از ایالات‌متحده تا چین، از اروپا تا ژاپن و کره‌جنوبی، هر کشور با بسته‌های یارانه‌ای و مشوق‌های مالی خاص خود تلاش می‌کند گذار از خودروهای سنتی به حمل‌ونقل پاک را سرعت ببخشد. این حمایت‌ها گاه به شکل معافیت‌های مالیاتی، گاه به‌صورت یارانه نقدی مستقیم و در مواردی نیز با توسعه زیرساخت‌های شارژ عمومی نمود پیدا می‌کنند. درواقع، خودروهای برقی امروز بیش از آن‌که تنها محصولی صنعتی باشند، به نماد سیاست‌های زیست‌محیطی و اقتصادی کشورها تبدیل شده‌اند.

دولت‌ها با تخصیص میلیاردها دلار یارانه، نه‌تنها هزینه خرید برای مصرف‌کنندگان را کاهش می‌دهند، بلکه زنجیره‌تامین داخلی باتری و فناوری‌های وابسته را نیز تقویت می‌کنند. این روند نشان می‌دهد که رقابت جهانی در عرصه خودروهای برقی، دیگر صرفا میان خودروسازان نیست؛ بلکه میان دولت‌ها و سیاست‌گزاران نیز جریان دارد. بررسی میزان و نوع یارانه‌ها در کشورهای مختلف، تصویری روشن از اولویت‌های اقتصادی و زیست‌محیطی هر منطقه ارائه می‌دهد.

یارانه‌هایی برای نفوذ بیشتر

استفاده از خودروهای برقی در جهان بدون شک نتیجه ترکیبی از نوآوری‌های فناوری و حمایت‌های گسترده دولت‌هاست. بسیاری از کشورها برای کاهش آلایندگی، صرفه‌جویی در مصرف سوخت‌های فسیلی و توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل پایدار، مشوق‌های مالی و غیرمالی برای شهروندان در نظر گرفته‌اند. در این میان، ایالات‌متحده آمریکا، چین، ژاپن، کره‌جنوبی و کانادا جزو کشورهایی هستند که سیاست‌های مشخصی در این زمینه اجرا کرده‌اند.

در ایالات‌متحده، دولت فدرال برای خریداران خودروهای برقی اعتبار مالیاتی در نظر گرفته است. این اعتبار می‌تواند تا حدود ۷ هزار و 500 دلار برای خودروهای نو و تا ۴ هزار دلار برای خودروهای دست‌دوم باشد. البته این تسهیلات با شروطی همراه است؛ از جمله سقف قیمت خودرو، میزان درآمد خریدار و محل تولید باتری. هدف اصلی این سیاست‌ها علاوه‌بر کاهش هزینه خرید، حمایت از زنجیره‌تامین داخلی خودروهای برقی است.

چین به‌عنوان بزرگ‌ترین بازار خودروهای برقی جهان، سیاست متفاوتی دارد. دولت این کشور خودروهای برقی و هیبریدی را از مالیات خرید معاف کرده و این معافیت تا سال ۲۰۲۷ تمدید شده است. در سال‌های نخست، یارانه‌های مستقیم خرید نیز نقش پررنگی داشتند؛ اما با رشد سریع بازار، این یارانه‌ها کاهش یافته و تمرکز بیشتر بر معافیت‌های مالیاتی و توسعه زیرساخت شارژ گذاشته شده است.

ژاپن نیز برای خریداران خودروهای برقی یارانه نقدی ارائه می‌دهد. این یارانه برای خودروهای تمام‌برقی تا حدود ۸۵۰ هزار ین و برای هیبریدهای قابل شارژ تا ۵۵۰ هزار ین است. علاوه‌بر آن، معافیت‌هایی در مالیات خرید و مالیات سالانه خودرو اعمال می‌شود. این سیاست‌ها به‌ویژه با هدف حمایت از خودروسازان داخلی و تسریع گذار به حمل‌ونقل سبز طراحی شده‌اند.

کره‌جنوبی رویکردی ترکیبی دارد. دولت مرکزی و شهرداری‌ها بسته‌های حمایتی مختلفی برای خریداران خودروهای برقی در نظر گرفته‌اند که شامل یارانه مستقیم، تخفیف مالیات و حتی کاهش هزینه شارژ عمومی است. میزان این حمایت‌ها بسته به‌منطقه متفاوت است؛ اما هدف کلی ایجاد انگیزه برای افزایش تقاضا و هم‌زمان توسعه صنعت باتری و فناوری‌های وابسته در داخل کشور است.

