به گزارش خبرگزاری اقتصاد ایران ، با بازگشت تحریم‌های سازمان ملل احتمالا فشارهای اقتصادی افزایش خواهد یافت؛ اما سوال این است که با فعال‌سازی مکانیزم ماشه چه سرنوشتی در انتظار صنعت و بازار خودرو است و چگونه بازگشت تحریم‌های بین‌المللی می‌تواند از مجاری اقتصاد کلان و زنجیره‌های تامین صنعتی عبور کرده و بر قیمت، تیراژ تولید و سبد محصولات موجود در بازار خودرو ایران تاثیر بگذارد؟ آیا با فعال‌سازی مکانیسم ماشه، این احتمال وجود دارد که خودروسازان چینی بازار ایران را ترک کنند؟

بررسی‌ها نشان می‌دهد مکانیزم ماشه، هرچند مستقیما صنعت‌خودرو را هدف قرار نمی‌دهد، اما فعال‌سازی آن تهدیدی وجودی برای شریان‌های حیاتی صنعت‌خودرو محسوب می‌شود.

بر اساس آمار، تولید خودرو در دور اول تحریم‌ها در سال ۱۳۹۱ به ۷۷۳ هزار دستگاه و در سال ۱۳۹۲ به ۶۹۸ هزار دستگاه کاهش پیدا کرد. اما این تیراژ در سال ۱۳۹۶ و پس از پایان تحریم‌ها، به یک‌میلیون و ۶۰۰ هزار دستگاه افزایش یافت. درواقع با این تیراژ تولید، ایران با دو پله صعود رتبه شانزدهم تولید جهانی را به‌خود اختصاص داد. اما افت تولید از یک سال بعد و تعلیق دوباره برجام دوباره آغاز شد و بازار خودرو کشور با تلاطم و افزایش شدید قیمت‌ها همراه شد؛ به‌طوری که در سال ۱۳۹۷ تیراژ تولید ۷۰۰ هزار دستگاه کاهش یافت و به ۹۰۰ هزار دستگاه رسید.

در سال ۱۳۹۸ تیراژ باز هم روند کاهشی پیدا کرد و به ۷۵۶ هزار دستگاه رسید و حتی تا سه سال بعد از آن نیز تیراژ به یک‌میلیون دستگاه نرسید.اما تنها از سال ۱۴۰۱ به‌بعد بود که خودروسازان پس از تحمل یک دوره پرفشار و پرپیچ‌وخم، موفق به‌عبور از مرز یک‌میلیون دستگاه شدند. اما حالا و در آستانه فعال‌سازی مکانیسم ماشه، شاهد رسیدن بهای دلار به‌بالای ۱۰۰ هزار تومان در بازار آزاد هستیم؛ وضعیتی که بازار خودرو را نیز با تمام مقاومتی که از خود نشان داد، بالاخره متاثر کرد و قیمت انواع خودرو در بازار نیز تا حدی رو به‌افزایش است. البته برخی اعتقاد دارند این وضعیت ناشی از جو روانی مربوط به قوت گرفتن فعال‌سازی مکانیسم ماشه است و در آینده فروکش خواهد کرد.

محدودیت‌های مالی و بانکی، محدودیت‌های کشتیرانی و لجستیک و ممنوعیت انتقال فناوری، از جمله محدودیت‌هایی هستند که با فعال‌سازی مکانیسم ماشه منجر به‌ممنوعیت ارائه خدمات مالی و بیمه‌ای بین‌المللی و ایجاد محدودیت در نقل‌وانتقال پول، بحران در فرآیند واردات قطعات منفصله به‌خطوط مونتاژ و ممنوعیت فروش فناوری‌ها می‌شوند؛ محدودیت‌هایی که درنهایت توانایی خودروسازان و قطعه‌سازان را برای پرداخت هزینه‌های واردات قطعات، مواداولیه و ماشین‌آلات از بین برده و روند همکاری با شرکای تجاری را بسیار پرهزینه و پرریسک خواهد کرد.

اما کارشناسان تاثیر فعال‌سازی مکانیزم ماشه بر بازار خودرو را از طریق سه مجرای ارز، زنجیره‌تامین و انتظارات تورمی می‌دانند و به‌گفته آن‌ها این کانال با بازگشت تحریم‌ها به‌هم‌پیوسته عمل خواهد کرد.این درحالی است که باید گفت زنجیره‌تامین پاشنه‌آشیل صنعت خودروسازی ایران است. در واقع از آن‌جا که بیش از ۷۰ درصد قطعات مورد استفاده در خودروهای مونتاژی با برند چینی از خارج کشور تامین می‌شود.بنابراین، این جریان طی دهه‌های گذشته نشان داد که ساختار این صنعت با وابستگی شدید به خارج شکل گرفته است.

