تعداد گونه‌های جانوری شناسایی شده استان همدان تاکنون بیش از ۳۱۵ گونه بوده که این گونه‌های جانوری شامل چهار گونه دوزیست، ۴۵ گونه خزنده، بیش از ۱۹۰گونه پرنده، ۳۴گونه پستاندار و ۳۹ گونه ماهی هستند.

در این بین خزندگان نیز جزئی از این گونه‌ها جانوری در حال زیست در زیستگاه‌های جانوری بویژه مناطق حفاظت شده سطح استان بوده که این گونه‌های جانوری نیز به نوع خود از اهمیت ویژه‌ای برای طبیعت برخوردار هستند و باید برای حفظ این گونه‌ها نیز در طبیعت تلاش کرد و نگاه مردم را نسبت به خزندگان تغییر داد ضمن اینکه برخی از همین خزندگان بنا به گفته کارشناسان محیط زیست در خطر انقراض هستند.

چندی پیش اداره کل محیط زیست استان همدان کارگاه آموزشی تخصصی را برای سازمان‌های مردم نهاد و علاقمندان به طبیعت و نیز کارشناسان و فعالان محیط زیست در رابطه با آشنایی با خزندگان با همکاری جهاد دانشگاهی  واحد همدان برگزار کرد که این دوره‌های آموزشی تخصصی می‌تواند از نقش مؤثری در تغییر نگاه مردم به خزندگان و حفظ این گونه های جانوری در طبیعت برخوردار باشد.

برنامه‌ریزی عملیاتی برای جلوگیری از انقراض گونه‌های جانوری 

رئیس اداره نظارت بر امور حیات‌ وحش حفاظت محیط‌زیست استان همدان با بیان اینکه تاکنون در استان همدان نزدیک به ۵۰ گونه خزنده شناسایی شده که از جمله معروفترین این گونه‌ها می‌توان به خانواده آگاماها، اسکینگ‌ها، لاسرتاها اشاره کرد، گفت: بزرگترین خزنده، بزمجه بیابانی و کوچک‌ترین خزندگان گکو خانگی یا شهری بوده که در استان وجود دارد.

علیرضا محمدی در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: سه یا چهار زیستگاه جانوری در استان اعم از کوهستانی، دشتی، ماهوری و حتی نیمه بیابانی در قسمت شرقی و شمال استان را داریم که باعث شده که تنوع خوبی از خزندگان را در این زیستگاه‌ها داشته باشیم و تقریباً در تمام این زیستگاه‌ها خزندگان پراکندگی خوبی دارند.

وی با بیان اینکه ممکن است دو یا سه گونه خزنده را در یک زیستگاه و گونه‌های دیگر را در  سایر زیستگاه‌های سطح استان داشته باشیم، خاطرنشان کرد: «افعی راده» یکی از گونه‌های بومی استان بوده که جمعیت آن در زیستگاه‌های استان در خطر انقراض محلی قرار دارد و جمعیت آن به شدت کاهش داشته و نیاز به مدیریت خوب بوده که اگر افزایش جمعیت ندارند حداقل جمعیت آنها حفظ شود.

محمدی ادامه داد:  آگامای سروزغی یکی دیگر از گونه‌های خزندگان در استان همدان بوده که بیشتر در جنوب استان پراکندگی دارد و گفته می‌شود جمعیت آن در برخی از استان‌های همجوار از بین رفته و از گونه‌های آسیب‌پذیر و در خطر انقراض به شمار می‌رود که باید برای مراقبت و حفظ آن تلاش بیشتر کرد.

رئیس اداره نظارت بر امور حیات‌ وحش حفاظت محیط‌زیست استان همدان همچنین بیان کرد: لاکپشت مهمیز دار نیز گونه‌ای بوده  که جمعیت‌های آن آسیب‌پذیر درنظر گرفته شده و حفاظت از زیستگاه‌های این گونه ضروری است.

وی با بیان اینکه اداره کل حفاظت محیط زیست برای حفاظت از این جمعیت‌ها و احیای سایر جمعیت‌ها در نقاط دیگر استان تلاش دارد، گفت: برای جلوگیری از خطر انقراض این نوع از گونه‌های جانوری سعی بر آن شده تا با تهیه برنامه عملیاتی با برنامه‌ریزی لازم جمعیت این نوع از گونه‌های جانوری را مدیریت کرده و تحت مدیریت و حفاظت قرار دهیم.

