به گزارش سلامت نیوز به نقل از همشهری، این روزها «چالش حذف قند» در شبکه‌های اجتماعی و خانواده‌ها و گروه دوستان خیلی طرفدار پیدا کرده؛ خیلی‌ها به امید لاغری یا حفظ سلامت، نه ‌تنها شکر و شیرینی، بلکه میوه و خرما را هم کنار می‌گذارند و سراغ قندهای مصنوعی می‌روند. اما متخصصان می‌گویند حذف کامل قندها می‌تواند به اندازه زیاده‌روی در مصرف شیرینی‌ها خطرناک باشد. مسئله اصلی، شناخت تفاوت قندهای مضر و قندهای ضروری است؛ چیزی که اغلب شرکت‌کنندگان در چالش‌های حذف قند از آن بی‌خبرند.

قندهای مصنوعی هم عوارض دارند

شیرین‌کننده‌های مصنوعی مثل آسپارتام، ساخارین، سوکرالوز، استویا و ... بدون کالری یا کم‌کالری هستند و اغلب به عنوان جایگزینی سالم برای قند در نظر گرفته می‌شوند. با این حال، یافته‌های جدید نشان می‌دهد که برخی از شیرین‌کننده‌ها ممکن است به مرور زمان اثرات منفی بر سلامت مغز داشته باشند. نتایج این تحقیقات ثابت کرده افرادی که شیرین‌کننده‌های مصنوعی بیشتری مصرف می‌کنند، با افزایش سن، روند زوال تفکر و حافظه سریع‌تری خواهند داشت. حتی اگر مصرف‌شان در حد متوسط باشد.

این اتفاق در افراد مبتلا به دیابت بیشتر رخ می‌دهد. چون این افراد بیشتر احتمال دارد از شیرین‌کننده‌های مصنوعی به عنوان جایگزین قند استفاده کنند. موضوع این است که این قندها با اینکه کالری پایینی دارند، اما شیرینی بعضی از آنها ۳۰۰ برابر قندهای طبیعی است و همین منجر به افزایش اشتها می‌شود و باعث می‌شود خیلی‌ها بیشتر بخورند. مساله‌ای که می‌تواند چاقی و مشکلاتِ ناشی از چاقی را در پی داشته باشد.

علاوه بر کاهش سلامت مغز و چاقی، این قندها عوارض دیگری هم دارند. دکتر مریم مظاهریون، دکترای تخصصی تغذیه و رژیم‌درمانی و عضو انجمن علمی تغذیه ایران می‌گوید: «قندهای مصنوعی یا شیرین‌کننده‌های مصنوعی به صورت مصنوعی تولید می‌شوند و برخلاف قندهای طبیعی، کالری بسیار کمی دارند اما کم‌کالری بودن این قندها به معنی بی‌ضرر بودن‌شان نیست.»

مظاهریون توضیح بیشتری می‌دهد: «مطالعات جدید نشان داده قندی مثل آسپارتام که تا سال‌های قبل به وفور در انواع نوشابه‌ها و شیرینی‌های رژیمی و محصولات رژیمی استفاده می‌شد، می‌تواند باعث بروز بعضی سرطان‌ها شود. همچنین نتایج بعضی از مطالعات نشان می‌دهد افرادی که به مقدار زیاد از آسپارتام استفاده می‌کنند، خطر ابتلا به سکته مغزی در آنها بیشتر از سایر افراد است. علاوه بر اینها، با توجه به این که این قندها کالری ندارند، می‌توانند اشتها را تحریک کنند و باعث شوند غذای بیشتری مصرف کنیم و همین منجر به افزایش وزن و چاقی و ... می‌شود.»

تحقیقات نشان داده که حتی قند استویا که پایه گیاهی دارد و حاوی مزایای متعددی است و خیلی هم در جهان طرفدار دارد، ممکن است مضراتی داشته باشد که حالت تهوع، سردرد، نفخ، افت فشار خون و اختلال در ترشح هورمون‌ها بخشی از آن است. مطالعات و مشاهدات نشان داده که قند آسپارتام نیز این عوارض را در بسیاری از افراد داشته است.

