رضا خانکی، کارشناس باسابقه بازار سرمایه، در گفتگو با خبرنگار مهربا انتقاد از محدودیت‌های ساختاری موجود در بورس، تأکید کرد زمان برچیدن دامنه نوسان، حجم مبنا و توقف و بازگشایی‌های دستوری فرارسیده است.

او گفت این ابزارها بازار را از کارکرد طبیعی دور کرده و به «نابازار» بدل ساخته‌اند.

پیشکسوتان و مانع‌تراشی در مسیر اصلاحات

به گفته خانکی، مخالفت برخی افراد موسوم به «پیشکسوت‌های بازار سرمایه» با تغییر دامنه نوسان و حجم مبنا، راه بهبود را مسدود کرده است. او با اشاره به جلسه اخیر وزیر اقتصاد با این گروه اظهار داشت: با وجود ۲۰ سال فعالیت مستمر، ما را پیشکسوت نمی‌دانند و صدا و نظر ما نادیده گرفته می‌شود.

وی یادآور شد که وجود این دو محدودیت، مانع واکنش سریع قیمت‌ها به تحولات بنیادی می‌شود. نمونه آن، سهامی است که با یک‌سوم بهای واقعی معامله می‌شود اما به‌دلیل محدودیت‌ها، رسیدن به ارزش واقعی‌اش ماه‌ها طول می‌کشد.

دامنه نوسان؛ مصداق قیمت‌گذاری دستوری

خانکی استدلال رایج درخصوص نیاز ایران به دامنه نوسان را بی‌پایه دانست: بازار ارز دیجیتال، دلار، طلا و مسکن سقف نوسان ندارند و منطقی‌تر عمل می‌کنند. او این ابزار را «صف‌ساز» و تقویت‌کننده جایگاه ممتاز دولت در خرید و فروش ارزان خواند.

او افزود اگر دامنه نوسان حذف شود، در شرایط افت فعلی بازار حتی با ریزش ۱۰ تا ۱۵ درصدی دیگر سرمایه‌گذاران حقیقی و حقوقی ناچار می‌شوند بر مبنای قیمت‌های واقعی معامله کنند و فرصت‌های بهتری برای خرید بخش حقیقی ایجاد می‌شود.

کنترل دستوری؛ مانع توسعه شرکت‌های بورسی

این تحلیلگر بازار سرمایه تأکید کرد که شرکت‌های حاضر در بورس باید از شمول هرگونه قیمت‌گذاری دولتی خارج شوند. او به نمونه‌های صنعت برق، خودروسازی و پتروشیمی اشاره کرد و گفت: دولت اگر قصد تعیین نرخ دارد، این سیاست باید شامل شرکت‌های غیربورسی شود.

خانکی نرخ فروش ارز شرکت‌ها به قیمت نیما را خلاف حق مردم دانست و خواستار مبنا قرار گرفتن نرخ بازار آزاد برای معاملات آن‌ها شد. به اعتقاد او، مسئولیت سازمان بورس تضمین شفافیت است، نه کنترل نوسان شاخص.

ساختار خودانتظام و معضل رسیدگی قضائی

خانکی با انتقاد از ساختار خودانتظام سازمان بورس گفت: وقتی از این سازمان شکایت می‌کنید، قوه قضائیه پرونده را دوباره به همان سازمان برمی‌گرداند.

او راه‌حل را در انتصاب مدیری شجاع و اصلاح زیرساخت‌ها دانست.

وی پیش‌بینی کرد که با حذف دامنه نوسان و حجم مبنا، ارزش معاملات روزانه حتی در شرایط بحرانی به ۲۰ تا ۳۰ هزار میلیارد تومان خواهد رسید و انگیزه سرمایه‌گذاران برای خرید افزایش می‌یابد.

خانکی که بیش از دو دهه تجربه فعالیت حرفه‌ای دارد و در تأسیس استارتاپ‌های حوزه مالی از جمله در بنیان‌گذاری یکی از شناخته‌شده‌ترین پلتفرم‌های سرمایه‌گذاری آنلاین کشور نقش داشته، معتقد است ادامه این سیاست‌ها به سود گروهی محدود و به زیان عموم سرمایه‌گذاران است.

مداخله در ترکیب دارایی صندوق‌ها

خانکی الزام صندوق‌های درآمد ثابت به خرید سهام را «تصرف در دارایی دیگران» خواند و تأکید کرد که ترکیب سرمایه‌گذاری باید طبق امیدنامه و اساسنامه صندوق‌ها تعیین شود.

به گفته او، تعیین دستوری کارمزد صندوق‌ها بسیاری از نهادهای مالی را به مرز ورشکستگی رسانده است.

او افزود محدودیت‌های فعلی رفتار صندوق‌ها را یکسان کرده، گویی همه آن‌ها زیرمجموعه واحدی هستند، در حالی که اصل رقابت و اختیار تصمیم‌گیری باید حفظ شود.

پذیرش ریسک؛ اصل بازی در بازار

خانکی خاطرنشان کرد: بازار سرمایه جایی برای مطالبه تضمین در برابر ریسک نیست. همان‌طور که امکان چند برابر شدن سرمایه وجود دارد، احتمال زیان هم هست و فعالان باید این واقعیت را بپذیرند.