محمدمهدی آجیلیان مافوق در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: مهم‌ترین عامل استرس‌زا در زندگی انسان مدرن، پیچیدگی زندگی اوست. در گذشته، زندگی و فضای شهری حالتی ساده‌تر و بی‌آلایش‌تر نسبت به امروز داشته است. افزون بر آن، سبک زندگی افراد نیز با الان متفاوت بوده است. سبک زندگی انسان امروزی، خود یکی از عوامل استرس‌زا است که با خواسته‌های بیش از اندازه، دغدغه‌های مالی، تورم، درآمدزایی و از همه مهم‌تر فقدان معنویت، باعث افزایش میزان فشار و استرس در شهروندان شده است.

این استاد دانشگاه با اشاره به رابطه میزان استرس و دوری از معنویت، عنوان کرد:  به طور کلی منظور از فقدان معنویت، دوری‌گزینی از امر الهی یا همان دین است. هرچقدر سبک زندگی افراد از معنویت فاصله بگیرد، میزان استرس ایشان نیز به همان نسبت بالا خواهد رفت. ارتباط با خدا و افزایش معنویت را می‌توان راهی برای برون‌رفت و برون‌ریزی استرس و اضطراب از درون انسان دانست.

آجیلیان مافوق ادامه داد: انسان سنتی فارغ از اینکه پیرو چه دینی بوده است، همیشه و در همه حال امر الهی را در نظر می‌گرفت اما انسان معاصر در حال دور شدن از آن امر متعالی است که ریشه در نوع نگاه و دغدغه‌های مادی وی دارد. متاسفانه طی سالیان گذشته مفهوم خدا و معنویت در جامعه کم‌رنگ شده است. رنگ باختن این مفاهیم دارای پیامدهایی است که پرداختن به آن‌ها می‌تواند باعث کاهش و کنترل استرس در بین افراد جامعه شود.

این پژوهشگر دینی با اشاره به وجود تفاوت‌های ظاهری بارز میان جامعه سنتی و مدرن، خاطرنشان کرد: انتظارات و هزینه‌های بالا از اصلی‌ترین اجزای این ظواهر هستند. بالا رفتن انتظارات افراد و درکنار آن بالا رفتن هزینه‌های زندگی به طور همزمان باعث افزایش استرس در جامعه شده است.

افزایش تمرکز و آرامش ذهنی با حضور در اماکن معنوی

وی با بیان اینکه ایمان و توکل دارای دو ساحت پنهان و آشکار است، خاطرنشان کرد: ساحت آشکار یا همان نمودهای ظاهری آن، اجازه گفت‌وگو انسان با نفس و خدای خود را می‌دهد. زمانی که افراد دین‌دار در محل عبادت خود مانند مسجد یا کلیسا می‌روند، استرسی که در خارج از آن محیط داشتند را دیگر حس نمی‌کنند و غرق در معنویت محیط می‌شوند.

او افزود: اگر گشت‌وگذار تفریحی را با رفتن به اماکن مذهبی -فارغ از سبک و نوع عبادت- مقایسه کنیم، متوجه این تفاوت رویکرد خواهیم شد که با حضور در محیط‌های مذهبی، افزایش تمرکز و آرامش ذهن را تجربه خواهیم کرد. این به معنی نفی گشت‌وگذار و تفریح نیست بلکه تفریح و گردش بخشی ضروری از زندگی انسان است. در واقع تفریح، موجب افزایش رضایتمندی و زیارت موجب دوری از استرس می‌شود.

این عضو هیئت علمی دانشگاه، خاطرنشان کرد: به طور کلی می‌توان «زیارت» را نوعی تراپی معنوی دانست. از لحظه‌ای که ذهن انسان متمرکز در موضوع زیارت می‌شود، تا لحظه‌ای که در آن به اوج معنویت می‌رسد، حس مثبت در او ایجاد می‌شود. البته همواره باید سعی کرد که آن احساس در انسان باقی بماند و صرفا به این صورت نباشد که تا زمان حضور فیزیکی در مکان مقدس، آن حال‌وهوا را داشت و تا زیارت بعدی به کل آن حس را فراموش کرد.

