به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری تسنیم، هوش مصنوعی یکی از موضوعات مهم فناوری در دوران جنگ و پساجنگ است. به اعتقاد متخصصان این حوزه هوش مصنوعی تلاشی بیش از تلاش جمعی و انسانی دارد؛ این موضوع نیازمند حضور فعال نهادهای حاکمیت و تصمیم‌گیری‌های هوشمندانه دارد.

به همین منظور با محمدرضا یمقانی؛ رئیس کمیسیون هوش مصنوعی نظام صنفی رایانه‌ای کشور، گفت‌وگو‌یی انجام شده است. یمقانی معتقد است که تجربه جنگ اخیر باید چراغ راه آینده در سیاست‌گذاری هوش مصنوعی باشد. او بر هم‌افزایی میان بخش خصوصی و حاکمیت، ایجاد مرکز فرماندهی واحد و توسعه آموزش از سنین پایین تأکید دارد.

در دوران جنگ اخیر میان ایران و اسرائیل، آیا تغییر محسوسی در فعالیت شرکت‌های فعال در حوزه هوش مصنوعی کشور مشاهده شد؟

پدیده‌های اجتماعی و اقتصادی معمولاً با یک فاصله زمانی اثرات خود را نشان می‌دهند. به بیان دیگر، وقوع یک رویداد ممکن است پیامدهای اصلی خود را در میان‌مدت یا بلندمدت آشکار کند. از زمان وقوع این جنگ فاصله زیادی نگرفته‌ایم و شاید هنوز هیچ سازمان یا نهادی ارزیابی آماری دقیقی ارائه نکرده باشد. بااین‌حال، نمی‌توان منکر تأثیرات آن شد. بخشی از این تأثیرات در حوزه نیروی انسانی و بخشی دیگر در زیرساخت‌ها مشاهده می‌شود.

رخدادهای اخیر نشان داد که در برخی حوزه‌ها به آمادگی بیشتری نیاز داریم؛ چه در زیرساخت‌های بانکی و چه در پدافند غیرعامل؛ بنابراین، تأثیرات روانی، فناورانه و زیرساختی این جنگ قابل‌انکار نیست، هرچند ارزیابی دقیق آن در گذر زمان مشخص خواهد شد. در کوتاه‌مدت، برخی رویدادها مانند اختلال در نظام پرداخت و چالش‌های مرتبط با نیروی انسانی و زیرساختی، خود را نشان داد و این تجربه باید چراغ راه آینده ما برای پیش‌بینی و آمادگی بهتر باشد.

باتوجه‌به ماهیت دوگانه فناوری هوش مصنوعی در شرایط بحران، ارزیابی شما از میزان آمادگی ایران در بهره‌گیری از ظرفیت‌های این فناوری چیست؟

وجود نیروی انسانی متخصص در کشور واقعیتی انکارناپذیر است. تجربه اخیر به‌عنوان یک هشدار و تلنگر، سبب شد که در جلسات اخیر با سازمان فناوری اطلاعات بر ضرورت افزایش آمادگی تأکید شود. اصطلاح «پسا‌جنگ» که این روزها رایج شده است، نشان می‌دهد که کشور برای مواجهه با رخدادهای مشابه در حال برنامه‌ریزی است.

نکته مهم این است که صرفاً برگزاری جلسه کافی نیست و باید کار را به دست متخصصان سپرد، زیرساخت‌ها را احیا کرد و در برخی حوزه‌ها تقویت نمود. هرچند تحریم‌ها و کمبود آگاهی در برخی سطوح مدیریتی، پیشبرد امور را دشوار کرده بود، اکنون هم‌افزایی و انرژی مشترکی ایجاد شده است. به باور من، این روند می‌تواند به پیشرفت بی انجامد، مشروط بر آنکه گرفتار بروکراسی و جلسات بی‌حاصل نشویم.

آیا در کمیسیون هوش مصنوعی برنامه‌ای برای تاب‌آور کردن زیست‌بوم این فناوری در ایران تدوین شده است؟

کمیسیون هوش مصنوعی بهمن 1403 فعالیت رسمی خود را آغاز کرد. هرچند در برخی استان‌ها کمیسیون‌های استانی باسابقه دو یا سه‌ساله فعالیت می‌کنند، اما در سطح ملی کمیسیون بسیار نوپاست. ساختارها، کمیته‌ها و کارگروه‌های مختلف پیش از وقوع جنگ طراحی شده بود. پس از جنگ، با وجود شوک اولیه، جلسات متعددی به‌صورت کاربردی برگزار کردیم و تلاش کردیم از ظرفیت نیروهای متخصص در استان‌های مختلف بهره ببریم. اکنون حدود 17 استان نماینده در کمیسیون ملی دارند و شناسایی و به‌کارگیری ظرفیت‌ها ادامه دارد.

