حجت الاسلام والمسلمین اصغر تقوی، رئیس مرکز مباحثات فقهی تبلیغی حضرت جوادالائمه(ع) در گفت‌وگو با گروه حوزه و روحانیت خبرگزاری تسنیم، درباره مبارزات سیاسی امام رضا(ع) در قبل و بعد از ولایتعهدی گفت: زمانی که امام رضا(ع) امامت جامعه تشیع را بر عهده گرفتند، بنی عباس در شرایط قوی‎تری نسبت به گذشته بودند؛ مامون حکومت مستقلی تشکیل داده و با توجه به قدرت‌نمایی‌ها و ظلم و جنایاتش در جامعه توانسته بود بخش اعظمی از کشورهای امروزی و جوامع را تحت سلطه خود قرار دهد.

وی با اشاره به شرایط سخت و دشوار امام رضا(ع) و پدر بزرگوارشان در مدینه افزود: امام رضا(ع) مانند پدرشان امام کاظم(ع)، از یک سو بار مسئولیت اداره خاندان بنی‌هاشم و نسل رسول خدا(ص) را بر عهده داشتند و از سوی دیگر مبارزه با مامون و جنایتکاران بنی عباس که شرایط سختی را برای مردم ایجاد کرده بودند.

پیشنهاد ولایت‌عهدیتوطئه‌ای برایکنترل و تضعیف فعالیت امام بود

تقوی با اشاره به اقدامات فکری، تبلیغی و مبارزاتی امام گفت: ایشان جلسات متعدد تفسیری و عقیدتی در مدینه تشکیل می‌داند و مردم از علوم ایشان در زمینه‌های مختلف بهره می‌‎بردند؛ مامون که دید مبارزات امام گرچه با شمشیر نیست ولی قلب‌های مردم را به سوی دین و معارف و سیره نبوی سوق می‌دهد و شرایط زندگی و اخلاق و رفتار و تسلط ایشان به علوم مختلف، مدینه را به محاصره فرزندان رسول خدا(ص) در آورده است، ایشان را به بهانه ولایت‌عهدی به خراسان فراخواند.

مانور سیاسی بزرگ و کم‌نظیر در نیشابور

استاد حوزه و دانشگاه با تأکید براینکه امام قطعا با ولایت‌عهدی مخالف بودند اما با توجه به شرایط جامعه ناگزیر از پذیرش آن بودند، افزود: در مسیر حرکت به خراسان نیز امام دست از مبارزات اخلاقی و معارفی که در واقع سیاسی بود، برنداشتند و خصوصا در نیشابور بهترین مانور سیاسی قدرت و عظمت و شوکت امامت را رقم زدند.

وی خاطرنشان کرد: حدیث سلسلة‌الذهب که امام رضا(ع) در نیشابور با حضور جمعیت فراوان و بیش از دو هزار کاتب بیان فرمودند، گرچه روایتی ساده به نظر می‌رسید اما به واقع مانور سیاسی بزرگ و کم‌نظیری بود که در تاریخ ماندگار شد و به حکومت نشان داد امامت چه عظمت و شوکتی میان مردم دارد.

دعوت به توحید تحت نظارت ماموران مامون

تقوی تصریح کرد: امام در آن شرایط که تحت سیطره مامورین مامون بودند، از الفاظ، کلمات و بیانی استفاده کردند که هم اعتقاد، هم سیاست، هم اخلاق، هم کیاست و هم عقلانیت را شامل می‌شد و فروعات خلافت را درون خود ذوب کرد؛ اینکه فرمودند حصن و قدرت من از ناحیه خداوند است، یعنی سفر من برای پذیرش ولایت‌عهدی مامون و تسلیم شدن مقابل جور بنی عباس نیست بلکه سفری علمی، کاربردی و سیاسی است؛ از این رو از مردم دعوت کرده و فرمودند کسانی که می‌خواهند وارد این حصن شوند و با تفکر توحیدی زندگی کنند، امامت و پذیرش ولایت امیرالمومنین(ع) و اهل بیت(ع) جزو شروط آن است.

رئیس مرکز مباحثات فقهی تبلیغی حضرت جوادالائمه(ع) با اشاره به تداوم مبارزات سیاسی امام رضا(ع) در طوس و بعد از پذیرش اجباری ولایت‌عهدی گفت: امام در ملاقات‌ها، جلسات و مناظرات خود با علمای ادیان و دانشمندان بلاد مختلف بسیار خوش درخشید و سبب خنثی شدن توطئه‌های بنی عباس می‌شد از این رو به تدریج احساس خطر کردند.

وی با اشاره به اقامه نماز عید فطر و نماز باران توسط امام رضا(ع) ابراز کرد: نماز باران ایشان از بهترین مبارزات سیاسی بود، بنی عباس می‌خواستند امام را با شکوه و جلال سلطنتی به محل اقامه نماز ببرند تا به مردم القا شود که ائمه اطهار(ع) هم فرقی با خلفا ندارند و اگر امکانات در اختیارشان باشد، اهل تجملات هستند اما امام همه را پس زده و با پا و سر برهنه و با آداب نماز استسقا حرکت کردند و بعد از اقامه نماز، نزولات آسمانی شروع شد.

تبیین آیات قرآن؛ محور مهم فعالیت‎های سیاسی امام

تقوی، تبیین آیات قرآن را محور مهم فعالیت‎های سیاسی امام برشمرد و افزود: آیات قرآنی امام تبیین می‌کردند، در ظاهر مربوط به اخلاق و احکام بود اما به واقع اوج مبارزات سیاسی امام را در دل خود داشت. همچنین نوع مواجهه امام با درباریان، هواداران و ماموران تشکیلات عباسی از یک سو و نوع رفتارشان با جریاناتی که با حکومت زاویه داشتند (مثل اباصلت هروی) یا با اندیشمندان سرزمین‌های مختلف، همه بیانگر این است که لحظه‌ای از مبارزه دست نکشیدند اما مبارزه عالمانه، عاقلانه و به دور از برخی تنش‌های خطرزا برای جامعه اسلامی.

نویسنده و پژوهشگر حوزوی یادآور شد: اگر مناظرات علمی حضرت نبود، چه بسا امروز از اسلام هم خبری نبود؛ حتی برخی از اندیشمندان جامعه اسلامی معتقدند حرکات، سیره، روش و منش امام هم‌تراز واقعه کربلا برای جامعه اسلامی، ثمرات معنوی، علمی و عرفانی داشت.

خبرنگار: زهرا شریعتی

انتهای پیام/