به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، در بخش گزارش دیدار روسای جمهور ترکیه و آمریکا در کاخ سفید، به این اشاره شد که بسیاری از تحلیلگران سیاسی آنکارا و استانبول، درباره چند موضوع انتقاد کرده‌اند: اول این که اردوغان و تیم او با مقامات آمریکایی از جمله روبیو و تام باراک مماشات کرده و به اظهارات تند آنان پاسخ نداده‌اند.

دوم این که اردوغان در دیدار در کاخ سفید، به موضوع نسل کشی مردم غزه به دست رژیم صهیونیستی، اشاره نکرده است. انتقاد سوم نیز این است که سفیر آمریکا در ترکیه، چند ساعت قبل از این دیدار گفته بود: «ترامپ به من گفت: اردوغان چه لازم دارد؟ مشروعیت و مقبولیت؟ بسیار خب. بیایید نیاز او را برآورده کنیم».

روزنامه‌های مخالف اردوغان به این اشاره کردند که هر رهبر و سیاستمداری، مشروعیت خود را از مردم کشورش کسب می‌کند و آنکارا نباید در برابر این اظهارات، سکوت می‌کرد.

در این بخش، به ذکر مواردی می‌پردازیم که ارتباط مستقیمی با دیدگاه تحلیلگران ترکیه با چانه زنی‌های ترامپ دارد. به ویژه در پرونده‌ای که ترامپ، در جریان دیدار با اردوغان، مکرراً از اردوغان خواست، از خرید نفت و گاز از روسیه خودداری کند.

این یک اهرم فشار جدی است و از دید تحلیلگران، این یک شرط سنگین است و نوع تصمیم اردوغان درباره چنین شرطی، تکلیف بسیاری از توافقات را روشن خواهد کرد. 

ترکیه سومین واردکننده بزرگ نفت از روسیه است و تقریباً نیمی از گاز طبیعی مورد نیاز ترکیه از روسیه تأمین می‌شود. چنین چیزی به معنی وابستگی کامل ترکیه به روسیه است. اما در چنین شرایطی، ترامپ ادعا می‌کند که ادامه واردات انرژی از روسیه به معنای توانمندسازی مسکو در جنگ علیه اوکراین است. در نتیجه ما شاهد نوعی از درهم تنیدگی منافع متصاد ترکیه – آمریکا و روسیه هستیم.

از سویی ترامپ، اردوغان را ترغیب می کند تا با خاتمه دادن به خرید نفت و گاز روسیه، جنگنده اف 35 و اف 16 بخرد و در دیگر سو، دست زدن به چنین ریسک بزرگی، تمام معادلات انرژی و اقتصاد ترکیه را دچار اختلال می کند.

همه چیز در هاله‌ای از ابهام

تیم اردوغان، قبل از آن که پای رئیس جمهور ترکیه به کاخ سفید برسد، به رسانه‌ها خبر داد که قرار است در حوزه‌های مهمی همچون خرید جنگنده‌های اف 16 و همچنین اف 35 از آمریکا، وضعیت سوریه و شبه نظامیان کُرد قسد، لغو تحریم‌های نظامی آمریکا علیه ترکیه و موضوعات مرتبط با غزه، مذاکراتی گسترده صورت بگیرد.

اما تا اینجای کار، به جرات می‌توان گفت: همه این موارد در هاله‌ای از ابهام باقی مانده است. این در حالی است که در ظاهر امر، ترامپ در اقدامی کم سابقه، به رئیس جمهور یک کشور مهمان در کاخ سفید ناهار داده، بخش مهمی از محوطه امنیتی کاخ را به اقامت او اختصاص داده و بارها در حضور خبرنگاران در اتاق بیضی، او را یک رهبر مهم و شایان احترام قلمداد کرده است. اما باطن امر و صورت دیپلماتیک و واقعی دیدار دیروز را باید در این جملات کوتاه گزارش یتکین ریپورت دید که به صورت سوال و جواب، به این اشاره می‌کند که اردوغان از ترامپ چه خواسته و چه پاسخی گرفته است:

واکنش ترامپ به درخواست لغو تحریم‌های نظامی آمریکا علیه ترکیه: ممکن است. احتمال دارد. بسته به پیشرفت مذاکرات است.
پاسخ ترامپ به درخواست اردوغان برای فروش اف 35 و اف 16 به ترکیه: ما نیز انتظارات خاصی از ترکیه داریم.
پاسخ ترامپ به سوال خبرنگاران در مورد زمانبندی دقیق: اگر امروز دیدار خوبی داشته باشیم و همه چیز به خوبی پیش برود، شاید به زودی. 