حذف کامل قندها غلط است

برخی کارشناسان می‌گویند آسپارتام باید روزانه تا ۴۰ میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن مصرف شود. و ساخارین و سوکرالوز هم ۵ میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن. دلیلش هم این است که هرچند بیشتر مطالعات نشان داده‌اند که مصرف متعادل این قندها ایمن است، اما برخی تحقیقات نگرانی‌هایی را مطرح کرده‌اند. مثلا درباره سوکرالوز برخی پژوهش‌ها نشان داده‌اند که ممکن است بر روده تأثیر بگذارد و مقاومت به انسولین را هم در طولانی‌مدت افزایش دهد. دکتر مظاهریون هم می‌گوید: «قندهای مصنوعی مثل آسپارتام و بقیه قندها باید در حد متعادل مصرف شوند و به دلایلی که گفته شد، نباید مصرف بی‌رویه داشته باشیم.»

این متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی درباره حذف کامل قند از رژیم غذایی می‌گوید: «حذف همه انواع قندها از برنامه غذایی روزانه کار غلطی است. چون مثلا میوه‌ها سرشار از قند فروکتوز هستند و باید روزانه مصرف شوند. بنابراین ما نمی‌توانیم همه قندها را از رژیم خود حذف کنیم. اما می‌توانیم قند و شکر سفید یا همان گلوکز، و محصولاتی که در آنها از شکر استفاده شده مثل بیسکوییت‌ها، کیک‌ها، کلوچه‌ها و ... را به طور کامل از رژیم خود حذف کنیم. چون حذف آنها نه تنها ضرری برای سلامت ندارد، بلکه کلی هم فایده دارد. اما حذف کامل میوه‌ها، توت خشک، خرما و انجیر خشک توصیه نمی‌شود. البته در مورد میوه و توت خشک و خرما و سایر مواد غذایی حاوی قند طبیعی هم توصیه این است که در حد متعادل مصرف شوند. به خصوص در افراد دیابتی.»

قبل از خرید، برچسب‌ را بخوانید

ما دو نوع قند داریم؛ طبیعی و مصنوعی. قند طبیعی شامل قند و شکر سفید است که گلوکز نام دارد، قند موجود در میوه‌ها فروکتوز نامیده می‌شود و به قند موجود در شیر لاکتوز گفته می‌شود. قندهای طبیعی همان طور که از اسمش پیدا است، به صورت طبیعی در انواع میوه‌ها، سبزیجات و شیر وجود دارد و جزئی از ذات این مواد غذایی هست. قندهای مصنوعی هم تولید دست انسان هستند که در محصولات رژیمی استفاده می‌شوند و انواع زیادی دارند؛ مثل ساخارین، سوکرالوز، آسپارتام و ... .

عضو انجمن علمی تغذیه ایران در پاسخ به این سوال که هنگام خرید، از کجا بدانیم مواد غذایی حاوی چه نوع قند و چه میزان قند هستند، می‌گوید: «یکی از راه‌های انتخاب درست و آگاهانه مواد غذایی، خواندن جدول ارزش غذاییِ درج‌شده روی بسته‌بندی‌های مواد غذایی است. البته روی خیلی از محصولات نوشته شده: شیرینی رژیمی، عسل رژیمی و ... . درحالی‌که ما اصلا عسل رژیمی نداریم. مواد غذایی شیرینی که روی آنها نوشته شده "رژیمی"، حاوی شیرین‌کننده رژیمی یا قندهای مصنوعی هستند که فقط کالری ندارند اما روغن و چربی که دارند. بنابراین نباید دچار این اشتباه شویم که چون محصول رژیمی است، پس هر چقدر که بخواهیم، می‌توانیم بخوریم.»