محمد علایی، امروز ۲۷ آبان ماه در کمیسیون آب و محیط زیست اتاق بازرگانی مشهد با اشاره به افزایش جمعیت مشهد، اظهار کرد: مشهد از گذشته تاکنون توان تحمل ۶۰۰ تا ۷۰۰ هزار نفر جمعیت را داشته، اما امروز بیش از ۴ میلیون نفر در آن زندگی می‌کنند و ۷۵ درصد صنایع استان نیز به این شهر منتقل شده است. تمامی پروانه‌ها صادر و در شورای برنامه‌ریزی تأیید شده و مدیران وقت آب هم آن‌ها را امضا کردند. مشهد گرفتار انباشت دهه‌ها تصمیم غلط است. حتی زمانی که دولت سیزدهم سند سازگاری صنعت و کشاورزی را تدوین کرد، برخی بحران آب، تورم و لزوم توقف چاه‌زنی را باور نداشتند.

وی ادامه داد: مشهد طی ۹ ماه گذشته فقط ۷ روز هوای پاک داشته است. آب شهر تا همین تابستان خشک می‌شود، از حجم مرده سدها عبور کردیم و چاه‌ها شور و خشک شده‌اند، چشمه گیلاس و کاریزها از بین رفته‌اند و فرونشست به میدان قائم و بیمارستان رضوی رسیده و از شرق، فرودگاه هاشمی نژاد مشهد را هم تحت تأثیر قرار داده است. 

وی تأکید کرد: هیچ تمدنی بدون تکیه بر آب پایدار شکل نمی‌گیرد. معتقدیم؛ کلان‌شهرها را در حاشیه کویر توسعه دهیم، در حالی که جنوب کشور از چابهار تا بوشهر و آبادان و خرمشهر فقط دو میلیون جمعیت دارد اما کشورهای خلیج فارس توسعه‌شان را بر دریا بنا کرده‌اند و امروز دبی، قطر و عربستان را ببینید.

ضرورت انتقال جمعیت و صنایع به جنوب

رئیس کمیسیون آب و محیط زیست اتاق بازرگانی مشهد با انتقاد از عدم اجرای نسخه‌های تشخیص‌داده‌شده، خاطرنشان کرد: مادامی که زیرساخت انتقال جمعیت شامل راه‌آهن، جاده، بندر، شهرک صنعتی و گلخانه‌ای در جنوب ساخته نشود، هیچ تحول واقعی اتفاق نمی‌افتد. توسعه دریامحور نخستین راهبرد ضروری است. ۶۰ درصد جمعیت و صنایع جدید باید به جنوب منتقل شود. صنایع تبدیلی و شهرک‌های گلخانه‌ای نیز باید در کنار دریا شکل بگیرد.

علایی درباره راهبرد دوم با عنوان پیوند دشت مشهد با هرات، بیان کرد: در سفر اخیر والی هرات به مشهد اعلام شد افغانستان می‌تواند یک میلیون تن چغندر قند مورد نیاز مشهد را تأمین کند. این طرح باید مسئول، زمان‌بندی و ساختار اجرایی مشخص داشته باشد. اکنون کارخانه‌های قند استان از کرمانشاه چغندر وارد می‌کنند در حالی که هرات کنار ماست.

تکمیل شبکه فاضلاب و تولید ۲۲۰ میلیون مترمکعب آب کشاورزی

وی درباره راهبرد سوم یعنی استفاده کامل از فاضلاب اظهار کرد: مشهد سالانه ۲۸۰ میلیون مترمکعب آب شرب مصرف می‌کند. با تکمیل ۵ درصد باقی‌مانده شبکه فاضلاب، می‌توان ۲۶۰ میلیون مترمکعب فاضلاب جمع‌آوری کرد که پس از تصفیه، ۲۲۰ میلیون مترمکعب آب کشاورزی عالی خواهد بود. این ظرفیتی که می‌توانست نعمت باشد، به‌دلیل سوءمدیریت به فاجعه تبدیل شده است.

علایی ادامه داد: هزینه تصفیه هر مترمکعب فاضلاب ۲۰ هزار تومان است. برای کل پروژه حدود ۱۵ همت نیاز داریم و با همین مبلغ می‌توان ۲۲۰ میلیون مترمکعب آب مطمئن تولید کرد. اگر این آب به کشاورزی برسد، چاه‌های کشاورزی می‌توانند برای شرب مورد استفاده قرار گیرند. بزرگ‌ترین مالک چاه‌های کشاورزی مشهد آستان قدس رضوی است. باید کشاورزی سنتی متوقف و تولید گلخانه‌ای مدرن در جنوب کشور توسعه یابد.

هدررفت ۶۵ درصدی آب در شاندیز و طرقبه

وی با اشاره به وضعیت نگران‌کننده هدررفت آب، بیان کرد: در شاندیز و طرقبه ۶۵ درصد آب هدر می‌رود و این رقم برای دشت مشهد فاجعه است. تنها راه‌حل، توقف توسعه مشهد و مدیریت یکپارچه است. هرکس از سال ۱۳۹۷ تاکنون در دشت مشهد چاه زده، با هر عنوان، به این سرزمین خیانت کرده است. اگر این مسیر ادامه یابد، نه مشهد آینده‌ای دارد و نه تهران، شیراز، اصفهان، یزد و کرمان.

علایی در بخش دیگر از سخنانش به گزارش ارائه‌شده در جلسه ویژه مدیریت منابع آب و بحران فرونشست اشاره و عنوان کرد: با پیش‌بینی دقیق متخصصان، چهار سد اصلی تأمین آب مشهد تا پایان آذر ۱۴۰۴ کاملاً خشک می‌شود و چاه‌ها نیز تا اواسط زمستان از مدار خارج خواهند شد. بزرگ‌ترین مانع در مسیر بحران تمدنی کشور آب است. 

وی افزود: ۳۰ درصد آب مشهد در شبکه توزیع هدر می‌رود و این رقم در شاندیز و طرقبه ۶۵ درصد است. هنوز با همان شیرهای زمان پدرانمان زندگی می‌کنیم. شهری که باید ۷۰۰ هزار نفر جمعیت داشته باشد، اکنون بیش از ۴ میلیون نفر را در خود جای داده و ۷۵ درصد صنایع استان نیز به آن منتقل شده است.

علایی با اشاره به امکان تولید ۲۲۰ میلیون مترمکعب پساب ایده‌آل برای کشاورزی از ۲۶۰ میلیون مترمکعب فاضلاب سالانه، بیان کرد: براساس فهرست‌بهای ۱۴۰۴ تصفیه هر مترمکعب فاضلاب ۲۰ هزار تومان هزینه دارد و برای ساماندهی کامل شبکه مشهد فقط ۵ هزار میلیارد تومان اعتبار لازم است. چرا این مبلغ تأمین نمی‌شود؟

ادامه دارد...