به گزارش خبرگزاری اقتصاد ایران ، علی سالارپوری، عضو هیئت‌علمی پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان از زیرمجموعه‌های مؤسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور به مناسبت ۲۴ نوامبر و روز جهانی ساردین ماهیان در یادداشتی برای خبرگزاری مهر نوشت، ماهیان سطح‌زی ریز در آب‌های خلیج فارس و دریای عمان عمدتاً شامل خانواده‌های ساردین‌ماهیان و موتوماهیان می‌شوند. از بین گونه‌های ماهیان سطح‌زی ریز، ساردین سند و موتو معمولی بیشترین سهم را در ترکیب صید این ماهیان به خود اختصاص می‌دهند. این ماهیان به دلیل اندازه کوچک به راحتی قابل تشخیص هستند.

ماهیان سطح‌زی ریز به صورت گله‌های بزرگ و متراکم در لایه‌های سطحی آب زندگی می‌کنند و مهاجرت فصلی دارند. رفتار مهاجرت فصلی آنها تحت تأثیر عوامل محیطی مانند دما، شوری و جریان‌های آبی است.

نقش کلیدی در زنجیره غذایی اکوسیستم‌های دریایی

ماهیان سطح‌زی ریز نقش کلیدی در زنجیره غذایی اکوسیستم‌های دریایی ایفا می‌کنند. آنها از پلانکتون‌ها تغذیه کرده و خود منبع غذایی مهمی برای ماهیان بزرگ‌جثه مانند شیرماهی، هوور و یال اسبی هستند. هرگونه تغییر در جمعیت این ماهیان می‌تواند اثرات گسترده‌ای بر کل اکوسیستم داشته باشد.

ساردین و موتو ماهیان از جمله گونه‌های کوتاه‌عمر و سریع‌الرشد هستند. تغذیه مستمر آنها از پلانکتون‌ها نقش مهمی در کنترل جمعیت این موجودات و حفظ تعادل اکوسیستم دریایی دارد.

صیدگاه‌های اصلی ماهیان سطح‌زی ریز در خلیج فارس و دریای عمان عمدتاً در جنوب جزیره قشم، بندر جاسک، سیستان و بلوچستان، بوشهر و… است.

آمار تولید و صید ساردین در کشور

در سال ۱۴۰۳، میزان صید ماهیان سطح‌زی ریز (ساردین و موتو ماهی) در آب‌های جنوب ایران حدود ۱۳۰ هزار تن گزارش شده که سهم استان هرمزگان ۱۲۰ هزار تن (۹۲ درصد) بوده است.

بیشترین صید در آب‌های جنوب جزیره قشم (۶۱ درصد) انجام شده است. در سال ۱۴۰۲ صنعت صید ماهیان سطح زی ریز موفق به تولید ۲۱ هزار تن آرد ماهی به ارزش ۲۶ میلیون دلار و همچنین صادرات ۲۰ هزار تن ماهی خشک‌شده به ارزش ۲۴ میلیون دلار شده است. این آمار نشان‌دهنده اهمیت این ماهیان در اقتصاد شیلاتی منطقه است.

برآوردها نشان می‌دهد که میزان حداکثر محصول پایدار برای ساردین سند ۳۱.۳ هزار تن و برای موتو معمولی ۷۹.۹ هزار تن در مجموع ۱۱۱.۲ هزار تن است. این ارقام نشان می‌دهد که ذخایر این ماهیان در شرایط نسبتاً پایداری قرار دارند، اما نیازمند مدیریت دقیق هستند.

افزایش غیرمجاز صیادی در سال‌های اخیر منجر به کاهش کارایی صید و فشار مضاعف بر ذخایر شده است.

خام‌فروشی ساردین ماهیان

در حال حاضر، متأسفانه بیشتر ماهیان صید شده به صورت تازه و بدون سردسازی به کارخانه‌های تولید آرد ماهی منتقل می‌شوند که منجر به کاهش کیفیت محصول نهایی می‌شود.

فرآوری این ماهیان عمدتاً بر تولید آرد ماهی متمرکز است که ارزش افزوده پایینی دارد. با اجرای روش‌های نوین نگهداری و توسعه صنایع فرآوری تکمیلی، می‌توان ارزش اقتصادی این ذخایر را به میزان قابل‌توجهی افزایش داد و از اتلاف منابع جلوگیری کرد.