محمدی در ادامه از برگزاری کارگاه آموزشی تخصصی دو روزه  اداره کل محیط زیست استان همدان با همکاری جهاددانشگاهی واحد همدان در رابطه با خزندگان خبر داد و تصریح کرد: این دوره آموزشی دو روزه با حضور یکی از اساتید برجسته خزنده شناسی ایران به نام کامران کمالی که نویسنده چند کتاب کلیدی و کاربردی در حوزه خزندگان است با شرکت کارشناسان محیط زیست ، نیروی اجرایی محیط زیست و در کنار آن سازمان‌های مردم نهاد و عکاسان حیات وحش و علاقمندان به طبیعت و محیط زیست برگزار شد.

وی با بیان اینکه روز نخست این کارگاه به مباحث تئوری و روش تشخیص و شناسایی گونه‌های خزندگان اختصاص داشت، اظهار کرد: در این کارگاه شرکت کنندگان با مباحث محیط زیست و خزندگان  آشنا شدند.

محمدی بیان کرد: این کارگاه به  شرکت کنندگان و بویژه پرسنل کارشناسان اجرایی  و مامورین محیط زیست  کمک می‌کند که وقتی در محیط طبیعی با گونه خزندگان بویژه مارها مواجه می‌شوند چه رفتاری داشته باشند که نه به فرد و نه به آن گونه خزنده آسیب وارد نشود و مجدد به زیستگاه خود بازگردانده شوند  ضمن اینکه پرسنل محیط زیست  با این کارگاه‌ها می‌توانتد بهتر آنگونه را شناسایی کرده و در محیط زیست برای گونه‌های خزندگانی که وجود دارد با توجه به پراکنش آن و برای حفظ جمعیت آن مدیریت لازم را داشته باشند.

وی یاد آور شد: روز دوم کارگاه نیز به صورت عملی برگزار شد که در این کارگاه عملی شرکت کنندگان  از موزه‌ حیات وحش دانشگاه آزاد اسلامی استان و باغ وحش غار علیصدر بازدید داشتند و  در باغ وحش  پرسنل محیط زیست با نحوه مقیدسازی خزندگان آشنا شدند.

محمدی خاطرنشان کرد: در محیط روستایی و شهری در جاهایی از جمله انبارها  گاهی ممکن است از گونه خزندگان  مشاهده شود که نیاز است کارشناسان اجرایی مراجعه و بتوانند خزنده را بدون هرگونه آسیب به فرد و خزنده به محیط زیست برگردانند که در این آشنایی با مقیدسازی آن گونه خزنده  ضروری است.
وی بیان کرد: خزندگان نیز مانند سایر گونه های جانوری نقش مهمی را در طبیعت ایفا می‌کنند، این جانوران با تغذیه از حشرات موجب کنترل جمعیت بسیاری از آنها می ‌شوند  که امروزه به عنوان آفات کشاورزی از آنها یاد می کنیم.

محمدی ضمن اشاره به ضرورت وجود خزندگان در اکوسیستم، تصریح کرد: هر موجودی بخشی از زنجیره غذایی است و اگر از زنجیره غذایی و طبیعی حذف شود اکوسیستم به هم می‌خورد. به طور مثال مارها جمعیت جوندگان را کنترل می‌کنند و حتی می‌توانند از شیوع برخی بیماری‌ها جلوگیری کنند.

نگاه مردم به خزندگان تغییر کند

عباس ایزدی، رئیس اداره آموزش  و مشارکت‌های مردمی اداره کل حفاظت محیط زیست استان همدان هم در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: تنوع زیستی گونه‌های جانوری استان همدان در همه قسمت‌ها از جمله پرنده، خزنده و دوزیست دارای وضعیت مناسبی بوده، به‌طوری‌که تاکنون ۵۰ گونه خزندگان در زیستگاه‌های محیط زیست استان شناسایی شده است.

وی با بیان اینکه باید نگاه مردم به خزندگان تغییر کند، افزود: اصلی‌ترین راهکار تغییر نگاه مردم به خزندگان آشنایی مردم با خزندگان بوده و هرچه مردم  با تنوع زیستی و با گونه‌های مختلف از جمله خزندگان که در استان وجود دارد آشنا شوند شناخت آنان نسبت به خزندگان  بیشتر شده و باور آنان به  حفظ و مراقبت از گونه‌های مختلف خزندگان مانند سایر گونه‌های جانوری نیز بیشتر می‌شود.

