به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، اربعین حسینی تنها یک رویداد مذهبی نیست، بلکه تجلی گاه همبستگی امت اسلامی و نماد پیوند ناگسستنی ملتها در پرتو عشق به اهل بیت(ع) است.

مرز بازرگان در این میان، به عنوان گذرگاه تمدنی ایران و جهان تشیع، نقش محوری در پیوند زائران قفقاز، آناتولی و اوراسیا با کربلای معلی ایفا می کند.

این گزارش نگاهی به ابعاد فرهنگی، تاریخی و اجتماعی این سفر معنوی دارد که از نظر خوانندگان می گذرد.

تحلیل آماری ورود زوار: بازتابی از گسترۀ نفوذ فرهنگی تشیع

- ترکیه (2402 نفر - 30.8%): حضور چشمگیر زائران ترکیه، بیانگر نفوذ عمیق فرهنگ عاشورایی در آناتولی است. شهرهای قارص، ایغدیر و ارزروم که تاریخی مشترک با ایران دارند، کانون اصلی حرکت کاروانها بوده اند.

- جمهوری آذربایجان (4734 نفر -60.8%): آمار بالای زائران آذری، گویای پیوندهای دیرینۀ مردمان این دیار با تشیع است، به ویژه در مناطق تاریخی مانند باکو، لنکران و شماخی که میراثدار سنتهای عزاداری ایرانی-اسلامی هستند.

- گرجستان (491نفر -6.3%): حضور زائران گرجی، به ویژه از مناطق متشیع چون «متسختا»، نشانۀ تأثیرپذیری از مکتب اهل بیت(ع) در منطقه ای با پیشینۀ مسیحی است.

- نخجوان (134نفر - 1.7%): این منطقه، به رغم انزوای جغرافیایی، پیوندهای تاریخی با ایران دارد و زائران آن حاملان فرهنگ شیعی در قفقاز هستند.

- روسیه (21 نفر - 3.%): زائران داغستان و چچن، نماد گسترش تدریجی تشیع در جنوب روسیه اند.

مسیرهای ورود: گذرگاههای فرهنگی و تاریخی

1. مسیر زمینی از مرز بازرگان:
 - این مسیر، یادآور جادۀ ابریشم است که روزگاری پیوند دهندۀ تمدنهای ایران، قفقاز و آناتولی بود. شهرهای خوی، سلماس و ارومیه با معماری اسلامی-ایرانی خود، زائران را با میراث فرهنگی ایران آشنا می کنند.

 - موکبهای مرز بازرگان نه تنها مراکز خدمترسانی، بلکه کانونهای اشاعۀ فرهنگ عاشورایی اند. موکب های پذیرایی با غذاهای محلی آذری و کردی، تجلی وحدت در عین تنوع فرهنگی هستند.

2. مسیر هوایی (نجف-بغداد):
 - زائرانی که این مسیر را انتخاب می کنند، عموماً از نخبگان و خانواده های شهری ترکیه و قفقاز هستند که تمایل به زیارت سریعتر دارند.

3. مسیرهای جایگزین (مرز ترکیه-کردستان عراق):
 - این مسیر نشاندهندۀ پیچیدگی های ژئوپلیتیک منطقه است، اما زائرانی که از آن عبور می کنند، عموماً تحت تأثیر فرهنگ کردی-شیعی قرار می گیرند.

فعالیتهای فرهنگی: تبادل معنوی در مسیر اربعین

1. خدمات فرهنگی در مسیر بازرگان:
 - توزیع بسته های فرهنگی شامل کتب به زبانهای ترکی آذربایجانی، روسی و گرجی، تلاشی برای تعمیق معرفت عاشورایی است.
 - برگزاری مراسم نوحه خوانی به زبانهای محلی، به ویژه در موکبهای ارومیه و خوی، زائران را با اشتراکات فرهنگی ایران و قفقاز آشنا می کند.

2. تأثیرات بلندمدت:
 - ایجاد «حافظۀ جمعی شیعی» در منطقه که می تواند پایۀ وحدت سیاسی-فرهنگی آینده باشد.
 - معرفی الگوی «میزبانی ایرانی» به عنوان نماد مهمان نوازی اسلامی، در مقابل تبلیغات ضدایرانی.

چالشها و راهکارهای راهبردی: از مدیریت مرز تا دیپلماسی فرهنگی
1. چالشهای کلیدی:
 - محدودیت زیرساختها: اسکان 2 هزار نفری در روز، پاسخگوی جمعیت رو به رشد زائران نیست.
 - چالش های بین المللی: هماهنگی با مرز گوربلاغ ترکیه نیازمند دیپلماسی فعال است.
 - کمبود سوخت: مشکل زائران قفقازی که با خودروهای شخصی سفر می کنند.

2. راهکارهای پیشنهادی:
- توسعۀ زیرساختها با معماری اسلامی-ایرانی: ساخت مهمانسراهایی با الهام از معماری سنتی آذری و کردی.
- دیپلماسی زائران: ایجاد پلتفرمهای مشترک با کشورهای مبدأ برای تسهیل سفر.
- مستندسازی تجربیات: تولید فیلمها و گزارشهای چندزبانه از حضور زائران برای تأثیرگذاری فرهنگی.

جمعبندی: بازرگان، پل تمدنی ایران و جهان تشیع
مرز بازرگان تنها یک نقطۀ جغرافیایی نیست، بلکه نماد پیوند ناگسستنی ایران با جهان اسلام و تشیع است. سرمایه گذاری در این مسیر، نه تنها خدمت به زائران، بلکه تقویت «گفتمان مقاومت» در منطقه است.

پیشنهادات:
1. تبدیل بازرگان به قطب فرهنگی: ایجاد موزۀ مجازی اربعین برای نمایش اشتراکات فرهنگی منطقه.
2. تأسیس «خانه های فرهنگ ایران» در قفقاز: برای تداوم ارتباط فرهنگی پس از اربعین.
3. برنامه های مبادلۀ جوانان: به ویژه از نخجوان و داغستان برای تقویت پیوندهای نسل آینده.

سخن پایانی:
اربعین از مرز بازرگان، فرصتی بی نظیر برای نمایش «صلابت فرهنگی ایران» در قلب اوراسیا است. این مسیر می تواند به کانون گفتگوی تمدنها تبدیل شود، جایی که زیارت، تنها یک سفر نیست، بلکه تولدی دوباره در مسیر عشق به اهل بیت(ع) است.

انتهای پیام/