لزوم توجه به حضور قلب در ماندگاری آثار زیارت

وی با اشاره به اهمیت حضور قلب در زیارت، تاکید کرد: یکی دیگر از تفاوت‌های انسان امروزی و سنتی همین حضور قلب هنگام زیارت و حفظ آن تا زیارت بعدی است. متاسفانه گاه به‌نظر می‌رسد که با گذشت زمان، فاصله جامعه از امر الهی و متعالی بیشتر شده است. برای اثبات این سخن می‌توان نسل گذشته را با نسل فعلی مقایسه کرد و رشد معنوی این دو گروه را مورد بررسی قرار داد.

آجیلیان‌مافوق ادامه داد: زیارت، امری نفسی است؛ یعنی از فردی تا فرد دیگر متفاوت است. ممکن است شخصی با حضور در حرم مطهر و صرف نظاره گنبد، به حس معنوی خود برسد، اما شخصی دیگر برای دریافت این حس به دعا و نماز مکرر نیاز داشته باشد تا به آن حس‌وحال دست پیدا کند.

تاثیر معماری اماکن مقدس در کاهش میزان استرس افراد

او با بیان اینکه بافت و ساختار اماکن مقدس در کاهش استرس تاثیرگذار است، بیان کرد: در الهیات بحثی مطرح است مبنی بر اینکه مکان قرارگیری اشیاء در فضای مسموم یا مطلوب، باعث می‌شود آن شیء رنگ‌وبوی آن مکان را به خود بگیرد. بنابراین تمام اشیائی که در اماکن مقدس قرار دارند، به دلیل فضای معنوی، رنگ‌وبوی معنوی و مثبت به خود گرفته‌اند. به عنوان مثال سنگی که در حرم مطهر رضوی به کار رفته است، دو هویت پیدا کرده است. هویت اول، ساحت معماری خاص آن و هویت دوم، انتقال حس مثبتی است که به واسطه قرار گرفتن در آن فضا ایجاد شده است.

این پژوهشگر مباحث دینی، ادامه داد: سبک معماری اماکن مقدس، صحن‌ها و رواق‌ها، باعث ایجاد حال‌وهوایی متفاوت در مقایسه با محیط‌های دیگر می‌شود. همچنین زیارت‌کنندگان و افرادی که در آن فضا در حال رفت‌وآمد هستند نیز بر حس معنوی فضا تاثیرگذارند. به عنوان مثال دو مسجد را درنظر بگیرید، هر دو مکان‌های مذهبی با فضای معنوی هستند اما باتوجه به نمازگزاران و افرادی که در آن رفت و آمد می‌کنند، دو فضای معنوی متفاوت ساخته‌ شده است.

زیارت، بهترین روش برای ارتباط با خداوند است

آجیلیان‌مافوق با اشاره به اینکه اماکن مذهبی، بهترین‌ فضا و زیارت، بهترین روش برای ارتباط با خداوند است، تاکید کرد: ارتباط با خدا در همه مکان‌ها امکان‌پذیر است اما زیارت و مکان مقدس برای ارتباط‌گیری با خداوند، نقش تسهیل‌گر را ایفا می‌کنند. به عنوان مثال ایجاد حس معنوی در حرم ائمه اطهار نسبت به مکان‌های معمولی بسیار آسان‌تر است.

وی افزود: در مکان‌های زیارتی با کمک ولی الله به سمت الله حرکت می‌کنیم و این ولی، سختی راه را برای ما تسهیل می‌کند. به طور معمول پس از زیارت، انسان احساس آرامش می‌کند. خواه دعا و خواسته‌اش متسجاب شود و خواه نشود، احساس استرس واضطراب در وی کاهش یافته و تاب‌آوری و تحمل او افزایش می‌یابد.

انتهای پیام