دو انتظار مهم ترامپ از اردوغان: 1.خاتمه یافتن خرید نفت و گاز از روسیه. 2. حمایت اردوغان از تاسیس مدرسه دینی مسیحیان به درخواست اسقف کلیسای ارتدکس.

جملات آشکار ترامپ در مورد اردوغان و ترکیه:
1.از میزبانی او در کاخ سفید خوشحالم. او رهبر محترمی است.
2.او به درخواست تلفنی من، فوراً کشیش برونسون را آزاد کرد و او را به خانه فرستاد.
3.حتی در آن 4 سالی که در یک انتخابات تقلبی، مرا از کاخ سفید تبعید کردند، من و اردوغان دوست هم باقی ماندیم.
4.همه پیروزی سوریه به اردوغان تعلق دارد. او معمار این تغییر بود.
5.ترکیه چیزهای خوبی تولید می‌کند. دوست داریم مبادلات تجاری بیشتری داشته باشیم. 

جملات بالا نشان دهنده این است که ترامپ، در ظاهر امر، اردوغان را بسیار تحسین کرده اما در باطن هیچ وعده روشنی نداده است. 

تفاوت دیدگاه تحلیلگران ترکیه و آمریکا

ریچ اوتزن مشاور ژئوپلیتیک در شورای آتلانتیک بر این باور است که این دیدار تا حدودی نمادین بوده است. اما در عین حال، حاکی از نوعی تغییر لحن است و فضا را برای گام‌های رو به جلو باز کرده است.

یکی دیگر از نویسندگان این مجموعه به نام یوگنیا گابر بر این باور است که مهمترین موضوع در دیدار اردوغان و ترامپ، فروش جنگنده‌های اف 35 به ترکیه بوده و تا زمانی که مساله سامانه موشکی اس 400 روسی در ترکیه به طور کامل حل نشود، راه برای بازگشت ترکیه به لیست خریداران این جنگنده نسل پنجم هموار نخواهد شد و توافق نهایی، منوط به این است که ترکیه در مورد روابط خود با روسیه تجدیدنظر کند.

در همین حال، گریدی ویلسون از مسئولین برنامه ترکیه در شورای آتلانتیک می‌گوید: «در این دیدار، بیشتر ترامپ صحبت کرد. اما ترامپ با اشتیاق فراوان به رهبر ترکیه احترام ‌گذاشت و نشان داد که نفوذ منطقه‌ای رو به افزایش ترکیه را به رسمیت می‌شناسد. بخش عمده‌ای از این جلسه در مورد پرستیژ، سیگنال‌ها و به رسمیت شناختن نقش رو به رشد ترکیه بود».

واشنگتن پست هم درباره تصمیم نهایی در مورد فروش جنگنده‌های آمریکایی به ترکیه، این جمله مبهم ترامپ را نقل کرده است: «ترکیه به چیزهای خاصی نیاز دارد. ما هم توقعاتی از ترکیه داریم و قرار است به نتیجه برسیم».

جف میسون از خبرگزاری رویترز هم درباره دستاورد دیدار چنین نوشته است: «ترامپ معتقد است که ترکیه با درخواست او برای توقف خرید نفت روسیه موافقت خواهد کرد. در این صورت ممکن است تحریم‌های ایالات متحده علیه آنکارا لغو شود و بتواند جت‌های پیشرفته F-35 آمریکایی را خریداری کند».

در حالی که تحلیلگران غربی، دیدار اردوغان – ترامپ را غالباً نمادین می‌دانند و رسانه‌های نزدیک به حزب حاکم ترکیه نیز این دیدار را به عنوان یک نقطه عطف تاریخی توصیف می‌کنند، گروه دیگری از تحلیلگران ترکیه نیز دیدگاه انتقادی دارند.

روشن چاکر می‌پرسد: «تا چه حد می‌توان با مشروعیت اعطا شده توسط ترامپ پیش رفت؟ مشروعیت یک دولت نه از ترامپ، بلکه از مردم ناشی می‌شود».

مهمت افه آلتای نیز می‌گوید: «ترامپ برای انرژی ترکیه شرط و شروط می‌گذارد اما درباره لغو تحریم نظامی، تنها به لفاظی و سخنان مبهم بسنده می‌کند».

