متن یادداشتی که دکتر مصطفی علی‌پور، شاعر معاصر و مدرس ادبیات در دانشگاه خوارزمی در اختیار ایسنا قرار داده به شرح زیر است:

«اما در باره برگردان شعرهای ادونیس در کتاب «رازها و ریشه ها» به این چند مورد می‌توان اشاره کرد:

۱- حضور مترجم در ترجمه . بدون تردید هر متن شعری که ترجمه می‌شود، حتما مترجم ردّی از فکر، نگاه و ذائقه زیبایی‌شناسی خود به جا می‌گذارد و این درباره مترجمانی که از قابلیت‌های ذوقی بیشتری بهره‌مندند؛ بیشتر قابل فهم است. نمونه‌اش را می‌توان در برگردان احمد شاملو از شعرهای لورکا و مقایسه‌اش با ترجمه احمد پوری از همان شعرها دید. در ترجمه شاملو از دن آرام شولوخوف حرف و حدیث‌هایی وجود داشت و عدم وفاداری‌اش  به اصل متن. پاسخ شاملو _ البته_ شنیدنی ست به این مضمون که می‌خواستم دن آرام، دن آرام شاملو باشد نه دن آرام شولوخوف؛ می‌خواستم مردم در دن آرام به ترجمه شاملو، شاملو را ببینند نه شولوخوف را.

در ترجمه جناب استاد دکتر عباسی از شعر ادونیس، حضور مترجم را کم و بیش می‌بینیم و این را می‌توانیم از مقایسه‌ سبک ترجمه‌ها با سبک نثر ایشان در مقدمه رازها و ریشه ها بیابیم.

۲- فرمالیست‌ها و البته بعضی از ساختگراها به ویژه یاکوبسن ترجمه شعر به زبان تازه از زبان دیگر را غیرممکن می‌دانستند. یاکوبسن در جایی به صراحت می‌گوید که در برگردان شعری، تأویل مترجم از شعر ترجمه می‌شود نه خودِشعر. همو در فصل ۱۲ کتاب مکالمه می‌گوید که زمانی به عنوان ویراستار، برگردان اشعار پوشکین به زبان لهستانی و چک را بررسی می‌کردم و در جریان این بررسی دریافتم که پاره‌ای واژگان و عناصر شعری و در واقع پاره‌ای از مقوله‌های شعری نمی‌توانند به زبان دیگر ترجمه شوند.

از این گفته یاکوبسون و فرمالیست‌ها شاید بشود چنین دریافت که شعرهایی که جنبه تأویل پذیری بیشتری دارند، از ظرفیت ترجمه پذیری بیشتری بهره مندند.

۳- زبان مهمترین عنصر شعر است. زبان در معنای عام که به گمان من بعضی از عناصر زیبایی شناسی مثل موسیقی و خیال را هم در بر می گیرد .چنین زبانی بدون تردید در ترجمه از بین می‌رود. اما در برگردان شعرهای رازها و ریشه ها مترجم با وسواسی شگفت کوشیده است ضمن حفظ موسیقی درونی متن، حتی قافیه‌های متن اصلی را در بسیاری از قطعات، حفظ، بازسازی و بازآفرینی کند. مثل قطعه  «اقیمُ» ص۱۶۲ و برگردان آن  ص۱۶۳ و ...

۴- در ترجمه شعرهای رازها و ریشه ها علی‌رغم حضور مترجم _ که پیش تر به اختصار گفته آمد_  نمی‌توان به اصل وفاداری و امانتداری مترجم نسبت به متن بی اشاره گذشت. به نظر می‌رسد هرچه مخاطب عرب زبان از شعرهای ادونیس می‌خواند و فهم می‌کند، مخاطب فارسی زبان  نیز همان را دریافت می کند و این یک ارزش ادبی با شکوهی است که مترجم در برگردان این شعرها خلق کرده است.»

انتهای پیام