خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها-کوروش دیباج: فرونشست زمین در سال‌های اخیر به یکی از جدی ترین مخاطرات زیست‌محیطی و شهری ایران بدل شده است؛ پدیده‌ای خاموش اما ویرانگر که در سکوت، شریان‌های حیاتی و میراث چند هزار ساله کشور را تهدید می‌کند. اصفهان، به‌عنوان شهری که نام آن با معماری صفوی، پل‌های تاریخی، مساجد باشکوه و میدان نقش‌جهان گره خورده است، اکنون در خط مقدم این بحران قرار دارد. کارشناسان هشدار می‌دهند که اگر روند کنونی ادامه یابد، بناهایی چون مسجد جامع، پل خواجو و ده‌ها اثر تاریخی دیگر ممکن است با آسیب‌های جبران‌ناپذیر روبه‌رو شوند؛ آثاری که نه فقط میراث اصفهانیان، بلکه بخشی از حافظه تمدنی ایرانیان و جهان به‌شمار می‌روند.

از سوی دیگر، ریشه‌های این پدیده پیچیده تنها در زمین‌شناسی خلاصه نمی‌شود؛ کمبود آب، برداشت بی‌رویه از سفره‌های زیرزمینی، بحران زاینده‌رود و نبود مدیریت واحد، همه دست‌به‌دست هم داده‌اند تا فرونشست به تهدیدی ملی تبدیل شود.

در چنین شرایطی، نقش قانون‌گذاری و تصمیم‌گیری‌های کلان بیش از پیش اهمیت پیدا می‌کند. مجلس شورای اسلامی به‌عنوان نهاد قانون‌گذار کشور باید چارچوبی مشخص برای مدیریت فرونشست تدوین کند و از سوی دیگر، نمایندگان مردم موظفند با پیگیری‌های میدانی و نظارت جدی، مانع از تخریب میراث ملی شوند.

در همین راستا، به سراغ حامد یزدیان، نماینده مردم اصفهان و ورزنه در مجلس شورای اسلامی رفتیم تا در یک گفتگوی تفصیلی، دیدگاه‌ها و اقدامات او درباره بحران فرونشست و تهدید آن برای آثار تاریخی اصفهان را جویا شویم.

یکی از نگرانی‌های اصلی مردم اصفهان، فرونشست زمین و تهدیدی است که برای آثار تاریخی و هویتی این شهر به‌وجود آورده است. شما به‌عنوان نماینده مجلس چه اقداماتی را در این زمینه پیگیری کرده‌اید؟

مسئله فرونشست در اصفهان امروز به یک دغدغه جدی تبدیل شده و در این زمینه دو مسیر اصلی در حال پیگیری است. نخست پروژه‌های تأمین آب همچون انتقال آب خلیج فارس، طرح کوهرنگ و پروژه بهشت‌آباد که با تکمیل آنها بخشی از نیاز آبی استان تأمین خواهد شد و می‌توان امیدوار بود که با جاری شدن دوباره زاینده‌رود، فشار بر سفره‌های زیرزمینی کاهش یابد.

مسیر دوم نیز جلوگیری از برداشت‌های بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی است؛ موضوعی که مجلس و به‌ویژه کمیسیون کشاورزی به‌طور جدی آن را دنبال می‌کنند.

در قانون بودجه و همچنین در قانون برنامه هفتم توسعه احکامی برای کنترل برداشت‌ها و مدیریت منابع آب پیش‌بینی شده و ما نمایندگان بر اجرای دقیق آن پافشاری داریم.

در سطح کلان کشور، به نظر می‌رسد متولی مشخصی برای مدیریت بحران فرونشست وجود ندارد. مجلس در این زمینه چه برنامه‌ای دارد؟

درست است. یکی از مشکلات جدی ما این است که هنوز متولی واحد و قانونی برای مدیریت موضوع فرونشست تعریف نشده است. هر دستگاهی بخشی از کار را به‌عهده گرفته، اما هماهنگی لازم وجود ندارد.

در کمیسیون کلیات طرحی برای تعیین متولی مشخص و ایجاد چارچوب قانونی تصویب شده و ان‌شاءالله پس از تصویب جزئیات و ارائه به صحن علنی، کشور صاحب یک قانون جامع فرونشست خواهد شد. این موضوع به‌ویژه برای شهرهایی مثل اصفهان که بناهای تاریخی زیادی دارند، حیاتی است.

به‌طور خاص در مورد آثار تاریخی اصفهان، چه برنامه‌هایی برای مقابله با خطر فرونشست و مرمت بناهای آسیب‌پذیر پیش‌بینی شده است؟

علاوه بر پیگیری‌های کلی، برای برخی از آثار تاریخی مهم اقدامات خاصی در حال انجام است. به‌عنوان نمونه، درباره مسجد سید که یکی از بناهای شاخص اصفهان است، جلسات متعددی با مدیرکل میراث‌فرهنگی و همچنین اداره کل اوقاف برگزار کرده‌ایم.