تعامل شما با نهادهای حکومتی چگونه است؟ آیا توانسته‌اید به یک زبان مشترک برسید و واقعاً به‌عنوان نماینده بخش خصوصی عمل کنید؟

حکمرانی بدون مشارکت و توجه دی نفعان، بخش خصوصی، شرکت‌های دانش‌بنیان و فعالان حوزه، ممکن نیست. به‌کارگیری ذی‌نفعان مختلف این اکوسیستم، شرط موفقیت است. اخیراً جلسه‌ای با سازمان فناوری داشتیم تا با ایجاد تسهیل و روان‌سازی روندها، حلقه‌های مختلف به یکدیگر متصل شوند. بخش خصوصی با مشکلات متعددی مواجه است که بخشی از آن ناشی از تعدد مراکز تصمیم‌گیری و پراکندگی مسئولیت‌هاست. مشکل اصلی ما در حوزه هوش مصنوعی، فقدان یک مرکز فرماندهی مشخص است.

طرحی در مجلس مطرح شده و در حال تصویب است که امیدواریم نتایج مناسب آن را در فضای فناوری ببینیم. تعدد مراکز تصمیم‌گیری، کار را دشوار می‌کند. از سوی دیگر، فناوری هوش مصنوعی به‌شدت در حال تحول است و تأخیر در تصمیم‌گیری، موجب عقب‌ماندگی خواهد شد. علاوه بر نرم‌افزار و الگوریتم، تجهیزات نیز اهمیت بالایی دارند و در این حوزه به دلیل تحریم‌ها با عقب‌ماندگی مواجهیم. در حال مذاکره با دستگاه‌های دولتی هستیم تا مفاهیم و دیدگاه‌ها را یکسان‌سازی کنیم و امیدواریم که در این مقطع، همکاری و حمایت بیشتری صورت گیرد.

کمیسیون‌های استانی در چه وضعیتی هستند؟

بیشتر استان‌ها هنوز در مراحل ابتدایی تشکیل کمیسیون هستند. کمیسیون‌های استانی نوپا هستند زیرا به رسمیت شناختن این حوزه دیر اتفاق افتاد. هدف ما جذب حداکثری و ایجاد نمایندگی از همه استان‌ها در کمیسیون ملی است. با گذر زمان، تعداد استان‌های عضو افزایش یافته و همگرایی قابل‌توجهی شکل گرفته است. ما تلاش داریم رویکرد توسعه‌ای را در کل کشور دنبال کنیم و از تمرکز صرف بر تهران پرهیز کنیم، زیرا فناوری پدیده‌ای است که باید در سراسر جامعه گسترش یابد.

باتوجه‌به اینکه بسیاری از کشورها تربیت نیروی انسانی را از سنین پایین آغاز می‌کنند، آیا کمیسیون هوش مصنوعی برنامه‌ای در این حوزه دارد؟

کمیته آموزش، یکی از مهم‌ترین کمیته‌های کمیسیون است. تجربه جهانی نشان می‌دهد که بسیاری از کشورها آموزش هوش مصنوعی را از سنین پایین آغاز کرده‌اند و حتی دانش‌آموزان در المپیادهای مرتبط شرکت می‌کنند. خوشبختانه در ایران نیز اقداماتی انجام شده است و اخیراً تیم المپیاد ایران در مسابقات جهانی دو مدال نقره و دو مدال برنز کسب کردند که نتیجه بسیار خوبی است. علاوه بر این، دانشگاه آزاد «دانشکده هوش مصنوعی» را طراحی کرده و ما در حال مذاکره برای همکاری در حوزه هوش مصنوعی هستیم.

با وزارت آموزش‌وپرورش نیز برنامه‌هایی برای ورود به مدارس تدوین کرده‌ایم. شخصاً از سال 1395 در زمینه گنجاندن مباحث هوش مصنوعی در کتب درسی فعالیت داشته‌ام. با وجود این، هنوز عقب‌ماندگی داریم و باید با سرعت بیشتری عمل کنیم، زیرا آمادگی ذهنی کودکان و نوجوانان برای فراگیری این فناوری بالاست و سرمایه‌گذاری روی این نسل ضروری است. ارتباط ما با انجمن‌ها و نهادهای آموزشی در حال گسترش است تا آموزش، به‌عنوان یکی از محورهای اصلی کمیسیون، جدی‌تر دنبال شود.

رئیس کمیسیون هوش مصنوعی نصر کشور در پایان با اشاره به شرایط موجود در جامعه و جهان اضافه کرد: برخی کشورها وزارتخانه‌ای ویژه هوش مصنوعی ایجاد کرده‌اند که نشان‌دهنده اهمیت این حوزه در اقتصاد و تجارت جهانی است. بعضی کشورها سالانه تا 23 میلیارد دلار در این زمینه سرمایه‌گذاری می‌کنند. بدون سرمایه‌گذاری مناسب، توجه به نیروی انسانی، زیرساخت‌ها و قوانین مرتبط، نمی‌توان انتظار پیشرفت داشت. لازم است افراد متخصص و کاردان در این حوزه بیشتر به کار گرفته شوند و نگاه ملی و عمومی به هوش مصنوعی شکل گیرد تا هم برای مقابله با بحران‌ها و هم برای توسعه کشور، سرمایه‌گذاری مؤثری انجام شود.

انتهای پیام/