امروزه تلماتیک و زیرساخت‌های ارتباطی همچون Vehicle Communication System )VCS) به مولفه‌های اصلی در پلت‌فرم‌های خودروهای هوشمند تبدیل شده‌اند و نقشی اساسی در به‌روزرسانی‌های نرم‌افزاری OTA، مدیریت داده‌ها، خدمات تعمیر و نگهداری، امنیت سایبری و تجربه کاربری ایفا می‌کنند. تحولات ژئوپولیتیکی و روابط اقتصادی در عصر رقابت جهانی باعث شده ایالات‌متحده بر سر مسائل امنیت ملی و حفظ زنجیره تامین مطمئن، قوانینی وضع کند که ورود و استفاده از فناوری‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری تلماتیک دارای منشأ چینی و روسی را در خودروهای متصل فروخته‌شده در بازار آمریکا ممنوع می‌سازد.

سیستم ارتباطی خودرو برای آینده

تلماتیک (Telematics) ترکیبی از دو واژه «تله‌کامونیکاسیون» به‌معنای ارتباطات از راه دور و «اینفورماتیک» به‌معنای داده‌ورزی است که برای نخستین‌بار در دهه ۱۹۷۰ مطرح شد و رفته‌رفته به‌عنوان بستر یکپارچه ارتباطات و مدیریت داده‌ در خودروها توسعه یافت.
امروزه تلماتیک در صنعت‌خودرو شاخه‌ای از فناوری‌های هوشمند است که امکان ارسال، دریافت و ذخیره اطلاعات از طریق شبکه‌های بی‌سیم را برای کنترل، تعویض و هدایت وسایل نقلیه فراهم می‌کند.

از جمله کاربردهای تلماتیک می‌توان به سامانه ناوبری ماهواره‌ای، ردیابی خودرو، خدمات اضطراری (eCall/ERA GLONASS)، به‌روزرسانی نرم‌افزاری، پایش سلامت خودرو، مدیریت ناوگان و حتی بیمه مبتنی بر رفتار راننده اشاره کرد. سامانه ارتباطی خودرو یا VCS (Vehicle Communication System) نیز نوعی شبکه رایانه‌ای است که از طریق ماژول‌های ارتباطی (مانند بلوتوث، وای‌فای، 4G/5G، DSRC) ارتباط دوطرفه بین خودرو و محیط بیرونی (زیرساخت‌ها، سایر خودروها، سرورها و ...) را امکان‌پذیر می‌سازد.

این سامانه‌ها، فناوری محوری در پیاده‌سازی ارتباطات خودرو-به-همه‌چیز (V2X)، به‌روزرسانی OTA و خدمات متصل به اینترنت هستند که در نسل جدید خودروها به‌ویژه خودروهای الکتریکی و هوشمند عمق نفوذ بالایی دارند.

قوانین جدید ایالات‌متحده برای ممنوعیت نرم‌افزار و سخت‌افزار

در ژانویه ۲۰۲۵ وزارت بازرگانی آمریکا از طریق دفاتر امنیت صنعت و فناوری (BIS) و کمیسیون فدرال ارتباطات (FCC)، مقررات جدیدی را برای زنجیره‌تامین خودروهای متصل تصویب و اجرایی کرد که هدف آن حذف نفوذ فناوری‌های چینی و روسی از خودروهای متصل آمریکا به بهانه تهدیدات امنیت ملی است. از سال ۲۰۲۷ میلادی، استفاده از هرگونه «نرم‌افزار پوشش داده‌شده (Covered Software) » متعلق به شرکت‌ها یا تامین‌کنندگان تحت کنترل یا مالکیت چین و روسیه در خودروهای متصل عرضه‌شده در ایالات‌متحده ممنوع می‌شود.

این ممنوعیت قابلیت تعمیم به نرم‌افزارهای مدیریتی اصلی کنترل ارتباط، پلت‌فرم‌های OTA، سیستم‌های ردیابی و حتی بخش‌هایی از زیرساخت‌های امنیتی خودرو دارد. از مدل سال ۲۰۳۰، هیچ سخت‌افزار مرتبط با VCS ـ از جمله ماژول‌های سلولی، بلوتوث، وای‌فای و سایر اجزای اصلی که بالاتر از بسامد ۴۵۰ مگاهرتز فعالیت می‌کنند ـ مجاز به‌ورود، فروش و استفاده در ایالات‌متحده نخواهد بود؛ درصورتی که توسط شرکت‌های چینی یا روسی توسعه داده شده و تولید یا عرضه شده باشد.

برای قطعاتی که فاقد مدل سال هستند، این ممنوعیت از اول ژانویه ۲۰۲۹ اجرا می‌شود. خودروسازان و واردکنندگان موظف‌ هستند با ارسال اظهارنامه انطباق (Declaration of Conformity) پیش از عرضه هر مدل یا قطعه مرتبط، تعهد دهند که خودرو یا ماژول مورد نظر منطبق با مقررات و عاری از کد یا قطعه چینی/روسی است.

نگهداری سوابق تامین‌کنندگان به مدت ۱۰ سال و به‌روزرسانی سالانه اظهارنامه، دیگر الزامات کلیدی این قانون است. در دوره گذار، واردات برخی قطعات VCS برای تعمیر، نمایشگاهی، تست، مسابقات خارج جاده‌ای یا صادرات مجدد مشمول برخی مجوزها و استثناها شده است.

همچنین تعمیر و گارانتی خودروهای ساخته‌شده پیش از ۲۰۳۰ توسط قطعات مشمول مشروط به ثبت مجوز ویژه همچنان امکان‌پذیر است. کمیسیون FCC هرگونه استفاده از آزمایشگاه‌ها، مراکز صدور گواهی و نهادهای ارزیاب مربوط به کشورهای مخالف (از جمله چین و روسیه) را برای تجهیزات ارتباطی خودرو در آمریکا ممنوع اعلام کرده است.

پیامدهای کلان قوانین جدید بر صنعت جهانی خودرو

اجرای ممنوعیت نرم‌افزار و سخت‌افزار تلماتیک با منشأ چینی و روسی، عملا خودروسازان جهانی را ملزم به بازنگری اساسی در راهبردهای تامین قطعه و انتخاب همکاران تجاری جایگزین می‌کند.
بسیاری از قطعات تلماتیک و ماژول‌های اصلی سامانه ارتباطی، به‌دلیل مزیت‌های اقتصادی و فناوری، تا امروز توسط شرکت‌های سرشناس چینی و در مقیاس کمتر روسیه تامین می‌شدند.

از سال ۲۰۲۷ (در نرم‌افزار) و ۲۰۳۰ (در سخت‌افزار)، الزام به‌حذف فناوری‌های فوق، خودروسازان آمریکایی و حتی شرکت‌های چندملیتی با سهم بازار در آمریکا را به سوی تامین‌کنندگان اروپایی، ژاپنی، کره‌ای و حتی شرکت‌های نوپای آمریکایی سوق خواهد داد. این دگرگونی می‌تواند به ایجاد کمبود عرضه موقت، افزایش هزینه‌های تحقیق و توسعه، گران‌ترشدن ماژول‌های تلماتیک و حتی اختلال‌های لحظه‌ای در فرآیند تولید و خدمات رسانی در سراسر جهان بینجامد.

کشورهای خارج از حوزه مقررات آمریکا که بخش عمده‌ای از خودروهای مورد استفاده در آن‌ها وارداتی به‌شمار می‌روند یا تحت لیسانس پلت‌فرم‌های جهانی ساخته می‌شوند نیز در معرض تحولات زنجیره‌تامین و سرویس‌دهی قرار می‌گیرند.