به گزارش خبرگزاری مهر، نخستین همایش علمی‌فرهنگی «حقوق و شاهنامه» با هدف بررسی ظرفیت‌های حقوقی در شاهنامه فردوسی، با حضور استادان حقوق، وکلای برجسته، و پژوهشگران ادبیات کلاسیک در خانه هنرمندان ایران با حضور پرشمار وکلا و قضات از استان های گوناگون برگزار شد. این رویداد به دبیری محمد رسولی، شاهنامه‌شناس مطرح کشور و وکیل پایه یک دادگستری، و با همکاری مؤسسه مطالعاتی و فرهنگی بزرگمهر حکیم، بستری برای گفت‌وگوی میان دانش حقوق و میراث ادبی ایران فراهم آورد.

بازخوانی حقوق عمومی در ایران باستان

در افتتاحیه همایش، دکتر محمد رسولی با تأکید بر جایگاه حقوق در شاهنامه، اظهار داشت: «برخلاف تصور رایج که حقوق عمومی را پدیده‌ای مدرن و برگرفته از انقلاب فرانسه می‌داند، شواهدی از وجود ساختارهای حقوقی منسجم در ایران پیش از اسلام وجود دارد که در شاهنامه فردوسی بازتاب یافته‌اند.»

وی شاهنامه را نه‌تنها اثری ادبی، بلکه سندی تاریخی برای شناخت نظام‌های حقوقی ایران باستان دانست و بر لزوم توجه دانشگاه‌های حقوق به منابع ادبی تأکید کرد.

شاهنامه؛ الگویی برای استقلال قضایی

در ادامه، مجتبی باری، وکیل دادگستری و مدرس دانشگاه، با اشاره به اهمیت استقلال قضایی در نظام‌های حقوقی، گفت: «شاهنامه فردوسی الگویی برجسته برای تعریف نهاد قضایی مستقل است؛ نهادی که ضامن حقوق ملت و عدالت اجتماعی است.»

او با تحلیل شخصیت‌های داور و قاضی در شاهنامه، بر ضرورت بازخوانی این اثر در آموزش حقوق تأکید کرد.

نظام حقوقی ساسانیان؛ از وکالت تا شهادت زنان

استاد کاکا افشار، نویسنده کتاب «ماتیکان هزار دادستان»، در سخنرانی خود به بررسی نظام حقوقی دوران ساسانیان پرداخت و گفت: «در متون حقوقی آن دوره، نهاد وکالت جایگاه مشخصی داشته و شهادت زنان نیز پذیرفته بوده است؛ این نشان از پیشرفت و غنای حقوقی ایران پیش از اسلام دارد.»

وی شاهنامه را حلقه اتصال میان سنت‌های حقوقی ایران و مفاهیم عدالت‌محور دانست.

فردوسی؛ فراتر از شاعر، مدافع فرهنگ و قانون

در بخش پایانی همایش، دکتر شهرام طاهی، عضو پیشکسوت کانون وکلای دادگستری مرکز، با نگاهی فرهنگی‌حقوقی به شاهنامه، فردوسی را «نخستین وکیل مدافع زبان و فرهنگ ایرانیان» خواند و افزود: «پیام‌های انسانی شاهنامه فراتر از مرزها و زمان‌هاست؛ این اثر، حافظ خرد، عدالت و هویت ایرانی است.»

مقالات تخصصی و محورهای پژوهشی

در بخش‌های تخصصی همایش، پژوهشگران و وکلای دادگستری با ارائه مقالات علمی به موضوعاتی چون «حقوق اساسی ملت در شاهنامه»، «نهاد داوری و میانجی‌گری»، «مجازات و کیفر در متون حماسی»، و «بازتاب عدالت در شخصیت‌های شاهنامه» پرداختند.

این مقالات نشان دادند که شاهنامه نه‌تنها منبع الهام فرهنگی، بلکه بستری جدی برای تحلیل مفاهیم حقوقی و بازخوانی ساختارهای عدالت‌محور در تاریخ ایران است.

هم‌افزایی میان استان‌ها

همایش «حقوق و شاهنامه» با مشارکت چهار استان کشور—چهارمحال و بختیاری، تهران، البرز و مرکزی—برگزار شد.

- چهارمحال و بختیاری مسئولیت هماهنگی محتوایی و پژوهشی را برعهده داشت.

- تهران میزبان اصلی همایش بود و بستر برگزاری نشست‌های تخصصی را فراهم کرد.

- البرز در طراحی محورهای حقوق جزا و داوری نقش‌آفرینی کرد.

- استان مرکزی نیز در تولید محتوای آموزشی و ترویجی مشارکت داشت.

همایش «حقوق و شاهنامه» نشان داد که ادبیات کلاسیک ایران، به‌ویژه شاهنامه فردوسی، ظرفیت‌های گسترده‌ای برای بازخوانی مفاهیم حقوقی دارد. این همایش گامی مؤثر در جهت پیوند میان ادبیات و حقوق، و بستری برای ارتقای نظام حقوقی و فرهنگی کشور بود.