خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها - فاطمه گلوی: لباس بلوچی، فراتر از یک پوشش ساده، نمادی زنده از فرهنگ، هنر و هویت مردمان بلوچستان است. هر نقش و نگار روی این لباس‌ها حکایتی از تاریخ، زندگی روزمره و باورهای مردم این سرزمین را بازگو می‌کند.

زنان بلوچ با سوزن‌دوزی‌های ظریف و رنگ‌های زنده، نه تنها لباس می‌دوزند، بلکه قصه‌ای از اصالت و پیوستگی فرهنگی را به نسل‌های آینده منتقل می‌کنند. استفاده از پارچه‌های محلی، طرح‌های هندسی و گل‌دوزی‌های سنتی، هر یک نشان‌دهنده مهارت و حساسیت آن‌ها به زیبایی‌شناسی است.

لباس مردان بلوچ نیز با پوشش‌های متناسب با شرایط اقلیمی و اجتماعی، جلوه‌ای از سادگی و اصالت را به نمایش می‌گذارد و در مراسم و آئین‌های محلی نقش مهمی ایفا می‌کند. حفظ و ترویج این لباس‌ها، نه تنها یک حرکت فرهنگی بلکه پاسداشت هویت و تاریخ منطقه است. در دنیا مدرن، جایی که پوشش‌ها اغلب تابع مد جهانی است، لباس بلوچی با رنگ‌ها، نقش‌ها و ساختارهای منحصر به فرد خود، پیام‌آور اصالت و پیوند با گذشته برای نسل‌های امروز و فردا است.

لباس مردم بلوچ؛ جلوه‌ای از فرهنگ کهن ایران زمین

مدیرکل فرهنگ و ارشاد سیستان و بلوچستان در گفت و گو با خبرنگار مهر گفت: لباس مردمان بلوچ یکی از شاخص‌ترین جلوه‌های فرهنگ کهن ایرانی در این منطقه است که زنان و مردان بلوچ با حفظ سوزن‌دوزی‌ها و نقش‌های اصیل آن، میراثی زنده از تاریخ فرهنگی ایران را به نمایش می‌گذارند.

عبدالسلام بلوچ زاده افزود: این لباس‌ها نه تنها پوشش است، بلکه حامل پیام‌های فرهنگی، اجتماعی و حتی مذهبی مردم منطقه بوده و هر جز آن معنای خاص خود را دارد.

وی ادامه داد: لباس زنان بلوچ با سوزن‌دوزی‌های ظریف و پیچیده، نمایانگر باورها و آئین‌های دیرینه این مردم است. هر نقشی که روی این لباس‌ها به کار رفته، معنایی ویژه دارد و استمرار نقوش باستانی ایران را نشان می‌دهد؛ نمونه‌هایی از این هنرها را می‌توان در سنگ‌نگاره‌ها و آثار منبت‌کاری کهن دید.

مدیر کل فرهنگ و ارشاد سیستان و بلوچستان تصریح کرد: لباس زنان بلوچ از قطعات متعددی تشکیل شده که با هماهنگی کامل در کنار هم قرار گرفته‌اند؛ از نقش جیب‌ها و مثلث بالای لباس گرفته تا سوزن‌دوزی‌های روی سردست و تنه لباس، همگی دارای نماد و پیام خاص خود هستند.

وی افزود: ترکیب رنگ‌ها در لباس زنان بلوچ نشان از ذوق هنری و هوش رنگ‌شناسی آنان دارد؛ رنگ قرمز، نماد شادی و رنگ لباس عروسی است، در حالی که رنگ‌های روشن یا خنثی معمولاً توسط زنان مسن یا در مناسبت‌های خاص پوشیده می‌شود. این انتخاب رنگ‌ها، بازتابی از سنت‌ها و فرهنگ منطقه است و نشان می‌دهد زنان بلوچ چگونه با هنر و مهارت خود، هویت فرهنگی جامعه‌شان را حفظ کرده‌اند.

لباس مردان بلوچ؛ بیانگر سنت‌های باستانی ایرانیان است

بلوچ زاده گفت: لباس مردان بلوچ نیز دارای ویژگی‌های منحصر به فردی است. جزئیاتی مانند رنگ وچین شلوار، بیانگر واقعیت جغرافیایی و اجتماعی فرد است. نوع بستن چفی، شال یا دستار گاه معرف وضعیت مذهبی یا اجتماعی فرد است؛ برای مثال، نوع خاصی از دستار برای رهبران دینی یا عزاداران به کار می‌رود.

وی تصریح کرد: لباس مردان بلوچ اغلب روشن است و برگرفته از سنت‌های باستانی ایران، نماد پاکی و روشنایی تلقی می‌شود.