ایزدی با بیان اینکه مطالعه ، جستجو و بازدید از زیستگاه‌هایی جانوری  که برای آنان  مقدور باشد می‌تواند  قدم  موثری برای تغییر نگاه مردم به خزندگان  به شمار برود، ادامه داد: برای نسل دانش آموز و نسل خردسال اگر بتوانیم بحث تنوع زیستی هر استان و کشور را در مباحث مرتبط با خزندگان در کتاب‌های درسی و فعالیت‌های فوق برنامه‌  و  کارهای آموزشی قرار دهیم از نقش مؤثری در تغییر نگاه مردم از همان کودکی نسبت به خزندگان برخوردار خواهد بود.

وی با بیان اینکه نوع نگاه مردم شاید در رابطه با برخی از خزندگان مثبت باشد و  مشکلی نداشته باشند و حتی آن را برای طبیعت مؤثر و مفید بدانند، تصربح کرد: اما در رابطه با برخی از گونه‌ خزندگان از جمله مار و  مارمولک‌ها  ممکن است  برخی مردم  در نگاه نخست آن را چندش آور بدانند و معقتد هستند که این گونه از خزندگان چه اهمیتی برای طبیعت می‌توانند داشته باشند؟ حال آنکه برخی از همین گونه‌ خزندگان در حال انقراض هستند و همه این گونه از خزندگان جایگاه آن  برای طبیعت بسیار مهم  و مفید بوده و از خلقت آن هدفی وجود داشته است.

رئیس اداره آموزش و مشارکت‌های مردمی اداره کل حفاظت محیط زیست استان همدان با اشاره به برگزاری کارگاه آموزشی تخصصی دو روزه روزهای گذشته در ۲۳ و ۲۴ مهر با همکاری مرکز جهاد دانشگاهی استان برای شرکت‌کنندگان علاقمند به طبیعت و نیز سازمان‌های مردم نهاد و کارشناسان حوزه محیط زیست، کارشناسان طبیعی و محیط‌بانان و مأموران اجرایی محیط زیست، تصریح کرد: در این کارگاه تخصصی فراگیران با روش‌های شناسایی و بیومتری و نمونه‌گیری از خزندگان آشنا شدند .

ایزدی هدف برگزاری این دوره را آشنایی شرکت کنندگان با بحث شناسایی خزندگان استان و نمونه برداری ژنتیکی و بیومیتری و نحوه ثبت خزندگان و مسائل مرتبط با این حوزه دانست و یاد آور شد: بحث آنالیز و مورفولوژی خزنده ها ،همچنین بررسی تنوع زیستی گونه‌ای خزندگان ، تنوع گونه‌ای و روش‌های نمونه برداری و بیومتری خزندگان  استان از جمله مواردی بود که در این کارگاه تخصصی مورد بحث قرار گرفت.

ایزدی اضافه کرد:علاوه بر آن شرکت کنندگان در این دوره  بازید علمی  و تخصصی نیز از موزه تاریخ طبیعی دانشگاه آزاد اسلامی استان و مرکز باغ وحش غار علیصدر داشتند  که در باغ وحش با نمونه‌های زنده خزندگان از نزدیک آشنا شدند و آن مباحثی که به صورت تئوری در طول دوره فراگرفته بودند از نزدیک به صورت عملی هم بازدید کردند.

وی با بیان اینکه هر ساله برگزاری چنین کارگاه‌هایی را  در زمینه پرندگان ،خزندگان ،حیات وحش برای علاقمندان بسته به اعتبارات و امکانات برگزار می‌کنیم، تصریح کرد: برگزاری این دوره‌ها علاوه بر آشنایی با خزندگان و سایر جانوران طبیعت در حفاظت و حراست از محیط زیست نیز از نقش مؤثری برخودار است.

ایزدی گفت: تلاش داریم با تداوم برگزاری چنین کارگاه‌های آموزشی بری همکاران محیط زیست ،فعالان محیط زیست، طبقات مختلف مردم مرتبط با محیط زیست و حتی مردم جوامع محلی حاشیه مناطق تحت مدیریت محیط  زیست،این اقشار را تحت پوشش این آموزش‌ها و شناخت آنان از جانوران محیط زیست اعم از خزنده ،پرنده، حیات وحش قرار دهیم.

به گزارش ایسنا، خزندگان یکی از قدیمی‌ترین و جالب‌ترین گروه‌های جانوری هستند که نقش مهمی در تعادل اکوسیستم‌های طبیعی ایفا می‌کنند. مطالعه زندگی خزندگان نه‌تنها به درک بهتر تنوع زیستی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند در حفاظت از محیط زیست و گونه‌های در حال انقراض نیز نقش مؤثری داشته باشد که نباید از آن غافل شد.

انتهای پیام