مهشید ناصحی، رئیس گروه تخصصی مدیریت سل، جذام و عفونت‌های حاد تنفسی وزارت بهداشت در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری مهر با اشاره به آغاز فصل شیوع بیماری‌های ویروسی تنفسی گفت: آنفلوانزا یکی از شایع‌ترین بیماری‌های ویروسی تنفسی حاد است که هر سال در فصول سرد در سراسر جهان شیوع پیدا می‌کند و می‌تواند از علائم خفیف تا شدید را در افراد ایجاد کند.

وی افزود: این بیماری عمدتاً از طریق قطرات تنفسی ناشی از سرفه، عطسه یا صحبت فرد مبتلا و همچنین تماس دست با سطوح آلوده منتقل می‌شود و علائم اصلی آنفلوانزا شامل تب ناگهانی، سردرد، درد عضلانی، سرفه، گلودرد، آبریزش یا گرفتگی بینی و احساس ضعف و خستگی است و در برخی موارد تب مشاهده نمی‌شود و در کودکان ممکن است علائمی مانند تهوع، استفراغ یا اسهال بروز کند.

رئیس گروه تخصصی مدیریت سل، جذام و عفونت‌های حاد تنفسی وزارت بهداشت با تأکید بر اهمیت این بیماری اظهار کرد: سرعت بالای انتشار و توانایی ایجاد همه‌گیری‌های فصلی از مهم‌ترین ویژگی‌های آنفلوانزاست که آن را به تهدیدی جدی برای گروه‌های پرخطر از جمله کودکان خردسال، سالمندان، زنان باردار، مبتلایان به بیماری‌های مزمن و کارکنان حوزه سلامت تبدیل کرده است و ابتلاء در این گروه‌ها می‌تواند موجب بروز عوارض شدید، بستری شدن و حتی مرگ شود.

ناصحی با اشاره به آمار جهانی گفت: بر اساس برآوردهای سازمان جهانی بهداشت، سالانه بین ۵ تا ۱۰ درصد جمعیت بزرگسال و ۲۰ تا ۳۰ درصد کودکان در سراسر جهان به آنفلوانزا مبتلا می‌شوند و از میان آن‌ها، تا ۵ درصد در گروه‌های پرخطر ممکن است نیاز به بستری پیدا کنند، بنابراین، پیشگیری از طریق واکسیناسیون سالانه و رعایت اصول بهداشتی، مؤثرترین راه کنترل بیماری است.

واکسیناسیون سالانه و اهمیت پیشگیری

وی ادامه داد: واکسن آنفلوانزا هر سال به‌روزرسانی می‌شود تا با سویه‌های ویروسی در گردش مطابقت داشته باشد و تزریق سالانه این واکسن خطر ابتلاء به بیماری و بروز اشکال شدید آن را به‌ویژه در گروه‌های پرخطر کاهش می‌دهد و احتمال بستری و مرگ را در این افراد کم می‌کند.

ناصحی افزود: بر اساس دستورالعمل کشوری و توصیه‌های سازمان جهانی بهداشت، گروه‌های پرخطر در اولویت دریافت واکسن قرار دارند که شامل کارکنان حوزه سلامت به‌ویژه در بخش‌های مراقبت ویژه، عفونی و اورژانس، بیماران مبتلا به ضعف سیستم ایمنی، بیماران سرطانی تحت شیمی‌درمانی یا رادیوتراپی، بیماران همودیالیزی، تالاسمی ماژور، سالمندان بالای ۶۵ سال، زنان باردار، مبتلایان به بیماری‌های مزمن از جمله ریوی، قلبی، کلیوی، کبدی، دیابت و کودکان ۶ ماه تا ۵ سال هستند.

وی همچنین گفت: افرادی با چاقی مفرط، کارکنان در تماس با پرندگان در سازمان دامپزشکی و محیط زیست و مراقبان گروه‌های پرخطر نیز باید در اولویت دریافت واکسن قرار گیرند.

بهترین زمان تزریق واکسن

به گفته ناصحی، از آنجا که فصل شیوع آنفلوانزا در ایران از اواخر مهر تا اوایل بهار است و حدود دو هفته طول می‌کشد تا ایمنی پس از تزریق در بدن ایجاد شود، بهترین زمان تزریق واکسن از نیمه شهریور تا نیمه مهرماه است، با این حال، حتی اگر تزریق دیرتر انجام شود، تا زمانی که ویروس در جامعه در گردش است، واکسن همچنان می‌تواند مفید واقع شود.

واکسیناسیون جایگزین رعایت اصول بهداشتی نیست

رئیس گروه تخصصی مدیریت سل، جذام و عفونت‌های حاد تنفسی وزارت بهداشت تأکید کرد: اثربخشی واکسن آنفلوانزا در پیشگیری از بروز بیماری به‌طور میانگین ۴۰ تا ۶۰ درصد است؛ اما حتی در صورت ابتلاء، واکسن نقش مهمی در کاهش شدت بیماری دارد، با این وجود، واکسیناسیون هرگز نمی‌تواند جایگزین استفاده از ماسک، رعایت فاصله فیزیکی و آداب تنفسی شود.

