاکتور مهم برای خریداران تبدیل شده است. بر اساس این نظرسنجی، چین با ۱۲ درصد، در صدر فهرست کشورهایی قرار دارد که خریداران از خرید خودروهای ساخت آن اجتناب می‌کنند. البته میزان پذیرش خودروهای چینی نیز بسته به منطقه و قدرت خرید مردم، تفاوت چشمگیری دارد.

در بازارهای درحال ‌توسعه که قیمت حرف اول را می‌زند، گزینه‌های اقتصادی چینی همچنان محبوبیت خود را حفظ کرده‌اند.

به‌طور کلی، این نظرسنجی یک پیام روشن برای تمام خودروسازان دارد: در دنیای امروز، دیگر فقط مشخصات فنی مانند شتاب و ظرفیت باتری اهمیت ندارد. هویت برند، رفتار مدیران و جایگاه سیاسی یک شرکت، به‌اندازه عملکرد خودرو در تصمیم‌گیری خریداران نقش بازی می‌کند و سیاست می‌تواند به‌اندازه قدرت موتور، تعیین‌کننده باشد.

مسیر سخت تسلا برای بازگشت اعتماد

نتایج نظرسنجی جهانی اخیر نشان می‌دهد تسلا به‌رغم جایگاه پیشگامانه در صنعت خودروهای برقی، اکنون به منفورترین برند در میان خریداران این بخش بدل شده است. این تحول نه به دلیل ضعف فنی محصولات، بلکه عمدتا ناشی از حواشی و مواضع سیاسی ایلان ماسک است.

تحلیل این روند نشان می‌دهد که برندهای خودروسازی در عصر حاضر دیگر تنها بر پایه کیفیت محصول و نوآوری فنی قضاوت نمی‌شوند. درواقع هویت اجتماعی و سیاسی مدیران و شرکت‌ها به اندازه عملکرد خودروها در تصمیم‌گیری مصرف‌کنندگان نقش دارد. تسلا که زمانی نماد آینده‌نگری و جسارت فناورانه بود، اکنون با چالش جدی در حوزه اعتبار اجتماعی مواجه است.

نظرسنجی اتحادیه جهانی خودروهای برقی از بیش از ۲۶ هزار مالک در ۳۰ کشور نشان داد که ۴۱ درصد از کسانی که به دلایل سیاسی از برندها فاصله می‌گیرند، نام تسلا را به‌طور مشخص ذکر کرده‌اند. این رقم به‌وضوح نشان می‌دهد که شخصیت مدیرعامل می‌تواند به مانعی برای فروش تبدیل شود.

از منظر جغرافیایی، تفاوت‌های قابل‌توجهی در واکنش بازارها دیده می‌شود. در ایالات‌متحده، آلمان، بریتانیا و نروژ بیش از ۴۵ درصد رانندگان خودروهای برقی اعلام کرده‌اند که از خرید تسلا اجتناب می‌کنند. این آمار نشان می‌دهد که حتی در بازارهای خانگی و پیشرفته، برند تسلا با بحران اعتماد روبه‌رو است. در مقابل، در کشورهایی مانند هند و مجارستان، تنها ۲ تا ۶ درصد چنین دیدگاهی دارند.

این شکاف نشان می‌دهد که ابعاد فرهنگی و سیاسی درک برند را به‌شدت تحت‌تاثیر قرار می‌دهد و نمی‌توان یک استراتژی واحد را برای همه بازارها به‌کار گرفت. از سوی دیگر، موضوع کشور سازنده نیز به‌یک عامل تعیین‌کننده بدل شده است. چین با ۱۲ درصد در صدر کشورهایی قرار دارد که مصرف‌کنندگان از خرید خودروهای ساخت آن اجتناب می‌کنند.

این امر نشان می‌دهد که جغرافیای تولید و سیاست‌های ملی نیز در انتخاب مصرف‌کنندگان نقش پررنگی پیدا کرده است. در بازارهای در حال توسعه که قیمت عامل اصلی تصمیم‌گیری است، خودروهای اقتصادی چینی همچنان محبوبیت دارند؛ اما در بازارهای پیشرفته، حساسیت نسبت به منشأ تولید و سیاست‌های دولت‌ها بیشتر است.

پیام کلیدی این نظرسنجی برای صنعت‌خودرو روشن است؛ دیگر تنها شتاب، ظرفیت باتری یا فناوری خودران تعیین‌کننده نیست. هویت برند، رفتار مدیران و جایگاه سیاسی شرکت‌ها به‌اندازه قدرت موتور در انتخاب مشتریان اثرگذار شده‌اند. این تغییر پارادایم، خودروسازان جهانی را وادار می‌کند تا علاوه‌بر سرمایه‌گذاری در فناوری، به‌مدیریت تصور عمومی و ارتباطات اجتماعی نیز توجه ویژه داشته باشند.

در غیر این صورت، حتی پیشگامان فناوری مانند تسلا ممکن است با بحران‌های جدی در فروش و اعتبار مواجه شوند. اگر این خودروساز نتواند فاصله میان عملکرد فنی و برداشت اجتماعی را کاهش دهد، ممکن است جایگاه پیشگامانه خود را در بازار جهانی از دست بدهد و فرصت را برای رقبای آسیایی و اروپایی فراهم سازد.