در کانادا نیز برنامه‌ای با نام iZEV وجود داشت که تا سقف ۵ هزار دلار کانادا کمک‌هزینه خرید خودروهای برقی ارائه می‌داد. هرچند این برنامه در سطح فدرال درحال حاضر محدود یا متوقف شده است، اما برخی استان‌ها همچنان مشوق‌های خاص خود را ارائه می‌دهند. این نشان می‌دهد که سیاست‌گزاری در کانادا بیشتر به‌سطح استانی واگذار شده و یکپارچگی کمتری نسبت به کشورهایی مانند چین یا آمریکا دارد.

حمایت از خودروهای برقی در اروپا

در سال ۲۰۲۵، برخی کشورهای اروپایی با ارائه یارانه‌های سخاوتمندانه تلاش می‌کنند استفاده از خودروهای برقی را گسترش دهند. در این میان، ایتالیا در صدر قرار دارد و پس از آن لهستان و یونان بیشترین حمایت مالی را به‌خریداران اختصاص می‌دهند. هرچند فروش خودروهای برقی در اروپا هنوز به‌دلیل قیمت بالا و کمبود زیرساخت‌های شارژ محدود است، اما دولت‌ها با طرح‌های متنوع تشویقی سعی دارند این روند را تسریع کنند.

هدف اصلی این سیاست‌ها افزایش سهم خودروهای بدون آلایندگی در بازار و کمک به‌تحقق اهداف اقلیمی اتحادیه ‌اروپاست. طبق برنامه این اتحادیه، خودروسازان باید تا سال ۲۰۳۰ میزان انتشار دی‌اکسیدکربن خودروهای سواری جدید را ۵۵ درصد کاهش دهند. به‌همین دلیل، یارانه‌های نقدی و مشوق‌های مالیاتی به ابزارهای مهمی برای سوق دادن مصرف‌کنندگان به‌سمت خودروهای برقی تبدیل شده‌اند.

ایتالیا اخیرا از آغاز طرح تشویقی جدیدی خبر داده است که براساس آن تا ۱۱ هزار یورو اعتبار برای خرید خودروهای برقی اختصاص داده می‌شود. این کمک مالی می‌تواند حدود ۳۰ درصد از قیمت کل یک خودرو برقی جدید را پوشش دهد. با این حال، میزان استقبال از خودروهای برقی در ایتالیا هنوز پایین است. سهم این خودروها از بازار بین ماه‌های ژانویه تا ژوئیه تنها ۵.۲ درصد بوده؛ درحالی ‌که میانگین اتحادیه‌اروپا حدود ۱۵ درصد گزارش شده است.

در یونان و لهستان نیز حمایت‌های قابل‌توجهی ارائه می‌شود. هر دو کشور حدود ۹ هزار یورو یارانه مستقیم به‌خریداران خودروهای برقی می‌پردازند. در یونان علاوه‌بر این مبلغ، برای اسقاط خودروهای قدیمی آلاینده، ۲ هزار یورو و برای خریداران جوان زیر ۲۹ سال نیز یک‌هزار یورو اضافه در نظر گرفته شده است. لهستان علاوه‌بر یارانه نقدی، معافیت مالیاتی برای ثبت خودروهای تمام‌برقی اعمال کرده است. این سیاست‌ها باعث شده سهم خودروهای برقی در بازار لهستان طی هفت ماه نخست سال به ۵.۴ درصد برسد.

مقایسه کشورها نشان می‌دهد که مشوق‌های دولتی نقش تعیین‌کننده‌ای در رشد بازار خودروهای برقی دارند. آمریکا بیشتر بر اعتبار مالیاتی و حمایت از تولید داخلی تمرکز کرده و چین از معافیت‌های مالیاتی گسترده استفاده می‌کند. ژاپن نیز یارانه نقدی مستقیم ارائه می‌دهد؛ کره‌جنوبی رویکرد چندلایه و ترکیبی دارد و کانادا مشوق‌ها را با سیاست‌های استانی پیش می‌برد. این تفاوت‌ها بازتابی از اولویت‌های اقتصادی و زیست‌محیطی هر کشور است؛ اما درنهایت همه در یک مسیر مشترک حرکت می‌کنند؛ سرعت‌ بخشیدن به گذار از خودروهای سنتی به حمل‌ونقل برقی و پاک.