حجت‌الاسلام حیدرعلی راشکی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، درباره چالش ریزگردها در منطقه سیستان بیان کرد: منطقه سیستان سال‌هاست که به دلیل تغییر اقلیم دچار مشکلات جدی شده است.

امام جمعه شهرستان زهک ادامه داد: پیش‌تر بادهای ۱۲۰ روزه از پدیده‌های طبیعی و شناخته‌شده‌ی منطقه بودند و دریاچه هامون به‌عنوان بزرگ‌ترین دریاچه آب شیرین کشور، رطوبت و حیات را در منطقه حفظ می‌کرد؛ اما خشکسالی‌های پیاپی از سال ۱۳۷۵ تاکنون موجب خشک‌شدن کامل هامون و افزایش شدید ریزگردها شده است.

وی با بیان اینکه در سال‌های اخیر تقریباً هیچ آبی از رودخانه هیرمند وارد دریاچه نشده، افزود: در گذشته، بارندگی‌های پراکنده و جریان آب هیرمند گاهی از شدت ریزگردها می‌کاست، اما امسال دریاچه کاملاً خشک شده و به همین دلیل گرد و غبار مردم را دچار مشکل کرد.

حجت الاسلام راشکی گفت: متأسفانه باد ۱۲۰ روزه دیگر محدود به تابستان نیست؛ اکنون گاهی در سال بیش از ۲۸۰ روز باد داریم. طبق آمار، در سه‌ماهه نخست امسال تنها ۱۲ روز هوای پاک داشتیم و بقیه روزها با آلودگی شدید همراه بوده است.

وی با اشاره به تعطیلی مکرر مدارس منطقه در اثر طوفان‌های گرد و خاک افزود: این پدیده هم زندگی روزمره مردم را مختل کرده و هم به مشاغل منطقه ضربه زده است. در چنین شرایطی نیاز به اقدامات علمی و عملی فوری وجود دارد. ما از شرکت‌های دانش‌بنیان دعوت می‌کنیم تا با انجام مطالعات میدانی، راهکارهای مؤثر برای کنترل این بحران ارائه دهند.

امام جمعه زهک یکی از مؤثرترین راه‌حل‌ها را توسعه فضای سبز عنوان کرد و اظهار داشت: با مردم منطقه مشورت کردیم و به این نتیجه رسیدیم که ایجاد پوشش گیاهی بهترین راه کاهش گرد و غبار است. در مناطقی که هنوز چاه‌ها آب دارند، باید اجازه داده شود مردم به‌صورت داوطلبانه زمین‌ها را آباد کنند.

وی تصریح کرد: بسیاری از زمین‌ها در اختیار منابع طبیعی است و نه خود این سازمان برای آبادسازی اقدامی می‌کند و نه اجازه می‌دهد مردم وارد عمل شوند. پیشنهاد ما این است که منابع طبیعی با هماهنگی جهاد کشاورزی زمین‌ها را به مردم بومی واگذار کند؛ البته نه به‌صورت مالکیت کامل، بلکه با شرط آبادانی. در اسلام نیز چنین اصلی وجود دارد که زمین موات اگر آباد شود، بهره‌بردار آن حق انتفاع دارد.

حجت الاسلام راشکی درباره گونه‌های مقاوم به خشکی نیز توضیح داد: در مناطقی که آب کافی وجود ندارد، گیاه «کاپاریس» که تحقیقات خوبی روی آن انجام شده، می‌تواند نقش مهمی در مهار ریزگردها داشته باشد. این گیاه پس از دو بار آبیاری اولیه تا ۳۰ سال نیاز به آب ندارد، خاصیت دارویی دارد و حتی از میوه‌اش می‌توان در ترشیجات استفاده کرد. اگر این گیاه با کمک شرکت‌های دانش‌بنیان در وسعت زیاد کشت شود، هم موجب اشتغال‌زایی می‌شود و هم جلوی فرسایش خاک و تولید گرد و غبار را می‌گیرد.

وی با انتقاد از کم‌توجهی نهادهای اجرایی افزود: حقیقت آن است که اهتمام لازم از سوی نهادهای تصمیم‌گیر برای حل ریشه‌ای مشکل دیده نمی‌شود. برخی پیشنهادها مانند استفاده از مواد نفتی برای تثبیت خاک که مطرح می‌شود، هرچند ممکن است موقتاً گرد و خاک را کاهش دهد، اما از نظر زیست‌محیطی خطرناک است و مانع رشد گیاهان می‌شود. بهترین راه، توسعه فضای سبز با نگاه علمی است.

امام جمعه زهک در پایان خاطرنشان کرد: در مناطق جنوبی استان، نخل‌های خرما و گونه‌های بومی متعددی وجود دارد که می‌توان با همکاری جهاد کشاورزی به شمال استان منتقل و کشت کرد. همچنین در بیابان‌ها گونه‌هایی مانند گز و اکالیپتوس قابل استفاده‌اند. اگر نگاه جدی و هم‌افزایی میان دستگاه‌ها شکل بگیرد، می‌توان امیدوار بود که سیستان دوباره از زیر غبار بیرون بیاید.