به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، با گذشت 20 روز از توافقات واشنگتن، یادداشت تفاهم دوجانبه میان پاشینیان و ترامپ که به صورت مشخص به پروژه «چهارراه صلح» می‌پردازد، هنوز منتشر نشده است. این در حالی است که متن این سند می‌توانست به بسیاری از سؤالات مطرح شده پس از توافقات واشنگتن پاسخ دهد، اما متن آن در دسترس نیست.

روز گذشته، در جریان نشست سفرا در شهر قاپان، واهان کوستانیان، معاون وزیر امور خارجه ارمنستان، کارهای انجام شده در راستای اجرای یادداشت‌های تفاهم امضا شده با آمریکا را ارائه کرد. این تنها جمله‌ای است که در بیانیه وزارت خارجه ارمنستان در مورد این سند به چشم می‌خورد.

تحلیلگر ارمنی: این یک واگذاری حاکمیت دوفاکتو است

هاکوب بادالیان، تحلیلگر سیاسی، معتقد است که ممکن است در این سند جزئیاتی وجود داشته باشد که بتواند فضای تبلیغاتی ایجاد شده توسط مقامات را خدشه‌دار کند، و یا اینکه این سند صرفاً «سندی از نیات خیر» است. او گزینه اول را محتمل‌تر می‌داند.

وی خاطرنشان کرد: «در آنجا ممکن است توضیح داده شده باشد که به عنوان مثال، مسیر بدون مانع برای آذربایجان، که ما در بیانیه سه‌جانبه می‌خوانیم، به چه معناست. در حالی که به عنوان مثال، در مورد ارمنستان چنین عبارتی را در بیانیه نمی‌خوانیم. اگرچه اشاره می‌کنند که همه چیز متقابل است، اما این سؤال پیش می‌آید که اگر متقابل است، چرا در بیانیه، تکرار عبارات با همان تقابل وجود ندارد؟»

بادالیان ذکر حاکمیت و تمامیت ارضی را در این زمینه بی‌مورد می‌داند: «صرف اینکه در کل این داستان و در کل فرآیند ارمنستان و آذربایجان، بحثی ویژه در مورد مسیرهای ارمنستان و یک بخش بسیار مشخص از خاک جمهوری ارمنستان شکل گرفته، یک فرآیند حل و فصل طی شده و یک راه‌حل ویژه پیدا شده است، این خود به خود یک واگذاری حاکمیت دوفاکتو، نه دِیوره (قانونی)، بلکه دوفاکتو  است. زیرا یک سؤال بسیار ساده پیش می‌آید: چرا همین بحث‌ها و رژیم در مورد آذربایجان و مسیرهای آذربایجان وجود ندارد، اما در مورد مسیرهای ارمنستان وجود دارد؟»

بر اساس بیانیه سه‌جانبه پاشینیان-ترامپ-علی‌اف، ارمنستان با آمریکا و طرف‌های ثالثی که به صورت متقابل توافق شده‌اند، برای تعیین چارچوب اجرای «مسیر ترامپ» (TRIPP) همکاری خواهد کرد. این تحلیلگر سیاسی می‌پرسد، «چرا؟ بر اساس کدام قانون ایالات متحده آمریکا یا کدام قانون جمهوری ارمنستان، مشارکت طرف ثالث مورد توافق قرار خواهد گرفت؟»

نقشه‌نگار ارمنی: باید مسیر مشابهی از داخل آذربایجان برای ارمنستان باز شود

روبن گالچیان، نقشه‌نگار، ریسکی در یادداشت تفاهم ترامپ-پاشینیان در مورد «چهارراه صلح» تصور نمی‌کند: «علی‌اف باید حق آن مسیر را به ما بدهد. اگر ندهد، ما هم که این مسیر را داده‌ایم، دوباره آن را خواهیم بست و جاده را مسدود خواهیم کرد.»

او نقشه رفع انسداد منطقه‌ای را بر اساس پروژه «چهارراه صلح» که پیش از این توسط پاشینیان نخست‌وزیر ارمنستان ارائه شده بود، با 6 رنگ مختلف رنگ‌آمیزی کرده و می‌گوید چیز جدید دیگری نمی‌تواند وجود داشته باشد، زیرا این‌ها خطوط راه‌آهن موجود هستند.

وی خاطرنشان کرد: «مسیر مِغری باید باز شود و به همان شکل و با همان تفاهم، مسیر ارمنستان نیز باید در داخل آذربایجان باز شود.»

گالچیان که از توافقات واشنگتن استقبال می‌کند، با این حال یک ملاحظه دارد: «اگر مسیر آذربایجان به آذربایجان (یعنی از طریق مغری به نخجوان) ذکر شده، پس چرا مسیر ارمنستان به ارمنستان از طریق خاک نخجوان وجود ندارد؟»

این نقشه‌نگار نقشه راه‌آهن و مسیرهای خودرویی ارمنستان و آذربایجان در دهه 90 را نشان می‌دهد که در آن، دو جاده خودرویی نیز از طریق سیونیک، آذربایجان و نخجوان را به هم متصل می‌کنند. مشخص نیست که آیا در مذاکرات واشنگتن به این مسیرها اشاره‌ای شده است یا خیر.

تردیدها درباره از سرگیری روند تعیین مرزها

گالچیان معتقد است که رفع انسداد در صورت پایبندی باکو به توافقات، ظرف 1.5 تا 2 سال امکان‌پذیر است. به گفته او، اولین شرط در میان این توافقات، خروج نیروهای آذربایجان از سرزمین‌های تحت حاکمیت ارمنستان است.

نخست‌وزیر ارمنستان چند روز پیش اعلام کرده بود: «ما هم سرزمین‌های آذربایجانی تحت کنترل خود داریم.»

این نقشه‌نگار در پاسخ می‌گوید: «بله، تنها 3 کیلومترمربع در مقابل 240 کیلومترمربعی که آذربایجان اشغال کرده است.»

فرآیند تعیین مرزهای ارمنستان و آذربایجان دقیقاً در همین مناطق در استان تاووش متوقف شده بود. در ابتدای سال جاری، طرفین توافق کردند که تعیین مرز را از تاووش ادامه دهند. توافق جدید بر سر مسیر سیونیک آیا آدرس تعیین مرز را تغییر خواهد داد؟ نقشه‌نگار، گالچیان، اطمینان دارد که بدون تعیین مرز در منطقه «مسیر ترامپ»، کار تعیین مرز کلی به پیش نخواهد رفت.

انتهای پیام/