به گزارش سلامت نیوز به نقل از theconversation، با افزایش استفاده از داروهای کاهش وزن مانند وِگووی (Wegovy)، اوزمپیک (Ozempic) و مونجارو (Mounjaro) در کشورهای غربی، موضوعاتی فراتر از کمبود احتمالی این داروها مورد توجه قرار گرفته است.

این داروها که در دسته «آگونیست‌های گیرنده GLP-1» قرار می‌گیرند، برای بسیاری از بیماران باعث کاهش اشتها و کنترل قند خون می‌شوند، اما عوارض جانبی آن‌ها نیز کم نیست: تهوع، استفراغ، یبوست و حتی پدیده معروف به «چهره اوزمپیک» (لاغری و افتادگی صورت ناشی از کاهش سریع وزن).

نگرانی‌های جدی‌تر: احتمال ارتباط با سرطان

مهم‌ترین دغدغه در این زمینه سرطان تیروئید است. مطالعات روی جوندگان نشان داده‌اند که دوزهای بالای داروهای GLP-1 می‌تواند منجر به ایجاد تومورهای تیروئید شود، اگرچه این موضوع در انسان به‌طور قطعی ثابت نشده است.

یک مطالعه بزرگ فرانسوی ارتباط احتمالی میان مصرف طولانی‌مدت (بیش از یک سال) این داروها و افزایش خطر سرطان تیروئید را نشان داد. به همین دلیل، این داروها به افرادی که خود یا خانواده‌شان سابقه سرطان تیروئید یا اختلالات ژنتیکی خاص مرتبط با آن دارند، توصیه نمی‌شود.

درباره سرطان پانکراس نیز نگرانی‌هایی وجود داشته است، بیشتر به دلیل گزارش‌های اولیه از پانکراتیت (التهاب لوزالمعده) که در برخی موارد می‌تواند مرگبار باشد. با این حال، مطالعات فعلی ارتباط مستقیمی بین این داروها و سرطان پانکراس پیدا نکرده‌اند.

اوزمپیک و مونجارو چگونه عمل می‌کنند؟

• اوزمپیک و وگووی حاوی ترکیب سِماگلوتاید (semaglutide) هستند که ابتدا برای درمان دیابت نوع ۲ ساخته شد. این دارو با فعال کردن گیرنده‌های GLP-1 در لوزالمعده، ترشح انسولین را افزایش داده و هورمون گلوکاگون (که قند خون را بالا می‌برد) را کاهش می‌دهد. همچنین با اثر بر مغز، روده و سلول‌های چربی، اشتها را کم می‌کند.

• مونجارو نام تجاری تیِرزپاتاید (tirzepatide) است که علاوه بر گیرنده GLP-1، گیرنده GIP را هم فعال می‌کند و باعث تقویت بیشتر ترشح و اثر انسولین می‌شود. این عملکرد دوگانه معمولاً کاهش وزن بیشتری نسبت به سِماگلوتاید ایجاد می‌کند.

تا کنون در کارآزمایی‌های بالینی، تیِرزپاتاید با افزایش خطر سرطان مرتبط نبوده، هرچند هشدار سرطان تیروئید همچنان بر اساس داده‌های حیوانی در بروشور آن ذکر شده است. جالب آن‌که برخی مطالعات اولیه حیوانی حتی کاهش اندازه برخی تومورها (مثل سرطان پستان) را با این دارو گزارش کرده‌اند، اما این نتایج هنوز برای انسان قابل استناد نیست.

چاقی هم خودش عامل خطر سرطان است

نباید فراموش کرد که چاقی یک عامل خطر شناخته‌شده برای چندین سرطان، از جمله پستان، روده بزرگ، کبد و رحم است. بنابراین، با کاهش قابل‌توجه وزن و بهبود وضعیت متابولیک، داروهای GLP-1 می‌توانند به‌طور غیرمستقیم خطر بروز برخی سرطان‌ها را کم کنند.

برخی مطالعات جمعیتی حتی نشان داده‌اند افرادی که از این داروها استفاده کرده‌اند، نرخ پایین‌تری از سرطان‌های مرتبط با چاقی نسبت به سایر بیماران داشته‌اند. با این حال، هنوز مشخص نیست این اثر به‌دلیل خود دارو است یا صرفاً نتیجه کاهش وزن.

در آخر

تصویر فعلی نسبتاً امیدوارکننده است، اما همچنان با ابهام همراه است. خطر کلی سرطان با این داروها پایین به نظر می‌رسد، اما برای افرادی که سابقه شخصی یا خانوادگی سرطان تیروئید یا برخی اختلالات هورمونی خاص دارند، مصرف آن‌ها توصیه نمی‌شود.

این داروها بدون خطر نیستند، ولی می‌توانند برای کاهش وزن و بهبود سلامت متابولیک بسیار مؤثر باشند. در حال حاضر، ما تنها در ابتدای مسیر شناخت کامل اثرات بلندمدت آن‌ها هستیم — و این بحث همچنان ادامه خواهد داشت.