همچنین به تازگی جلسه‌ای برای بررسی تأمین اعتبارات مرمت و تقویت این بنا برگزار شد تا خدای نکرده در اثر فرونشست یا دیگر مخاطرات طبیعی آسیب جدی به این اثر تمدنی وارد نشود. ما این موضوع را به‌صورت پروژه‌ای و عملیاتی دنبال می‌کنیم و همه نمایندگان استان نیز در این زمینه پای کار هستند.

برخی دستگاه‌ها مطالعات کافی را بهانه می‌کنند و از ورود به اقدام عملی خودداری می‌کنند. در حوزه مطالعات فرونشست اصفهان وضعیت چگونه است؟

خوشبختانه در حوزه مطالعات کمبودی نداریم. در سال‌های اخیر نهادهای مختلف پژوهش‌های گسترده‌ای درباره فرونشست در اصفهان انجام داده‌اند. مشکل اصلی ما اکنون کمبود اعتبار برای مرمت و بهسازی آثار تاریخی و همچنین برای تکمیل پروژه‌های تأمین آب است. بنابراین، مطالعات بهانه نیست؛ مسئله اصلی تأمین منابع مالی و تخصیص بودجه به اقدامات اجرایی است.

در موضوع عبور خط دو متروی اصفهان از نزدیکی مسجد جامع که یک اثر ثبت جهانی یونسکو است، نگرانی‌های زیادی مطرح شده است. موضع شما در این زمینه چیست؟

حساسیت‌ها کاملاً قابل درک است و من هم مدافع میراث فرهنگی و تاریخی هستم. اما معتقدم باید به نظرات کارشناسان و مشاوران متخصص اعتماد کنیم.

در دنیا بارها شاهد بوده‌ایم که خطوط مترو از کنار بناهای بسیار قدیمی و ارزشمند عبور کرده‌اند بدون آنکه آسیبی وارد شود. بنابراین، اگر مشاوران متخصص تأیید کنند که خطر جدی وجود ندارد، باید اجازه دهیم پروژه اجرا شود. البته این به معنای سهل‌انگاری نیست؛ مطالعات باید دقیق و فنی انجام شود و دستگاه‌های اجرایی نیز موظفند نهایت دقت را به خرج دهند. اما وسواس بیش از حد هم نباید مانع پیشرفت پروژه‌های شهری شود.

برخی کارشناسان حوزه محیط زیست در مصاحبه با رسانه‌ها می‌گویند که اگر کشاورزی در اصفهان تعطیل شود، مشکل جاری نبودن زاینده رود و فرونشست در اصفهان حل خواهد شد. نظر شما درباره این دیدگاه چیست؟

من با چنین نگاهی مخالفم. معتقدم اولویت نخست باید جاری شدن دائمی زاینده‌رود باشد. اگر زاینده‌رود به‌طور مداوم جریان داشته باشد، بخش بزرگی از کشاورزی اصفهان نیز قابل احیاست. البته روش‌های سنتی غرقابی دیگر پاسخگو نیست و باید به سمت الگوهای نوین آبیاری و بهره‌وری بیشتر برویم.

کشاورزان هم آماده‌اند به شرط آنکه ما تأمین آب مطمئن را تضمین کنیم، الگوی کشت و شیوه‌های نوین آبیاری را بپذیرند. بنابراین راه درست، نه تعطیلی کشاورزی است و نه ادامه روش‌های قدیمی؛ بلکه حرکت همزمان در دو مسیر «تأمین آب پایدار» و «اصلاح الگوی کشت» است.

در پایان، به‌عنوان نماینده مردم اصفهان، چه پیامی برای دوستداران میراث فرهنگی و کسانی که نگران آینده آثار تاریخی این شهر هستند دارید؟

من دغدغه مردم و فعالان حوزه میراث را کاملاً درک می‌کنم. اصفهان سرمایه ملی است و بناهای تاریخی آن بخشی از هویت ایران به‌شمار می‌رود.

ما در مجلس و به‌ویژه مجمع نمایندگان استان با تمام توان پیگیر موضوع هستیم و امیدواریم با تکمیل پروژه‌های آبی، تصویب قانون جامع فرونشست و همچنین تأمین اعتبارات لازم برای مرمت، بتوانیم از این میراث ارزشمند صیانت کنیم.

اطمینان می‌دهم که موضوع فرونشست و تهدید آثار تاریخی در صدر اولویت‌های ما قرار دارد. ‌