محمدرضا طالبی‌نژاد، امروز دوشنبه ۱۹ آبان در نشست «حکمرانی در عصر نوآوری و فناوری» که هم‌زمان با امضای نخستین کنسرسیوم نهادهای حکمرانی و سیاست‌گذاری، اندیشکده‌ها و اندیشه‌ورزان برگزار شد، اظهار کرد: کلیدواژه‌هایی مانند حکمرانی، حکمروایی، محل‌محوری، مشارکت و مردم‌سالاری در ادبیات ما جا افتاده‌اند و این امر وجه مثبتی دارد. با این حال، آنچه اهمیت دارد، پیوند میان حکمرانی فناورانه و نوآوری اجتماعی است؛ پیوندی که می‌تواند مسیر تحول در نظام تصمیم‌گیری و زیست اجتماعی ما را رقم بزند.

وی با بیان اینکه حکمرانی فناورانه لازمه جامعه امروز است، اما نه به عنوان هدف، بلکه به‌عنوان ابزار افزود: دال مرکزی در حکمرانی فناورانه، فناوری و هوشمندسازی است، اما هدف نهایی باید ارتقای کیفیت زندگی و توسعه انسانی باشد. مشارکت مردمی در این فرآیند نه فقط ابزار تحقق توسعه، بلکه خودِ توسعه است. جامعه‌ای که همه اقشارش در تصمیم‌سازی حضور فعال دارند، به معنای واقعی به توسعه رسیده است.

مشاور رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه تحول از «حکمرانی» به «حکمروایی» تغییر در ماهیت رابطه دولت و مردم را رقم می‌زند، ادامه داد: حکمرانی بر رابطه‌ای عمودی و دستوری دلالت دارد، در حالی‌که حکمروایی بر مشارکت، شفافیت و مردمی‌سازی استوار است، بنابراین اگر به دنبال حکمروایی نوآورانه هستیم، باید از منطق فرمان‌دهی عبور و به منطق گفت‌وگو و مشارکت برسیم.

طالبی‌نژاد در ادامه سخنانش تحقق حکمرانی نوآورانه را منوط به چند پیش‌نیاز دانست و تصریح کرد: نخستین پیش‌نیاز، فرهنگ و اخلاق است. ما نمی‌توانیم از نوآوری فناورانه سخن بگوییم بی‌آنکه به اخلاق و فرهنگ دیجیتال توجه کنیم. ارتقای سواد فناورانه و آموزش و ترویج ارزش‌های اخلاقی در این فضا حیاتی است. دومین پیش‌نیاز، زیرساخت‌هاست که شرط بدیهی هرگونه تحول فناورانه است. سومین مؤلفه، هنجارها و قوانین‌اند که باید از تضاد منافع و آشفتگی در عرصه سیاست، فرهنگ و اجتماع جلوگیری کنند.

وی چهارمین پیش‌نیاز را «داده و اطلاعات» دانست و افزود: تحقق حکمرانی فناورانه بدون تولید و به‌ویژه اشتراک‌گذاری داده‌ها ممکن نیست. تا زمانی که داده‌ها در انحصار نهادها باقی بماند و به اشتراک گذاشته نشود، قدرت و شفافیت حاصل نمی‌شود. اشتراک داده یعنی به رسمیت شناختن مردم در فرآیند تصمیم‌سازی.

مشاور رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در بخش دیگری از سخنانش با تأکید بر لزوم عزم اجرایی برای تحقق حکمرانی نوآورانه گفت: عزم مجری، نخ تسبیح همه این مؤلفه‌هاست. اگر این اراده وجود نداشته باشد، هیچ‌یک از پیش‌نیازها به ثمر نمی‌رسد. مرادم از مجری صرفاً قوه مجریه نیست؛ بلکه همه نهادها و مدیرانی‌اند که باید به شفافیت و مردم‌پایگی باور داشته باشند.

طالبی‌نژاد افزود: تا زمانی که اقتصاد کشور با ساختار دولتی و خصولتی اداره شود و دولت از تصدی‌گری در همه سطوح، از سیاست‌گذاری تا اجرای محلی، دست برندارد، مشارکت واقعی شکل نمی‌گیرد. مشارکت مردم با فرمان ممکن نیست؛ با اعتماد، شفافیت و واگذاری مسئولیت تحقق می‌یابد.

وی یکی از چالش‌های جدی در مسیر نوآوری فناورانه را بومی‌سازی نشدن فناوری دانست و گفت: مبدأ فناوری، دنیای مدرن غرب است. اگر بدون بومی‌سازی و انطباق با ساختار فرهنگی، اجتماعی و اخلاقی خودمان از آن استفاده کنیم، به جای هضم فناوری، از سوی آن حذف می‌شویم. بسیاری از شکاف‌ها و تعارض‌های فرهنگی امروز ناشی از همین تأخر فرهنگی است.

مشاور رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی با اشاره به ضرورت کارآمدی فناوری در خدمت شهروند خاطرنشان کرد: فناوری و حکمرانی فناورانه باید به ارائه خدمت بهتر و آسان‌تر به شهروند منجر شود. اگر این ابزار نتواند بروکراسی را چابک و روان کند، صرفاً به گفتمان زیبا و مد روز تبدیل خواهد شد. حکمرانی فناورانه باید لختی و خشکی ساختار اداری را از میان بردارد.

طالبی‌نژاد در پایان گفت: فناوری زمانی معنا می‌یابد که در خدمت مردم باشد؛ باید بتواند کار را ساده‌تر، ارتباط را شفاف‌تر و زندگی را انسانی‌تر کند. در غیر این صورت، با همه مظاهر نوآوری، همچنان در مدار تکرار باقی می‌مانیم.

انتهای پیام