وی جادوگری بود که قصه‌ها را از دل صفحات کتاب بیرون می‌کشید و به تصویر می‌کشاند. فیلم‌های او بیش از آنکه یک اثر سینمایی باشند، یک «خوانش بصری» قدرتمند از ادبیات بودند. او با تسلط کم‌نظیرش بر این حوزه، نشان داد که سینما می‌تواند وفادارترین یار و همراه ادبیات در جهان تصویر باشد.

درگذشت ناصر تقوایی تنها از دست دادن یک فیلمساز نیست، بلکه فقدان یک ادیب سینماگر است. او جهان‌بینی سینماییِ منحصربه‌فردی به جا گذاشت که همچون چراغی، راه را برای فیلمسازانی که می‌خواهند ریشه در خاک غنی ادبیات این مرز و بوم داشته باشند، روشن و هموار می‌کند.

در همین زمینه جواد علیزاده، نویسنده، کارگردان و تهیه‌کننده سرشناس مشهد در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: آثار تقوایی، کلاس فیلمنامه نویسی و کارگردانی است. فیلمنامه‌نویسی و کارگردانی، دو ویژگی برجسته سینمای او بود. عنصر فیلمنامه، به‌ دلیل اشراف تقوایی به داستان نویسی و پیش زمینه ادبیات داستانی و تکنیک‌های داستان نویسی وی، باعث حرفه‌ای و تکنیکی شدن فیلمنامه‌هایش می‌شد.

علیزاده افزود: فیلم «ناخدا خورشید» تقوایی اقتباسی از «داشتن و نداشتن» همینگوی است و هاوارد هاکس فیلمساز شهیر هالیوودی هم اقتباسی از این رمان با بازی همفری بوگارت و لورن باکال دارد. هنگامی که این دو فیلم را مقایسه کنیم می‌بینیم که روح و تم اصلی این رمان در «ناخدا خورشید» بهتر لمس می‌شود. زمانی این امر مشخص می‌شود که هم رمان را خوانده و هم هر دو فیلم را دیده باشیم.

وی ادامه داد: شخصیت اصلی رمان همینگوی یک دست ندارد و همفری بوگارت راضی نمی‌شود که بدون دست در این فیلم بازی کند، اما تقوایی با داریوش ارجمند که اولین کار سینمایی‌اش هم بود، تمرین‌های بسیاری کرد تا این نقش به بهترین شکل ممکن، ماندگار شود. متاسفانه ما خیلی از سرمایه‌های سینمای ایران نظیر تقوایی، مهرجویی و کیارستمی را از دست دادیم. باید از وجود بزرگان زنده سینمای ایران به بهترین وجه ممکن استفاده کنیم.

این کارگردان پیشکسوت سینما با بیان اینکه بعضی از فیلم‌های این هنرمند فقید، کلاس فیلمنامه‌نویسی و کارگردانی است، اضافه کرد: زمانی که من دانشجوی سینما بودم ایشان فیلم «ای ایران» را در ماسوله می‌ساخت و دستیار ایشان برای من تعریف می‌کرد که غلامحسین نقشینه در یک صحنه به طور اتفاقی عصا را در دست راستش می‌گیرد که تقوایی اشاره می‌کند، آن را در دست چپت بگیر؛ نقشینه از این کار تقوایی متعجب می‌شود، اما وقتی قاب را بررسی می‌کند، متوجه می‌شود به لحاظ کمپوزیسیون تصویری، دقیقا حق با تقوایی بوده است.

علیزاده با اشاره به اینکه ایشان به دلیل دقت و وسواسی که داشت، زمان فیلمبرداری آثارش طولانی می‌شد، بیان کرد: به همین دلیل هر تهیه کننده‌ای نمی‌توانست با ایشان کار کند. اما با وجود این ویژگی، باز هم سریال «دایی جان ناپلئون» و سینمایی «ناخدا خورشید» از بهترین اقتباس‌های ماندگار تاریخ سینما و تلویزیون ایران هستند.

وی با اشاره به خاطراتی از این فیلمساز برجسته، افزود: تقوایی عادت‌های خاصی در فیلمسازی داشت. مثلا وقتی می‌خواست یک پلان بگیرد، می‌آمد و چایی می‌خورد و وقتی عوامل می‌گفتند چرا کار را شروع نمی‌کنیم، می‌گفت: حسش نیست! سر ظهر پلانش را می‌گرفت ولی آن پلانی که می‌گرفت، سینمای خالص بود چون از حسش جوشیده بود.

انتهای پیام