مدیر کل فرهنگ و ارشاد سیستان و بلوچستان در پایان تاکید کرد: این پوشش اصیل نه تنها جلوه‌ای از هویت فرهنگی بلوچستان است، بلکه ظرفیت بالایی برای معرفی فرهنگ بومی در سطح ملی و بین‌المللی دارد.

وی افزود: استفاده از سوزن‌دوزی‌های بلوچی در طراحی لباس‌های مدرن می‌تواند هم میراث فرهنگی را حفظ کند و هم زمینه اشتغال و درآمدزایی برای مردم منطقه فراهم آورد. لباس بلوچی نه تنها یک لباس سنتی، بلکه یک ابزار زنده برای انتقال فرهنگ و هنر و تقویت اقتصاد محلی است.

رنگ‌ها، نقش‌ها و هویت؛ روایت زنده لباس زن بلوچ است

مدیر مؤسسه خاتم النبیین و استاد حوزه علمیه اهل سنت در گفت و گو با خبرنگار مهر گفت: در بلوچستان، سوزن و پارچه گویای تاریخی پرمعنا و فرهنگی عمیق است. لباس زن بلوچ نه تنها پوششی روزمره، بلکه یک بیانیه فرهنگی و هنری است؛ گویی هر قطعه از آن کتابی است که نخ و سوزن آن تحلیلگر قصه‌هایش است.

مولوی عبدالله ناروئی ادامه داد: از دور که به لباس زن بلوچ نگاه می‌کنیم، نخستین چیزی که جلب توجه می‌کند رنگ‌های زنده و متنوع آن است؛ اما هر چه نزدیک‌تر می‌شویم، با قصه‌هایی روبه‌رو می‌شویم که هر قطعه لباس روایتگر آن‌هاست.

وی افزود: پیراهن یا جامک، که گاهی تا مچ پا کشیده می‌شود، صرفاً ردا نیست؛ آستین‌های گشاد و پرچین آن یادآور بال‌های پرنده آماده پرواز است، نمادی از آرزوها، رهایی‌ها و وسعت روح زن بلوچ است. این گشادی لباس نه تنها تطابق با گرمی هوا دارد، بلکه بر حریم شخصی و وقار زن بلوچ تأکید می‌کند.

سوزن دوزی لباس زن بلوچ، زبان تصویری انتقال مفاهیم عمیق و گوناگون است

مدیر مؤسسه خاتم النبیین و استاد حوزه علمیه اهل سنت تصریح کرد: سوزن‌دوزی غالب بر لباس، عاشقانه‌ترین بخش آن است. این نقش‌ها تنها تزئین نیستند بلکه زبان تصویری انتقال مفاهیم عمیق‌اند؛ از گل‌های کوچک و پیچک‌هایی که گاهی شبیه به نقش‌های باستانی بلوچستان هستند تا ارتباط پیوسته لباس با طبیعت بکر این سرزمین.

وی ادامه داد: حتی رنگ‌ها معنا دارند؛ قرمز پرشور عشق و شجاعت را منتقل می‌کند، سبز آرامش و امید را، و سیاه زمینه‌ای است که اسرار شب را با ستارگان بیابان بازگو می‌کند.

مولوی ناروئی گفت: پتی، سرگرد یا چادر، به عنوان بخشی از حجاب، هویت و متانت زن بلوچ را نشان می‌دهد و احترام عمیق فرهنگی را بازتاب می‌دهد. لباس بلوچ نقشه هویت است؛ رنگ‌ها و مدل‌ها می‌توانند مختص یک فامیل، قبیله یا طایفه خاص باشند.

لباس بلوچی نشان دهنده سبک زندگی و خرد جمعی این جامعه است

وی افزود: جزئیات مانند سرآستین، نوع چادر یا دستمال‌های سنتی، کارت شناسایی بصری و نمادی از شرافت و هویت است.

حفظ و ارتقای لباس بلوچی، بیش از هر چیز، تضمینی برای تداوم هویت فرهنگی مردم بلوچستان است. این لباس نه تنها جلوه‌ای از زیبایی‌شناسی و هنر سنتی محسوب می‌شود، بلکه نشان‌دهنده سبک زندگی، اقتضائات اقلیمی و خرد جمعی جامعه بلوچی است.

گنجاندن لباس بلوچی در جریان‌های مدرن و فرهنگی می‌تواند هم کاربرد عملی و هم ارزش هنری آن را حفظ کند. در نهایت، هر تکه پارچه و هر دوخت روی این لباس‌ها، حامل داستان‌ها و تجربه‌های نسلی است که در حافظه جمعی جامعه بلوچی ثبت شده است و نگاه به آن، پلی است میان گذشته و آینده، که فرهنگی پویا و زنده را به تصویر می‌کشد.