به گزارش خبرنگار مهر، مجموعه ارزشمند مقالات، گفتگوها و ترجمه‌های سعید بینای‌مطلق استاد فلسفه دانشگاه اصفهان با عنوان "سیطره‌ی عمل و فقر اندیشه در ایران مدرن" روز دوشنبه در دانشکده ادبیات این دانشگاه در جمع دانشجویان و علاقه‌مندان رونمایی شد.

تهیه این کتاب که حاصل بیش از پنج سال تلاش است، از سال ۱۳۹۸ آغاز شد اما پس از یک سال وقفه در دوران کرونا، سرانجام در پاییز ۱۴۰۳ با همکاری دکتر فاطمه صانعی و دکتر رضا پور بهشتی و ویرایش علیرضا محمدی بارچانی توسط نشر نگاه معاصر به چاپ رسید. تمام محتوای کتاب جز یادداشت گردآورنده، با تأیید نهایی استاد بینای‌مطلق آماده انتشار شده است.

علیرضا محمدی بارچانی، ویراستار و پژوهشگر فلسفه یونان و روم در این مراسم تأکید کرد: خود از مرحله‌ی روشنفکری دینی و گرایش به تفکر شریعتی عبور کرده و امروز هیچ قرابتی با سنت‌گرایی ندارد اما هدف اصلی گردآوری این مجموعه را فراهم کردن بستری برای گفت‌وگوی جدی و زنده میان جریان سنت‌گرا با روشنفکری دینی، چپ سنتی و حتی بازماندگان تفکر حزب توده دانست.

وی افزود: می‌خواستم صدای یکی از مهم‌ترین فیلسوفان سنت‌گرای ایران به‌صورت یک‌جا و منسجم در دسترس عموم باشد تا نقد شود، پاسخ داده شود و گفت‌وگو زنده بماند.

محمدی ابراز امیدواری کرد: این کتاب جرقه‌ای برای گفت‌وگوی سقراطی واقعی میان سنت و مدرنیته در فضای آکادمیک و فرهنگی ایران باشد تا از دل آن ایرانی آبادتر و توسعه‌یافته‌تر برای نسل‌های آینده ساخته شود.

به گزارش مهر، کتاب در پنج فصل اصلی و یک بخش ضمائم تنظیم شده است که فصل نخست به فلسفه‌ی یونان باستان و به‌ویژه پیوند عمیق افلاطون با میراث عرفانی ایرانی–اسلامی می‌پردازد؛ فصل دوم نقد متافیزیکی مدرنیته و بحران سنت و مدرنیته در ایران معاصر را بررسی می‌کند؛ فصل سوم عرفان و زیبایی‌شناسی را از منظر سنت‌گرایی واکاوی می‌کند؛ فصل چهارم شامل نقد کتاب‌ها و گفت‌وگوهاست و فصل پنجم ترجمه‌هایی از رنه گنون و دیگر متفکران سنت‌گرا را دربرمی‌گیرد. در بخش ضمائم نیز نقدی از محمد رنجبر بر یکی از مقالات استاد گنجانده شده است.

نوشته‌های گردآمده در این مجموعه طی سال‌های ۱۳۸۰ تا ۱۴۰۰ نگاشته شده و محور اصلی آن‌ها، چنان‌که خود استاد در توصیف جهت کلی کتاب می‌گوید بیان اهمیت اندیشه باستان و اساساً فلسفه‌های یونان باستان و بیش از همه افلاطون و در پرتو آن معرفت به پدیده‌ی مدرنیته است.

در مقدمه این کتاب آمده است: می‌توان گفت که سرآغاز ایران مدرن زمانی است که نخستین نمایندگان دول اروپایی به دربار صفویه آمدند… ولی سرآغاز دقیق‌تر و شاید حقیقی ایران مدرن بیش‌تر همزمان با دورانی است که نهادهای مدرن با نظم و پیوستگی بیش‌تری در ایران پدید آمدند، و به‌ویژه تمرکز و یکپارچگی ملی… با روی کار آمدن رضاشاه انجام پذیرفت. به‌لحاظ تاریخ اندیشه ویژگی اساسی این دو، برتری یافتن گونه‌ای از عمل بر اندیشه و نظر و پرسش‌های اساسی است. به سخن دیگر عمل‌گرایی در این دوران جایگزین اندیشیدن می‌شود و دیگر کردار نیک نیازمند پندار نیک نمی‌شود.

استاد بینای مطلق در بخشی از این کتاب با اشاره به یازدهمین تز مارکس درباره فوئرباخ («فیلسوفان تاکنون جهان را اندیشیده‌اند، از این پس باید به تغییر جهان پرداخت») نشان می‌دهد که چگونه این ایده از طریق حزب توده و سپس با اسلامیزه کردن پراکسیس توسط علی شریعتی در ذهنیت ایرانی نفوذ کرد و به سیطره ایدئولوژی و مهجور شدن پژوهش بنیادی انجامید. استاد تأکید می‌کند که نتیجه‌ی این سیطره، جایگزینی عدالت توزیعی به جای عدالت مدنی و اقتصاد توزیع به جای اقتصاد تولید بوده و ایران مدرن را از سرآغاز حقیقی خود دور نگه داشته است.

کتاب سیطره‌ی عمل و فقر اندیشه در ایران مدرن نوشته سعید بینای‌مطلق، به کوشش علیرضا محمدی بارچانی، هم‌اکنون از سوی نشر نگاه معاصر منتشر شده و در کتاب‌فروشی‌های معتبر سراسر کشور در دسترس علاقه‌مندان است.