صنم گورور یوجل نیز می‌گوید: «لابی یونان در کنگره آمریکا قدرتمند است و می‌تواند مانع از فروش اف 35 به ترکیه شود. در نتیجه اردوغان ناچار است درخواست کلیسای ارتدکس برای تاسیس مدرسه رهبانیت را بپذیرد».

این تحلیل های انتقادی در شرایطی مطرح شده که دوغو پرینچک رهبر حزب کمونیستی حزب وطن ترکیه، توافق ترکیه و آمریکا در زمینه واردات گاز مایع را نوعی باج دادن به آمریکا قلمداد کرده و معتقد است که در این شرایط، ترکیه باید دو اقدام مهم انجام دهد: اول این که تام باراک را به خاطر ادعای مشروعیت بخشی به اردوغان به عنوان عنصر نامطلوب معرفی و او را اخراج کند. دوم این که برای حل مساله غزه، به همکاری دیپلماتیک با کشورهای منطقه ادامه دهد و کاری به آمریکا نداشته باشد.

پرینچک در حالی خواهان اخراج تام باراک سفیر آمریکا در ترکیه شده که برخی از جراید نزدیک به حزب حاکم ترکیه مدعی شده بودند که نصب بج یا نشانه فلزی هواپیمای جنگنده روی یقه کت دونالد ترامپ در دیدارش با اردوغان، توصیه ای از طرف باراک  بوده و ترامپ با این رفتار نشان داده که فروش جنگنده اف 35 به ترکیه، شدنی است. اما واقعیت این است که اگر اردوغان چنین دستاورد مهمی به دست آورده بود و موضوع تحویل گرفتن اف 35 قطعی شده بود، حتماً به بر روی آن مانور تبلیغاتی می داد.

افشای تاکتیک تجاری ترامپ

فهمی کورو یکی از تحلیلگران مشهور ترکیه است که روزگاری همراه با برادرش ناجی کورو از مهمترین دیپلمات‌ها و تحلیلگران تیم اردوغان بودند. اما حالا هر دو آنها از یاران نزدیک عبدالله گل و از منتقدین جدی اردوغان هستند.

کورو، خط و نشان ترامپ برای معادلات انرژی ترکیه و منع خرید نفت وگاز از روسیه را صرفاً یکی از دو ستون مهم دیپلماسی او می‌داند و در ادامه می‌گوید: «ترامپ برای معامله و داد و ستد، صاحب سبک منحصر به فردی است. او مجموعه‌ای از رفقای پیر آشنا به تجارت را دور خود به عنوان سفیر جمع کرده و آنها را همراه با برخی از اعضای خانواده خودش، برای معامله به کشورها می‌فرستد. همین چند وقت پیش بود که دامادش کوشنر را به کشورهای عربی خلیج فارس فرستاد تا با عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی، معامله کند و او دست پر بازگشت. سپس پسرش را به استانبول فرستاد و او هم دست پر بازگشت. در واقع معامله و توافق اصلی در همان جلسه خانوادگی است و نه در نشست کاخ سفید! به همین راحتی ترامپ 3 هزار میلیارد دلار تعهد از این کشورها گرفت».

نامق‌تان سفیر سابق ترکیه در آمریکا نیز می‌گوید: «در ظاهر امر، فقط از توافق هسته‌ای و نظامی حرف می‌زنند. اما برخی از منابع می‌گویند که مجوزهایی برای فعالیت معدنی آمریکا در ترکیه صادر شده و این نیز امتیازی است که اردوغان به ترامپ داده است. درست در شرایطی که نتانیاهو و ترامپ از اشغال کامل حرف می‌زنند، اردوغان از نشستن در صندلی افتخار در کنار ترامپ بسیار خوشحال است. این در حالی است که در آن نشست مرتبط با غزه، اردوغان در بین کشورهای مسلمان پاکستان، امارات، مصرف عربستان، اردن و اندونزی، تنها رئیس جمهور یک کشور عضو ناتو بود و قاعدتاً باید آنجا می‌نشست. نباید چنین چیزی را به معنی جایگاه ویژه ارزیابی کنیم! حالا ترکیه در واشنگتن، یک مشتری دائمی است و نه یک متحد استراتژیک». 

در پایان لازم است به این نکته نیز اشاره شود که از دید اغلب تحلیلگران ترکیه، امضای توافق نامه همکاری در حوزه انرژی هسته‌ای غیرنظامی بین ترکیه و آمریکا، ابعاد دقیق و روشنی ندارد و نمی‌تواند در تقویت ترکیه در مسیر هسته‌ای شدن، نقش محسوسی داشته باشد.
انتهای پیام/