وی در پایان خاطرنشان کرد: سلامت جامعه در گرو آگاهی و همکاری مردم است، چه در زمینه سل و چه در عفونت‌های حاد تنفسی، اگر مردم آگاه باشند و اقدامات پیشگیرانه را رعایت کنند، می‌توانیم آینده‌ای سالم‌تر و جامعه‌ای ایمن‌تر در برابر بیماری‌های تنفسی داشته باشیم.

ایمنی، عوارض و نکات مهم درباره واکسن آنفلوانزا

رئیس گروه تخصصی مدیریت سل، جذام و عفونت‌های حاد تنفسی وزارت بهداشت درباره ایمنی و عوارض واکسن آنفلوانزا گفت: واکسن آنفلوانزا یک واکسن ایمن و مؤثر است و اثربخشی آن بسته به سال و شرایط افراد معمولاً بین ۴۰ تا ۶۰ درصد برآورد می‌شود و با وجود این، ممکن است برخی افراد پس از تزریق واکسن نیز دچار آنفلوانزا شوند، اما معمولاً بیماری در آن‌ها بسیار خفیف‌تر است و واکسن می‌تواند به شکل چشمگیری از بستری شدن و مرگ جلوگیری کند.

وی درباره عوارض احتمالی واکسن توضیح داد: شایع‌ترین عوارض شامل درد یا قرمزی محل تزریق، تب خفیف یا بدن‌درد است که معمولاً طی چند روز برطرف می‌شود.

احتیاطات پیش از تزریق

وی تأکید کرد: در افرادی که دچار بیماری حاد متوسط یا شدید هستند، واکسیناسیون باید تا زمان بهبودی کامل به تعویق بیفتد و همچنین افرادی که آلرژی به تخم‌مرغ دارند، در صورت تجویز پزشک می‌توانند تحت نظر پزشک واکسن دریافت کنند.

به گفته ناصحی، این افراد می‌توانند از واکسن تولید داخل «فلوگارد» استفاده کنند، زیرا در فرآیند تولید آن از تخم‌مرغ استفاده نمی‌شود.

نوع واکسن‌های توصیه‌شده

رئیس گروه تخصصی مدیریت سل، جذام و عفونت‌های حاد تنفسی وزارت بهداشت با اشاره به انواع واکسن‌های موجود گفت: واکسن آنفلوانزا در دو نوع سه‌ظرفیتی و چهارظرفیتی تولید می‌شود و سازمان جهانی بهداشت واکسن‌های سه‌ظرفیتی را کافی می‌داند، اما تزریق واکسن چهارظرفیتی نیز بلامانع است.

به گفته ناصحی، میان واکسن‌های داخلی و خارجی موجود در کشور تفاوتی از نظر کیفیت وجود ندارد و همه آن‌ها مجوز مصرف از سازمان غذا و دارو را دریافت کرده‌اند.

وی افزود: با توجه به اینکه اطلاعات مطالعات بالینی واکسن «فلوگارد» در گروه سنی زیر ۱۸ سال هنوز کامل نیست، استفاده از آن فعلاً برای افراد بالای ۱۸ سال توصیه می‌شود و تا زمان تکمیل داده‌های علمی، تزریق آن برای زنان باردار انجام نمی‌شود.

واکسن جایگزین پیشگیری‌های بهداشتی نیست

ناصحی خاطرنشان کرد: واکسن آنفلوانزا از سرماخوردگی‌های معمولی جلوگیری نمی‌کند و نباید جایگزین رعایت اصول پایه پیشگیری شود و شستن مکرر دست‌ها، تهویه مناسب به‌ویژه در محیط‌های بسته، رعایت فاصله فیزیکی و استفاده از ماسک در فضاهای شلوغ همچنان از مؤثرترین راه‌های پیشگیری از ابتلاء به بیماری‌های تنفسی هستند.

رعایت آداب تنفسی برای جلوگیری از انتقال بیماری

وی با تأکید بر اهمیت رعایت آداب تنفسی گفت: افراد مبتلا به بیماری‌های واگیر تنفسی باید تا زمان رفع احتمال سرایت، از ماسک سه‌لایه استفاده کنند و در پایان روز ماسک استفاده‌شده را در سطل زباله درب‌دار بیندازند و همچنین در صورت نبود ماسک، هنگام سرفه یا عطسه باید از دستمال استفاده شود و در نبود آن، داخل آرنج یا یقه لباس بهترین گزینه برای جلوگیری از پخش قطرات تنفسی است.

ناصحی در پایان یادآور شد: مردم باید از تماس نزدیک مانند روبوسی و دست دادن خودداری کرده و حداقل دو متر از دیگران فاصله بگیرند، به‌ویژه در برخورد با افراد سالم یا دارای ضعف سیستم ایمنی، تا از گسترش بیماری‌های تنفسی پیشگیری شود.