عصرایران: زلزله بزرگ سیسیل در سال ۱۶۹۳ شهر اوکیولا را به تلی از خاک تبدیل کرد. اما از دل این فاجعه، شهری جدید و شش ضلعی به نام گرامیکله متولد شد.

شهر گرامیکله (Grammichele) در استان کاتانیا، سیسیل، یکی از نادرترین و برجسته ترین نمونه های معماری عقل گرا (Rational Architecture) در ایتالیا و اروپا به شمار می رود. شهرت این منطقه نه به دلیل قدمت تاریخی بلکه به خاطر طرح شهرسازی کاملا شش ضلعی آن است که پس از یک فاجعه طبیعی مهیب شکل گرفت.

تولد یک شهر ایده آل پس از زلزله

تاریخچه شکل گیری گرامیکله به یکی از ویرانگرترین وقایع تاریخ ایتالیا، یعنی زلزله بزرگ سیسیل در سال 1693 باز می گردد. این زلزله، شهر قدیمی اوکیولا (Occhiolà) را که در نزدیکی محل فعلی گرامیکله قرار داشت، به طور کامل نابود کرد.

پس از این فاجعه، شاهزاده کارلو ماریا کارافا برانچیفورته (Carlo Maria Carafa Branciforte)، حاکم منطقه بوترا، تصمیم انقلابی برای ساخت یک شهر جدید با طرحی نوآورانه و ضد زلزله گرفت. او با همکاری معمار میکله دا فرلا (Michele da Ferla)، ساخت شهر را در آوریل 1693 آغاز کرد. هدف این بود که بازماندگان زلزله، سرپناهی آبرومند و ایمن داشته باشند.

هندسه جالب توجه شهر

طرح معماری گرامیکله یک شاهکار برنامه ریزی شهری محسوب می شود.

قلب شهر، میدان اصلی «پیازا کارلو ماریا کارافا» است که به شکل یک شش ضلعی کامل طراحی شده است. ساختمان های مهمی مانند کلیسای مادر (Chiesa Madre) و کاخ شهرداری (Palazzo Comunale) این میدان را احاطه کرده اند.

شش خیابان اصلی به صورت شعاعی از اضلاع این میدان شش ضلعی منشعب می شوند و کل شهر را به شش بخش تقریبا یکسان تقسیم می کنند. این ساختار نه تنها زیبایی دیداری خیره کننده ای دارد، بلکه دسترسی سریع و هماهنگ به مرکز شهر را نیز تضمین می کند.

این مدل، یک نمونه برجسته از شهر ایده آل قرن هجدهم است که در تضاد با شبکه های نامنظم شهرهای قرون وسطایی ساخته شد.

امروزه، گرامیکله به عنوان یک اثر ماندگار از انعطاف پذیری انسان در برابر طبیعت و پیشگامی در شهرسازی مدرن شناخته می شود و بازدید از میدان شش ضلعی آن، به ویژه از نمای بالا، توجه هر بیننده ای را به خود جلب می کند. مجسمه شاهزاده کارافا نیز همچنان در این میدان، بر روی پایه ای که نماد فضایل شش گانه دانش است، قرار دارد.

گفتنی است؛ معماری عقل‌ گرا یا معماری راسیونالیستی (Rational Architecture) به سبکی از معماری گفته می‌ شود که بر پایه‌ عقل، منطق، نظم و اصول ریاضی و هندسی استوار است. در این نگرش، طراحی سازه نه بر احساسات یا تزئینات، بلکه بر منطق عملکرد، ساختار و تناسبات شکل می‌ گیرد.