آیا مسیرهای دوچرخهسواری میتوانند جایگزین بزرگراهها شوند؟
اقتصاد ایران: درحالی که در برخی از شهرهای بزرگ جهان، دوچرخهها در حال جایگزینی با بزرگراهها و حمل و نقل خودرویی هستند، سیاستهای مدیریت شهری تهران در دهه گذشته عمدتا معطوف به پروژههای بزرگراهسازی بوده است. اما آیا امکان استفاده از تجارب موفق جهانی در زمینه ترویج استفاده از دوچرخه، در کلانشهر تهران وجود ندارد؟
مسیرهای دوچرخهسواری پایتخت اصلاح میشود
رئیس کمیته گردشگری شورای اسلامی شهر تهران گفت: «بعضی از مسیرهای دوچرخهسواری که از پیش طراحی شده بود، نمیتوانست پاسخگوی امنیت دوچرخهسواران باشد یا شیب مسیرها به درستی طراحی و اجرا نشده بود. درنهایت قرار شد که برخی خطوط اصلاح و برخی دیگر بهطور مجدد طراحی شود.»
سیداحمد علوی درخصوص اجرا و اصلاح مسیرهای دوچرخهسواری در پایتخت اظهار کرد: «این مسیرها در سطح شهر، از گذشته مورد مطالعه بوده؛ اما در دوره پنجم پیگیری بیشتری برای آن صورت گرفته است و دوره ششم نیز آسیبشناسی در مورد خطوط اجراشده، انجام شد.»
وی با بیان اینکه در اعتبارات چند سال گذشته، برای اصلاح و اجرای خطوط دوچرخهسواری، ردیف بودجه پیشبینی شد، خاطرنشان کرد: «مقرر شد مطالعات مورد نیاز در رابطه با این خطوط انجام شود.»
رئیس کمیته گردشگری شورای اسلامی شهر تهران افزود: «در حال حاضر این طرح در برخی مناطق که امکان اجرا وجود داشته، اجرا شده؛ اما در برخی مناطق بهدلایل فنی و برخورد با تقاطعها و خطرآفرینی برای دوچرخهسواران، طرح در حال اصلاح است.»
علوی در رابطه با اجرای مسیر سرزندگی در پایتخت نیز گفت: «مسیرهای دوچرخهسواری موجود کاربری تردد شهری داشت؛ اما مسیر سرزندگی بهعنوان فضایی برای تفریح و ورزش پیشبینی شده که مورد استقبال شهروندان نیز قرار گرفته است. به هر شکل هر دو مسیر وجود دارد و در حال توسعه است.»
پیشنهاد مسیر دوچرخهسواری در معابر منتهی به مترو
چندی پیش، رئیس کمیسیون محیطزیست شورای اسلامی شهر تهران نیز با تاکید بر مدیریت مصرف سوخت پیشنهاد داد که مسیرهای ویژه دوچرخهسواری در معابر منتهی به ایستگاههای مترو پایتخت ایجاد شود.
مهدی پیرهادی دراینباره گفت: «بسیاری از شهروندان بهدلیل مسافت طولانی از خانه تا ایستگاه مترو بهطور معمول تمایلی به پیادهروی یا استفاده از وسایل حملونقل پاک نشان نمیدهند؛ درحالی که اگر زیرساخت مناسب برای استفاده از دوچرخه در مسیرهای متروی پایتخت فراهم باشد، بهطور قطع در مسیر مترو از این وسیله استقبال خواهند کرد.»
وی تاکید کرد: «تردد شهروندان با دوچرخه و دیگر وسایل حملونقل پاک میتواند نقش مهمی در کاهش مصرف سوخت و آلودگی هوای تهران داشته باشد. بههمین واسطه ایجاد مسیرهای دوچرخهسواری در مسیرهای منتهی به مترو تهران میتواند در این زمینه بسیار موثر باشد.»