براساس آمار طی سال‌های اخیر، سالانه بین ۸۰۰ میلیون تا ۱.۳ میلیارددلار ارز صرفا برای واردات قطعات خودرو و عمدتا برای مدل‌های چینی، تخصیص یافته است؛ بنابراین بازگشت هم‌زمان تحریم‌های بانکی، بیمه‌ای و لجستیکی سازمان ملل، ممکن است این شریان حیاتی را تهدید کند.

همچنین این بحران در بخش مونتاژ قطعات منفصله، تاثیرات اقتصادی را به‌همراه خواهد داشت و می‌تواند بسیاری از کارخانه‌های مونتاژ خودرو در کشور (که هم‌اکنون از قطب‌های اصلی اشتغال در برخی استان‌ها محسوب می‌شوند) را با کاهش قابل توجه تولید و درنهایت بیکاری گسترده روبه‌رو کند.

ریزش قیمت خودروهای داخلی‌

خودروهای داخلی روز گذشته افت بهای ۳ تا ۴۵ میلیون‌تومان را تجربه کردند. جایی که سورن پلاس با موتور XU۷P (دریچه‌سیمی) (۱۴۰۴) با ۴۵ میلیون‌تومان کاهش ۹۰۰ میلیون‌تومان، پژو ۲۰۷ موتور TU۳ (۸۵گانه) (۱۴۰۴) با ۴۴ میلیون‌تومان کاهش ۸۶۶ میلیون‌تومان، شاهین اتومات پلاس (۱۴۰۴) با ۴۰ میلیون‌تومان کاهش یک‌میلیارد و ۴۸۰ میلیون‌تومان، دنا پلاس توربو ۶ دنده (با رینگ) (۱۴۰۴) با ۳۲ میلیون‌تومان کاهش یک‌میلیارد و ۱۵۸ میلیون‌تومان، ری‌را (۱۴۰۴) با ۳۰ میلیون‌تومان کاهش یک‌میلیارد و ۷۷۰ میلیون‌تومان، پژو ۲۰۷ اتومات (۱۴۰۴) با ۲۵ میلیون‌‎تومان کاهش یک‌میلیارد و ۲۳۰ میلیون‌تومان و تارا ۶ دنده V۱ پلاس (۱۴۰۴) با ۱۳ میلیون‌تومان کاهش یک‌میلیارد و ۸۱ میلیون‌تومان قیمت‌گذاری شدند.

همچنین در میان خودروهای مونتاژی شاهد رشد بهای ۱۵ تا ۵۰ میلیون‌تومانی بودیم. جایی که اکستریم VX (۱۴۰۴) با ۵۰ میلیون‌تومان افزایش ۵ ‌میلیارد و ۷۵۰ میلیون‌تومان، هایما S۸ (۱۴۰۴) با ۴۰ میلیون‌تومان افزایش ۲ ‌میلیارد و ۳۹۰ میلیون‌تومان، دیگنیتی پرستیژ (۱۴۰۴) با ۳۰ میلیون‌تومان افزایش ۲ ‌میلیارد و ۸۰۰ میلیون‌تومان، فونیکس تیگو ۷ پرو هیبرید (۱۴۰۴) با ۳۰ میلیون‌تومان افزایش ۲ ‌میلیارد و ۹۸۰ میلیون‌تومان، فیدلیتی پرستیژ ۷ نفره (۱۴۰۴) با ۲۰ میلیون‌تومان افزایش ۳ ‌میلیارد و ۴۷۰ میلیون‌تومان و ام‌وی‌ام X۲۲ PRO دنده‌ای (۱۴۰۳) با ۱۵ میلیون‌تومان افزایش یک‌میلیارد و ۲۷۰ میلیون‌تومان خرید و فروش شدند.

از طرفی در گروه خودروهای وارداتی شاهد رشد بهای ۵۰ میلیون‌تومانی بودیم. جایی که ارزش تویوتا کرولا کراس هیبرید ۲۰۰۰ سی‌سی (۲۰۲۴) با ۵۰ میلیون‌تومان افزایش به ۴ ‌میلیارد و ۴۰۰ میلیون‌تومان، آئودی Q۵ e-tron (۲۰۲۴) با ۵۰ میلیون‌تومان افزایش به ۵ میلیارد و ۴۵۰ میلیون‌تومان، فولکس تی‌راک ۱۵۰۰ سی‌سی توربو (۲۰۲۴) با ۵۰ میلیون‌تومان افزایش به ۴ میلیارد و ۲۵۰ میلیون‌تومان و ونوسیا V Online DD-i (۲۰۲۴) با ۵۰ میلیون‌تومان افزایش به ۲ میلیارد و ۶۵۰ میلیون‌تومان رسید.