به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایسنا،خواب تنها یک فرآیند استراحت نیست، بلکه برای سلامت و عملکرد بهینه مغز حیاتی است. اخیراً پژوهشگران دانشگاه «ام‌آی‌تی» (MIT) به بررسی تاثیر بی‌خوابی بر تمرکز پرداخته‌اند و یافته‌های جالبی را درباره ارتباط کمبود خواب با مشکلات تمرکز و اختلالات شناختی به دست آورده‌اند.

طبق این تحقیق، خواب به مغز کمک می‌کند تا خود را پاکسازی کرده و عملکرد شناختی را به حالت طبیعی بازگرداند. در این مطالعه، اسکن‌های مغزی نشان می‌دهند که مغز در حین خواب، مایعات خاصی را برای دفع مواد زائد و تنظیم مجدد نورون‌ها به حرکت در می‌آورد. اما وقتی کمبود خواب داریم، این فرآیند پاکسازی به‌طور ناقص انجام می‌شود و می‌تواند باعث اختلال در توجه و تمرکز شود.

چگونه بی‌خوابی موجب اختلال در تمرکز می‌شود؟

در این تحقیق، دانشمندان ۲۶ داوطلب را تحت آزمایش قرار دادند. این آزمایش شامل دو مرحله بود: یکی بعد از یک شب خواب کامل و دیگری بعد از بیدار ماندن طول شب. پژوهشگران از تکنیک‌هایی مانند fMRI برای بررسی جریان خون و مایعات مغزی، نوار مغزی و آزمایش‌های رفتاری برای اندازه‌گیری توجه استفاده کردند. نتایج نشان داد که وقتی داوطلبان برای مدت کوتاهی تمرکز خود را از دست می‌دهند، امواج مایع مغزی به طور ناگهانی به جریان در می‌آید، مشابه فرآیند پاکسازی مغز در خواب عمیق.

«لورا لوئیس»، یکی از پژوهشگران این مطالعه، توضیح داد: «وقتی فردی نخوابد، امواج مایع مغزی به طور غیرمعمول وارد وضعیت بیداری می‌شوند، که در آن‌جا این تغییرات معمولاً دیده نمی‌شوند. این امواج با تغییرات توجه همراه هستند؛ یعنی زمانی که توجه از دست می‌رود، مایع مغزی از مغز خارج می‌شود و بعد از بازیابی توجه دوباره وارد می‌شود.»

مغز برای جبران کمبود خواب تلاش می‌کند

نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که وقتی مغز به اندازه کافی نمی‌خوابد، سعی می‌کند فرآیندهای پاکسازی خواب را در طول بیداری تقلید کند. این تلاش‌ها موجب تغییرات در سیستم سیالات مغزی و در نهایت منجر به افت توجه و تمرکز می‌شود. این پدیده نشان‌دهنده تلاش مغز برای بازیابی عملکرد شناختی است.

«زینونگ یانگ»، پژوهشگر ارشد این پروژه، گفت: «مغز به شدت به خواب نیاز دارد و در شرایط بی‌خوابی، سیستم مغز تلاش می‌کند تا به‌طور مخفیانه به حالت خواب وارد شود تا برخی از عملکردهای شناختی را بازسازی کند.»

نتیجه‌گیری: ارتباط عمیق بین خواب، توجه و عملکرد مغزی

پژوهشگران به این نتیجه رسیده‌اند که در مغز انسان، یک مدار یکپارچه وجود دارد که هم عملکردهای شناختی مانند توجه و واکنش‌های ما به محیط را کنترل می‌کند و هم فرآیندهای فیزیولوژیکی مانند جریان خون و تنظیم مایعات مغزی را تنظیم می‌کند. این یافته‌ها به وضوح نشان می‌دهند که خواب تنها یک استراحت ساده نیست، بلکه یک فرآیند ضروری برای حفظ سلامت مغز و عملکرد صحیح آن است.

این مطالعه در مجله معتبر «Nature Neuroscience» منتشر شده و به محققان این امکان را داده است که به درک بهتری از رابطه بین خواب و تمرکز دست یابند.