این عضو شورای شهر تهران افزایش مصرف سوختهای فسیلی بهدلیل ضعف در توسعه حملونقل ریلی و خودروهای برقی را یکی از عمدهچالشهای اصلی مدیریت انرژی در کشور عنوان کرد. لازم بهذکر است که اکنون بسیاری از ایستگاههای مترو تهران به مسیرهای دوچرخهسواری متصل بوده یا در نزدیکی آنها مسیرهایی مناسب برای دوچرخهسواران وجود دارد. مسیرهای دوچرخهسواری میدان ونک تا مترو حقانی، پارک لاله تا مترو میدان انقلاب، خیابان ۱۷ شهریور تا مترو میدان امام حسین (ع)، بوستان جوانمردان تا مترو چیتگر و بلوار کشاورز تا مترو تئاتر شهر، از جمله مسیرهای دوچرخهسواری متصل به مترو در پایتخت است.
کارشناسان ترافیک معتقدند ترکیب مسیرهای دوچرخهسواری در کنار متروی تهران، بهعنوان یک روش حملونقل ترکیبی شامل دوچرخه و مترو بهکاهش ترافیک و آلودگی هوا کمک میکند. البته با همه اقدامات انجامشده هنوز در بسیاری از ایستگاههای مترو پایتخت، امکان ورود دوچرخه وجود ندارد که باید زیرساختهای لازم برای این امر نیز ایجاد شود.
توسعه طرح دوچرخههای اجارهای در لندن تا سال ۲۰۳۲
در همین زمینه شهردار لندن از تمدید قرارداد بانک سانتاندر برای حمایت مالی از توسعه طرح دوچرخههای اجارهای در لندن تا سال ۲۰۳۲ خبر داد و گفت: «خبر عالی اینکه سانتاندر حمایت مالی خود را از برنامهای که سفرهای دوچرخهای را در لندن ترویج میکند، تمدید کرده است.» ۶ میلیون سفر درونشهری با دوچرخه در سال جاری، محبوبیت روزافزون این طرح را نشان میدهد و اینکه، بخشی جداییناپذیر از آینده سبز و سالم لندن است.
سانتاندر و سازمان حملونقل لندن (TfL) از سال ۲۰۱۵ با هم همکاری میکنند تا سفر فعال در لندن را از طریق دوچرخه سانتاندر برای همه قابل دسترس نگه دارند. طرح کرایه دوچرخه در لندن همچنان رو بهرشد است و تاکنون ۶.۱میلیون نفر در سال ۲۰۲۵ از این طرح استفاده کردهاند که نسبت به همین زمان در سال گذشته ۳ درصد افزایش داشته است.
این تمدید، آغاز یک سرمایهگذاری چندمیلیون پوندی در این طرح است که شاهد بهبود ناوگان، زیرساختهای خیابانی و اپلیکیشن جدید و بهبودیافته Santander Cycles خواهد بود و اجاره دوچرخه را برای مشتریان سریعتر و آسانتر میکند.
طرح رفت و آمد با دوچرخه در لندن از سال ۲۰۱۵ آغاز شد و ۲ سال بعد بهدلیل استقبال از این طرح، سفرهای درونشهری با دوچرخه ۱.۵ برابر شد. امروز لندن با سرمایهگذاری ۱۰ ساله شهری روی شبکه تردد با دوچرخه مشهور شده؛ بهطوری که توانست خود را به آمستردام و کپنهاگ، پایتخت دوچرخه در جهان نزدیک کند و برخی به آن لقب «آمستردام ۲» را بدهند.
در این میان اما سهم استفاده از دوچرخه در شبکه حملونقل شهری تهران بر اساس تحقیقات مرکز مطالعات و برنامهریزی شهر تهران با عنوان «تحلیل مقایسهای شاخصهای ترافیکی تهران و چند کلانشهر جهان»، تقریبا صفر است و در مقابل، سهم استفاده از خودرو شخصی در شبکه حملونقلی شهری بالای ۵۰ درصد است. این درحالی است که بر اساس این مطالعه سهم لندنیها از رفت و آمد با دوچرخه بیش از ۳ درصد است و خودروها حدود ۳۹ درصد از حملونقل سفرهای درونشهری را بهخود اختصاص میدهند.